شیدا ملکی - اشتغال بعد از گذشت سال‌هایی که زنان در تمام جهان برای دستیابی به حقوق برابر تلاش کرده‌اند، همیشه از خواسته‌های اصلی و اساسی آنها بوده است. کشورمان هم از نقشه جغرافیایی جهان منفک نیست و بعد از ورود سیل عظیمی از زنان به دانشگاه‌ها، این زنان جویای کار هستند که البته با مشکلات بسیاری هم روبه‌رو می‌شوند. اما با وجود همه این مشکلات بازهم این سوال به وجود می‌آید که آیا زنان تمایل به مشارکت اقتصادی دارند یا این تمایل کم است؟ انجمن جامعه‌شناسی دانشگاه تهران به منظور بررسی این موضوع نشستی با عنوان «نگاهی بر مشارکت اقتصادی زنان ایران» برگزار کرد که در این نشست غزاله داودی، پژوهشگر حوزه اقتصادی و همچنین آسیه علی‌نژاد به عنوان کارآفرین زن سخنرانی کردند. همچنین مدیریت این جلسه را دکتر شهلا اعزازی برعهده داشت. به گزارش «جهان صنعت» غزاله داودی، پژوهشگر حوزه اقتصادی در ابتدای این نشست گزارشی پژوهشی درباره مشارکت زنان در بازار کار ارائه داد. بر‌اساس این گزارش توجه به مشکلات اشتغال زنان از سوی نهادهای مسوول بسیار پایین است. به گفته غزاله داودی بر اساس پژوهش‌های قبلی در حوزه کار زنان، زنان در صورتی که از رفاه بالایی برخوردار بودند، میزان مشارکت اقتصادی آنها در جامعه کاهش پیدا می‌کرد. اما در این پژوهش متوسط درآمد شهری و رفاه اقتصادی تاثیری بر میزان مشارکت اقتصادی زنان ندارد و آنچه از اهمیت بیشتری برخوردار است و زنان را به مشارکت اقتصادی دعوت می‌کند، میزان تحصیلات زنان است. داودی در ادامه به این موضوع اشاره کرد که زنان به علت ترس ناخودآگاهی که از مشکلات اجتماعی و مورد آسیب قرار گرفتن درون‌شان وجود دارد، بیشتر علاقه‌مند هستند کسب و کارهای خانگی و کوچک داشته باشند و حتی در شرایطی هم که تمایل دارند حوزه کاری خود را وسیع‌تر کنند، بیشتر تمایل دارند مشاغل خدماتی در حوزه‌های مختلف آموزش ارائه دهند تا کمترین اصطکاک و درگیری را با بدنه و ساختار مردانه جامعه داشته باشند. در گذشته شاهد این موضوع بودیم که زنان بیشتر تمایل به شغل معلمی داشتند، امروز اما با افزایش سطح سواد زنان و افزایش آموزش‌های علمی و آکادمیک همان شغل معلمی را در سطوح بالاتر یعنی استاد دانشگاهی ادامه می‌دهند. ولی به دلیل پایین بودن روحیه ریسک‌پذیری زنان کمتر شاهد این هستیم که به مشاغل تولیدی، آن هم در سطح کلان روی آورند. وی معتقد است این عدم تمایل شاید بیشتر به دلیل بی‌مهری و بی‌توجهی است که در تمام تاریخ نسبت به کار زنان شده و همین موضوع آنها را درباره شغل‌شان محتاط‌تر کرده است. یکی از مشکلات بزرگی که درباره مشاغل زنان و آمار خود‌اشتغالی زنان وجود دارد، این است که در محاسبات کلان کشوری حتی کار خانگی زنان بخشی از آمار اشتغال محسوب می‌شود. وقتی کار و کارفرما با هم رشد می‌کنند! در ادامه این نشست آسیه علی‌نژاد، رییس هیات‌مدیره شرکت پیشگامان اندیشه توسعه به عنوان زن کارآفرین از تجربیات کاری خود در سال‌های گذشته گفت و تاکید کرد: آنچه در همه دوران کاری من بسیار بااهمیت و باارزش بود، مسوولیت‌پذیری در مقابل تصمیماتی بود که می‌گرفتم و هنوز هم این موضوع بسیار بااهمیت است. علی‌نژاد در ادامه گفت: من با شرکتم رشد کرده‌ام و شرکتم با من. شرکت، محصول و هر چه تولید می‌کنیم موجود زنده‌ای است که به ما وابسته است. هر تغییری در آن باعث تغییر در ما می‌شود و برعکس؛ خواه رشد باشد و خواه رکود. استقلال را در هر زمینه‌ای خصوصا مالی از اول دوست