عرصه و حریم نامزد ثبت جهانی «قنات بلده فردوس» با 15 رشته قنات و چهار چشمه به عنوان یکی از نامزدهای ثبت جهانی ایران در یونسکو و چهار اثر تاریخی پیرامون آن شامل آسیاب باغستان (خشکان)، آسیاب باغستان (قرایی)، درختان مسیر «شاهجوی بلده فردوس» و تپه «سرتخت باغستان» به صورت چند رشته‌ای پایش می‌شود. مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و بلده فردوس با اعلام این خبر گفت: عرصه و حریم قنوات «بلده» با قدمتی 2000 ساله که از قنات‌های شاخص و قدیمی کشور است، با نزدیک شدن به زمان طرح پرونده در نشست تیرماه میراث جهانی یونسکو به صورت چندرشته‌ای پایش می‌شود.اقدس کرم‌پور حفظ محدوده این اثر تاریخی به لحاظ فنی و منظری، لزوم لحاظ کردن این حریم در توسعه شهری از سوی ارگان‌های ذی‌ربط، جلوگیری از حفر چاه و برداشت خاک را از صنایعی برشمرد که می‌تواند آلودگی محیط‌زیستی برای قنات یادشده داشته باشد.او درباره قدمت و اهمیت قنات بلده نیز گفت: در منطقه نیمه‌خشکی مانند فردوس که آب تنها منشا احداث سکونتگاه به شمار می‌رود، شکل‌گیری، توسعه و ماندگاری شهر فردوس و روستاهای تاریخی مهمی مانند باغستان وابسته به منابع آب بلده بوده است. از این رو تاریخ این شهر با تاریخ احداث قنوات بلده عجین شده است.به گفته وی، مجموعه قنوات بلده در حال حاضر مشتمل بر 15 رشته قنات و چهار چشمه است که آب استحصال‌شده از هریک از این سازه‌های آبی به شاهجویی می‌ریزد و در نهایت حجم آبی قابل توجه را برای کشاورزی در دشت فردوس(تون) مهیا می‌کند. شاهجوی یادشده طول تقریبی ۳۵ کیلومتر را در این دشت طی می‌کند تا زمین‌های تفتیده را سیراب کند. برای کم کردن میزان جذب و هدررفت آب، در طول مسیر شاهجو آب را گل‌آلود می‌کنند. تکنولوژی گِل‌آلود کردن آب نیز ناشی از نبوغ بشری این مردمان است.کرم‌پور افزود: نظام مدیریت سنتی آب بلده سیستمی بسیار پیچیده دارد، همه چیز تعریف شده و برای همه مسایل راهکاری اندیشیده شده است. حجم آب زیاد موجب شده آب استحصال‌شده را به دو جو تقسیم کنند و برای هر جو نگهبانی که به صورت تمام‌وقت با احتساب دستمزد و مخارج خورد و خوراک و حتی امروزه پرداخت هزینه‌های بیمه عمر، مشغول فعالیت با عنوان کیّال و جوی‌بان شوند.
عرصه و حریم نامزد ثبت جهانی «قنات بلده فردوس» با 15 رشته قنات و چهار چشمه به عنوان یکی از نامزدهای ثبت جهانی ایران در یونسکو و چهار اثر تاریخی پیرامون آن شامل آسیاب باغستان (خشکان)، آسیاب باغستان (قرایی)، درختان مسیر «شاهجوی بلده فردوس» و تپه «سرتخت باغستان» به صورت چند رشته‌ای پایش می‌شود. مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و بلده فردوس با اعلام این خبر گفت: عرصه و حریم قنوات «بلده» با قدمتی 2000 ساله که از قنات‌های شاخص و قدیمی کشور است، با نزدیک شدن به زمان طرح پرونده در نشست تیرماه میراث جهانی یونسکو به صورت چندرشته‌ای پایش می‌شود.اقدس کرم‌پور حفظ محدوده این اثر تاریخی به لحاظ فنی و منظری، لزوم لحاظ کردن این حریم در توسعه شهری از سوی ارگان‌های ذی‌ربط، جلوگیری از حفر چاه و برداشت خاک را از صنایعی برشمرد که می‌تواند آلودگی محیط‌زیستی برای قنات یادشده داشته باشد.او درباره قدمت و اهمیت قنات بلده نیز گفت: در منطقه نیمه‌خشکی مانند فردوس که آب تنها منشا احداث سکونتگاه به شمار می‌رود، شکل‌گیری، توسعه و ماندگاری شهر فردوس و روستاهای تاریخی مهمی مانند باغستان وابسته به منابع آب بلده بوده است. از این رو تاریخ این شهر با تاریخ احداث قنوات بلده عجین شده است.به گفته وی، مجموعه قنوات بلده در حال حاضر مشتمل بر 15 رشته قنات و چهار چشمه است که آب استحصال‌شده از هریک از این سازه‌های آبی به شاهجویی می‌ریزد و در نهایت حجم آبی قابل توجه را برای کشاورزی در دشت فردوس(تون) مهیا می‌کند. شاهجوی یادشده طول تقریبی ۳۵ کیلومتر را در این دشت طی می‌کند تا زمین‌های تفتیده را سیراب کند. برای کم کردن میزان جذب و هدررفت آب، در طول مسیر شاهجو آب را گل‌آلود می‌کنند. تکنولوژی گِل‌آلود کردن آب نیز ناشی از نبوغ بشری این مردمان است.کرم‌پور افزود: نظام مدیریت سنتی آب بلده سیستمی بسیار پیچیده دارد، همه چیز تعریف شده و برای همه مسایل راهکاری اندیشیده شده است. حجم آب زیاد موجب شده آب استحصال‌شده را به دو جو تقسیم کنند و برای هر جو نگهبانی که به صورت تمام‌وقت با احتساب دستمزد و مخارج خورد و خوراک و حتی امروزه پرداخت هزینه‌های بیمه عمر، مشغول فعالیت با عنوان کیّال و جوی‌بان شوند.