حرکت با چراغ خاموش

الهام بیگی- کشورهای صادرکننده نفت خام سراسر جهان از سال ۲۰۱۰ سود چشمگیری از صادرات نفت به دست آوردند‌ زیرا قیمت‌ها پیرامون ۱۰۰ دلار در هر بشکه در نوسان بود، تا اینکه به دلیل افزایش تولید نفت در آمریکا و به طور همزمان، تولید رکوردوار نفت در کشورهای اوپک (غیراز ایران)، عرضه این ماده خام بر تقاضای آن پیشی گرفت و منجر به سقوط قیمت‌های نفت در ژوئن ۲۰۱۴ (خرداد ۹۳) شد. پس از دوسال سقوط آزاد قیمت نقت مقام‌های انرژی روسیه، عربستان، قطر و ونزوئلا در ماه فوریه در نشستی با هم به توافق رسیدند تا طی اقدامی جدید در جهت تقویت قیمت نفت در بازارهای جهانی، تولید خود را در سطوح ماه ژانویه تثبیت کنند تا شاید با این اقدام قیمت نفت بهبود یابد اما تصمیم کاهش تولید که در نشست چهارجانبه دوحه با هدف چاره‌اندیشی در قبال افزایش عرضه جهانی اتخاذ شده بود با واکنش مختلفی از سوی کشورهای تولید کننده نفت مواجه شد و این طرح که با عنوان فریز نفتی ارائه شده است نه تنها منجر به بهبود شرایط قیمت نفت نشد بلکه سبب نوسانات شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی شد. با توجه به اینکه کشورهای تولید‌کننده نفت به جمع‌بندی واحدی بر سر فریز نفتی نرسیده‌اند تولید‌کنندگان مهم نفت قصد دارند روز 17 آوریل در دوحه تشکیل جلسه دهند تا طرحی اولیه را که در ماه فوریه به تصویب روسیه، ونزوئلا، قطر و عربستان رسیده را تثبیت کنند. اما ایران در این شرایط که مازاد عرضه موجب کاهش حدودا 30 درصدی قیمت‌ها در سال گذشته شده است به دنبال بازسازی صنعت انرژی خود و باز پس‌گیری سهم از دست رفته خود از بازار پس از لغو تحریم‌هاست. افزایش تولید هدف‌گذاری شده و رساندن آن به چهار میلیون بشکه در روز در سال 95 که هفته گذشته از سوی بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران اعلام شد، به این معناست که کشور باید تولید روزانه خود را حدود 800 هزار بشکه افزایش دهد. در این میان نگرانی اصلی برخی از کشورهای تولید‌‌کننده نفت از جانب ایران است که تحریم‌ها برای سال‌ها مانع از ورود سرمایه‌گذاری خارجی و صادرات بیشتر نفت ایران شده بودو امسال بعد از لغو تحریم‌ها قصد دارد تولید نفت خود را پیش از هرگونه توافقی به سطح قبل از تحریم‌ها برساند. ایران تا آگوست 2012، یعنی زمانی که عراق از این کشور پیشی گرفت، دومین تولید‌کننده بزرگ اوپک پس از عربستان بود. مقامات ایرانی گفته‌اند، این کشور در هیچ‌گونه توافقی در زمینه فریز تولید مشارکت نخواهد کرد، تا زمانی که سهم خود از بازار را مجددا به سطح قبل از تحریم‌ها برساند. زنگنه گفته، ایران تا مارس سال آینده تولید نفت خود را از 2/3 میلیون بشکه کنونی به چهار میلیون بشکه خواهد رساند و صادرات نفت خود را نیز از دو میلیون بشکه کنونی به 25/2 میلیون بشکه در روز خواهد رساند. بهتراست زنگنه به دوحه نرود در همین حال مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس حوزه انرژی در گفت‌وگو با جهان صنعت در‌باره حضور ایران در نشست دوحه اظهار کرد: ‌بهتر است وزیر نفت شرکت در این نشست را بر عهده معاونان خود بگذارد در غیر این صورت با حضور آقای زنگنه سیاست‌های نفتی ایران شفاف خواهد شد که این موضوع به هیچ عنوان به نفع ایران