داشتم. به تعبیری آدم مغروری هستم. از دوره ابتدایی و در تمام طول تحصیل کار می‌کردم، کارهایی مثل تدریس به بچه‌هایی که حتی یک سال از خودم کوچک‌تر بودند. بزرگ‌تر که شده بودم در فعالیت‌های فرهنگی- اجتماعی هم حضور فعال داشتم. مجموع این کارها باعث شد خودم را بهتر بشناسم و آزمون و خطاهای لازمه کار را در همان دوره طی کنم و تصمیم گرفتم خودم شروع کنم. در زمان دانشجویی کار می‌کردم و مستقل بودن اهمیت و لذت زیادی برایم داشت. بعد از آن با مطبوعات همکاری می‌کردم و به عنوان مدیر اجرایی در شرکتی مشغول بودم. علاقه‌ام به مردم، مستقل از اینکه چه کسی و چطور هستند تفاوت نگاهی بین من و همکارانم ایجاد کرد که تصمیم گرفتم مستقل کار کنم. شروع کارم با فعالیت‌های اطلاع‌رسانی بود، بعد از مدتی آموزش پر‌رنگ‌تر شد و در حال حاضر فعالیت شرکت ارائه خدمات مشاوره با هدف توسعه برنامه‌ریزی، تحول، مدیریت و راهبری کسب و کار مشتریان و همچنین برگزاری دوره‌های آموزشی کارگاهی جهت مدیران است. از سویی دیگر مسایل مالی بسیار مهم است، به دلیل ضعف مالی در ابتدا فقط ۲0 درصد سهام شرکت را داشتم. البته با مشارکت دیگران و اعتمادی که به من داشتند توانستم بر این مشکل غلبه کنم. در نظر دارم به کسانی که برای شروع وضعیت مشابه مرا دارند کمک کنم. همچنین در تمام دوران فعالیت اقتصادی‌ام حمایت خانواده بسیار موثر بود. اما باید به خانواده فرصت شناخت می‌دادم. من به خانواده‌ام فرصت شناخت از خودم را از خیلی قبل دادم، سعی کردم در جریان کارهایم باشند. ولی مسوولیت انتخاب‌هایم به عهده خودم بوده است. با همسرم هم همواره گفت‌وگو و تعامل می‌کنیم و در جریان کارهای هم هستیم. همچنین تاثیر فضای اجتماعی و اقتصادی بر کار ما زیاد است و به صورت کلان در شرایط دشوار اقتصادی آموزش و مشاوره اولویت اول سازمان‌ها نیست. متاسفانه خاطره‌ای که زیاد تکرار شده این است که در پایان هر سال، زمانی که مسایل مالی شرکت را بررسی می‌کردم، به عنوان کارآفرین بارها در شرایط دشوار تعطیل کردن کارم را بررسی کرده‌ام ولی همیشه ترجیح دادم ادامه دهم. ارزش کار کردن در جامعه از بین رفته است علی‌نژاد در ادامه به این موضوع اشاره کرد که یکی از مشکلات اساسی در حال حاضر این است که ارزش کار کردن در جامعه از بین رفته است. در گذشته کار امری مهم و مقدس شمرده می‌شد و افراد تلاش می‌کردند با کار کردن رتبه اجتماعی و مسوولیت اجتماعی خود را بیشتر کنند. به اعتقاد وی امروز کار نه‌تنها ارزش نیست بلکه به یک ضدارزش تبدیل شده است و قشری از جامعه به دنبال این موضوع هستند که بدون هیچ فعالیت و کوششی یک‌شبه توانمندی‌های اقتصادی‌شان افزایش پیدا کند که در عمل این اتفاق غیر‌ممکن است. از سویی دیگر باید فرهنگ کار کردن در جامعه افزایش پیدا کند و همه باور کنند که فقط با کار و فعالیت اقتصادی مستمر می‌توانند نیازهای مالی خود را برآورده کنند. سوابق کاری آسیه علی‌نژاد آسیه علی‌نژاد به عنوان یک زن کارآفرین ایرانی فعالیت‌های اقتصادی بسیاری داشته است آن هم در سطح کلان. این موضوع نشان‌دهنده آن است که زنان اگر تمایل و از آن مهم‌تر توانمندی و پشتکار لازم را داشته باشند، می‌توانند به سطوح بالای مدیریتی هم دست پیدا کنند. بخشی از فعالیت‌های اقتصادی و مشارکت‌های وی شامل موارد زیر است: رییس هیات‌مدیره شرکت پیشگامان اندیشه توسعه، مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره شرکت پیشگامان اندیشه توسعه، موسس شرکت پیشگامان اندیشه توسعه، مدیریت امور داخلی شرکت مشاوران فناوران آینده، مدیریت بازاریابی نشریه بین‌المللی نواندیش، دبیر اجرایی نشریه بین‌المللی نواندیش، دبیر اطلاع‌رسانی دومین همایش کانون‌های فرهنگی و هنری دانشجویان کشور- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. همچنین وی امتیازات ویژه‌ای هم دارد که می‌توان از آن جمله به، نمایندگی مدرسه مدیریت دانشگاه پلی‌تکنیک میلان در ایران، نمایندگی شرکت مشاوره آندرومدا در ایران، همکاری با موسسات معتبر بین‌المللی نظیر مرکز مدیریت اروپا، دانشگاه بین‌المللی موناکو و از سویی دیگر عضویت در مجامع مهمی از جمله، انجمن زنان مدیر کارآفرین- دبیر و نایب رییس هیات‌مدیره بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان، انجمن مشاوران مدیریت ایران، همکار شبکه مشاوران مدیریت و مهندسی ایران، انجمن ملی زنان کارآفرین. قوانین حمایتی بازدارنده است یا پیش برنده؟ علی‌نژاد در پایان به این موضوع اشاره کرد که در سطوح مدیریتی کلان و حتی در سطوح کاری میانه و پایین زنان نسبت به مردان ارزشی‌تر عمل می‌کنند و همین موضوع گاهی باعث می‌شود دچار مشکلات و بهتر بگوییم سختی‌های بیشتری شوند. وی به موضوع فسادهای مالی اداری اشاره کرد و گفت: کمتر شاهد این موضوع هستیم که یک کارمند دولتی بتواند از یک مدیر زن درخواست رشوه کند چون در بیشتر موارد شاهد این موضوع بوده‌ایم که با مخالفت یا حتی برخورد‌های بسیار جدی از طرف مدیر زن مواجه شده‌اند. با وجود همه سختی‌هایی که برای زنان در ایجاد شغل و کارآفرینی وجود دارد، در نهایت قوانینی که با نام‌های قوانین حمایتی برای زنان نوشته می‌شود زندگی کاری آنها را دچار چالش و مشکل می‌کند. به هر روی به نظر نمی‌رسد یک کارفرما تمایل داشته باشد کارمند زنی را استخدام کند که حداقل 9 ماه مرخصی زایمان و بعد از آن سه ماه مرخصی شیر‌دهی دارد. اما این سوال هنوز وجود دارد که قوانین حمایتی برای زنان بازدارنده است یا به اشتغال آنها بیشتر کمک می‌کند؟
شیدا ملکی - اشتغال بعد از گذشت سال‌هایی که زنان در تمام جهان برای دستیابی به حقوق برابر تلاش کرده‌اند، همیشه از خواسته‌های اصلی و اساسی آنها بوده است. کشورمان هم از نقشه جغرافیایی جهان منفک نیست و بعد از ورود سیل عظیمی از زنان به دانشگاه‌ها، این زنان جویای کار هستند که البته با مشکلات بسیاری هم روبه‌رو می‌شوند. اما با وجود همه این مشکلات بازهم این سوال به وجود می‌آید که آیا زنان تمایل به مشارکت اقتصادی دارند یا این تمایل کم است؟ انجمن جامعه‌شناسی دانشگاه تهران به منظور بررسی این موضوع نشستی با عنوان «نگاهی بر مشارکت اقتصادی زنان ایران» برگزار کرد که در این نشست غزاله داودی، پژوهشگر حوزه اقتصادی و همچنین آسیه علی‌نژاد به عنوان کارآفرین زن سخنرانی کردند. همچنین مدیریت این جلسه را دکتر شهلا اعزازی برعهده داشت. به گزارش «جهان صنعت» غزاله داودی، پژوهشگر حوزه اقتصادی در ابتدای این نشست گزارشی پژوهشی درباره مشارکت زنان در بازار کار ارائه داد. بر‌اساس این گزارش توجه به مشکلات اشتغال زنان از سوی نهادهای مسوول بسیار پایین است. به گفته غزاله داودی بر اساس پژوهش‌های قبلی در حوزه کار زنان، زنان در صورتی که از رفاه بالایی برخوردار بودند، میزان مشارکت اقتصادی آنها در جامعه کاهش پیدا می‌کرد. اما در این پژوهش متوسط درآمد شهری و رفاه اقتصادی تاثیری بر میزان مشارکت اقتصادی زنان ندارد و آنچه از اهمیت بیشتری برخوردار