نیست. این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه به طور قطع موافقت با طرح فریز نفتی به ضرر ایران است، گفت‌: ایران در دوران تحریم حداقل ظرفیت را تولید کرده و اکنون فرصت مناسبی است تا سطح تولید خود را افزایش دهد. وی تصریح کرد‌: اما به نفع ایران است که چراغ خاموش حرکت کند و افزایش تولید خود را در بوق کرنا نکند به دلیل اینکه برنامه افزایش تولید نفت ایران می‌تواند تاثیر منفی بر قیمت نفت در بازارهای جهانی داشته باشد. بهروزی‌فر این موضوع را که عربستان حمایت از فریز نفتی را مشروط به حضور ایران در اجرای این طرح اعلام کرده است. غیر منطقی می‌داند و با بیان اینکه عربستان و روسیه در حال حاضر تمام توان خود را برای افزایش تولید نفت به کار گرفته‌اند، افزود‌: تولید 5/12 میلیون بشکه نفت عربستان نمی‌تواند ادامه‌دار باشد و دیگر توان تولید بیشتر را ندارند و موافقت با این طرح از سویی به نفع عربستان نیز می‌باشد. وی در پایان خاطر‌نشان کرد‌: بهترین سیاست برای ایران این است که نظاره‌گر این نشست باشد و سیاست‌های نفتی خود را بازگو نکند. ایران پیش از نشست دوحه لابی‌گری کند همچنین نماینده سابق ایران در اوپک معتقد است که نباید برخورد ایران در مورد شرکت در نشست دوحه برخورد سردی باشد و می‌گوید که ایران می‌تواند با لابی‌کردن با کشورهای همسو با خود در نتیجه نهایی این نشست موثر واقع شود. محمدعلی خطیبی درباره‌‌ اینکه ایران باید چه موضعی را در برابر نشست دوحه پیرامون طرح فریز نفتی اتخاذ کند، گفت: اینکه حاضر نیستیم تولید خود را به دلیل تحریم‌ها فریز کنیم درست است‌ اما نباید این موضوع باعث شود که در نشست دوحه شرکت نداشته باشیم چرا‌که این امر بهانه را دست کشورهایی مانند عربستان می‌دهد. وی ادامه داد: نه‌تنها ایران باید به طور حتمی در این نشست شرکت کند بلکه باید این شرکت فعالانه باشد و ما مواضع خود را اعلام و سعی کنیم در این مورد به توافق برسیم.نماینده سابق ایران در اوپک تصریح کرد: ما در شرایط فعلی مسلما نمی‌توانیم تولید خود را فریز کنیم‌ اما دیگران به خصوص کشورهایی که طی سال‌های گذشته تولید و صادرات‌شان را افزایش داده‌اند، نه‌تنها باید در طرح فریز تولید نفت شرکت داشته باشند بلکه باید تولید خود را نیز کاهش دهند. خطیبی با تاکید بر اینکه عدم همراهی ایران با سیاست فریز تولید با حضور فعال در جلسات مربوط به این مغایر نیست، اظهار کرد: شرکت‌ ایران در نشست اوپک می‌تواند موثر باشد چراکه ما به کل این قضیه که باید بازار نفت مدیریت شود و نباید اضافه تولید کشور‌ها افزایش پیدا کند، معتقدیم. نماینده سابق ایران در اوپک به ایسنا گفت‌: از سوی دیگر ایران باید مثل همیشه پیش از برگزاری اجلاس مواضع خود را با همسویانش هماهنگ کند و در واقع با کشورهای اوپکی و غیراوپکی که در دوحه شرکت می‌کنند و از همراهان و همسویان ایران به حساب می‌آیند، لابی کند.خطیبی تصریح کرد: در این صورت عربستان نیز هنگام شرکت در اجلاس وقتی ببیند اکثریت نظر یکسانی دارد، نمی‌تواند مقاومت کند و راه دیگری در پیش گیرد. به گفته وی ایران باید با مذاکره با کشورهای اوپکی و غیراوپکی همسوی خود جناحی واحد تشکیل داده و کشورهایی را که می‌خواهند در تصمیم‌گیری نشست دوحه اخلال ایجاد کنند، مجبور به پذیرفتن مدیریت بازار ‌کند.