است و زنان را به مشارکت اقتصادی دعوت می‌کند، میزان تحصیلات زنان است. داودی در ادامه به این موضوع اشاره کرد که زنان به علت ترس ناخودآگاهی که از مشکلات اجتماعی و مورد آسیب قرار گرفتن درون‌شان وجود دارد، بیشتر علاقه‌مند هستند کسب و کارهای خانگی و کوچک داشته باشند و حتی در شرایطی هم که تمایل دارند حوزه کاری خود را وسیع‌تر کنند، بیشتر تمایل دارند مشاغل خدماتی در حوزه‌های مختلف آموزش ارائه دهند تا کمترین اصطکاک و درگیری را با بدنه و ساختار مردانه جامعه داشته باشند. در گذشته شاهد این موضوع بودیم که زنان بیشتر تمایل به شغل معلمی داشتند، امروز اما با افزایش سطح سواد زنان و افزایش آموزش‌های علمی و آکادمیک همان شغل معلمی را در سطوح بالاتر یعنی استاد دانشگاهی ادامه می‌دهند. ولی به دلیل پایین بودن روحیه ریسک‌پذیری زنان کمتر شاهد این هستیم که به مشاغل تولیدی، آن هم در سطح کلان روی آورند. وی معتقد است این عدم تمایل شاید بیشتر به دلیل بی‌مهری و بی‌توجهی است که در تمام تاریخ نسبت به کار زنان شده و همین موضوع آنها را درباره شغل‌شان محتاط‌تر کرده است. یکی از مشکلات بزرگی که درباره مشاغل زنان و آمار خود‌اشتغالی زنان وجود دارد، این است که در محاسبات کلان کشوری حتی کار خانگی زنان بخشی از آمار اشتغال محسوب می‌شود. وقتی کار و کارفرما با هم رشد می‌کنند! در ادامه این نشست آسیه علی‌نژاد، رییس هیات‌مدیره شرکت پیشگامان اندیشه توسعه به عنوان زن کارآفرین از تجربیات کاری خود در سال‌های گذشته گفت و تاکید کرد: آنچه در همه دوران کاری من بسیار بااهمیت و باارزش بود، مسوولیت‌پذیری در مقابل تصمیماتی بود که می‌گرفتم و هنوز هم این موضوع بسیار بااهمیت است. علی‌نژاد در ادامه گفت: من با شرکتم رشد کرده‌ام و شرکتم با من. شرکت، محصول و هر چه تولید می‌کنیم موجود زنده‌ای است که به ما وابسته است. هر تغییری در آن باعث تغییر در ما می‌شود و برعکس؛ خواه رشد باشد و خواه رکود. استقلال را در هر زمینه‌ای خصوصا مالی از اول دوست داشتم. به تعبیری آدم مغروری هستم. از دوره ابتدایی و در تمام طول تحصیل کار می‌کردم، کارهایی مثل تدریس به بچه‌هایی که حتی یک سال از خودم کوچک‌تر بودند. بزرگ‌تر که شده بودم در فعالیت‌های فرهنگی- اجتماعی هم حضور فعال داشتم. مجموع این کارها باعث شد خودم را بهتر بشناسم و آزمون و خطاهای لازمه کار را در همان دوره طی کنم و تصمیم گرفتم خودم شروع کنم. در زمان دانشجویی کار می‌کردم و مستقل بودن اهمیت و لذت زیادی برایم داشت. بعد از آن با مطبوعات همکاری می‌کردم و به عنوان مدیر اجرایی در شرکتی مشغول بودم. علاقه‌ام به مردم، مستقل از اینکه چه کسی و چطور هستند تفاوت نگاهی بین من و همکارانم ایجاد کرد که تصمیم گرفتم مستقل کار کنم. شروع کارم با فعالیت‌های اطلاع‌رسانی بود، بعد از مدتی آموزش پر‌رنگ‌تر شد و در حال حاضر فعالیت شرکت ارائه خدمات مشاوره با هدف توسعه برنامه‌ریزی، تحول، مدیریت و راهبری کسب و کار مشتریان و همچنین برگزاری دوره‌های آموزشی کارگاهی جهت مدیران است. از سویی دیگر مسایل مالی بسیار مهم است، به دلیل ضعف مالی در ابتدا فقط ۲0 درصد سهام شرکت را داشتم. البته با مشارکت دیگران و اعتمادی که به من داشتند توانستم بر این مشکل غلبه کنم. در نظر دارم به کسانی که برای شروع وضعیت مشابه مرا دارند کمک کنم. همچنین در تمام دوران فعالیت اقتصادی‌ام حمایت خانواده بسیار موثر بود. اما باید به خانواده فرصت شناخت می‌دادم. من به خانواده‌ام فرصت شناخت از خودم را از خیلی قبل دادم، سعی کردم در جریان کارهایم باشند. ولی مسوولیت انتخاب‌هایم به عهده خودم بوده است. با همسرم هم همواره گفت‌وگو و تعامل می‌کنیم و در جریان کارهای هم هستیم. همچنین تاثیر فضای اجتماعی و اقتصادی بر کار ما زیاد است و به صورت کلان در شرایط دشوار اقتصادی آموزش و مشاوره اولویت اول سازمان‌ها نیست. متاسفانه خاطره‌ای که زیاد تکرار شده این است که در پایان هر سال، زمانی که مسایل مالی شرکت را بررسی می‌کردم، به عنوان کارآفرین بارها در شرایط دشوار تعطیل کردن کارم را بررسی کرده‌ام ولی همیشه ترجیح دادم ادامه دهم. ارزش کار کردن در جامعه از بین رفته است علی‌نژاد در ادامه به این موضوع اشاره کرد که یکی از مشکلات اساسی در حال حاضر این است که ارزش کار کردن در جامعه از بین رفته است. در گذشته کار امری مهم و مقدس شمرده می‌شد و افراد تلاش می‌کردند با کار کردن رتبه اجتماعی و مسوولیت اجتماعی خود را بیشتر کنند. به اعتقاد وی امروز کار نه‌تنها ارزش نیست بلکه به یک ضدارزش تبدیل شده است و قشری از جامعه به دنبال این موضوع هستند که بدون هیچ فعالیت و کوششی یک‌شبه توانمندی‌های اقتصادی‌شان افزایش پیدا کند که در عمل این اتفاق غیر‌ممکن است. از سویی دیگر باید فرهنگ کار کردن در جامعه افزایش پیدا کند و همه باور کنند که فقط با کار و فعالیت اقتصادی مستمر می‌توانند نیازهای مالی خود را برآورده کنند. سوابق کاری آسیه علی‌نژاد آسیه علی‌نژاد به عنوان یک زن کارآفرین ایرانی فعالیت‌های اقتصادی بسیاری داشته است آن هم در سطح کلان. این موضوع نشان‌دهنده آن است که زنان اگر تمایل و از آن مهم‌تر توانمندی و پشتکار لازم را داشته باشند، می‌توانند به سطوح بالای مدیریتی هم دست پیدا کنند. بخشی از فعالیت‌های اقتصادی و مشارکت‌های وی شامل موارد زیر است: رییس هیات‌مدیره شرکت پیشگامان اندیشه توسعه، مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره شرکت پیشگامان اندیشه توسعه، موسس شرکت پیشگامان اندیشه توسعه، مدیریت امور داخلی شرکت مشاوران فناوران آینده، مدیریت بازاریابی نشریه بین‌المللی نواندیش، دبیر اجرایی نشریه بین‌المللی نواندیش، دبیر اطلاع‌رسانی دومین همایش کانون‌های فرهنگی و هنری دانشجویان کشور- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. همچنین وی امتیازات ویژه‌ای هم دارد که می‌توان از آن جمله به، نمایندگی مدرسه مدیریت دانشگاه پلی‌تکنیک میلان در ایران، نمایندگی شرکت مشاوره آندرومدا در ایران، همکاری با موسسات معتبر بین‌المللی نظیر مرکز مدیریت اروپا، دانشگاه بین‌المللی موناکو و از سویی دیگر عضویت در مجامع مهمی از جمله، انجمن زنان مدیر کارآفرین- دبیر و نایب رییس هیات‌مدیره بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان، انجمن مشاوران مدیریت ایران، همکار شبکه مشاوران مدیریت و مهندسی ایران، انجمن ملی زنان کارآفرین. قوانین حمایتی بازدارنده است یا پیش برنده؟ علی‌نژاد در پایان به این موضوع اشاره کرد که در سطوح مدیریتی کلان و حتی در سطوح کاری میانه و پایین زنان نسبت به مردان ارزشی‌تر عمل می‌کنند و همین موضوع گاهی باعث می‌شود دچار مشکلات و بهتر بگوییم سختی‌های بیشتری شوند. وی به موضوع فسادهای مالی اداری اشاره کرد و گفت: کمتر شاهد این موضوع هستیم که یک کارمند دولتی بتواند از یک مدیر زن درخواست رشوه کند چون در بیشتر موارد شاهد این موضوع بوده‌ایم که با مخالفت یا حتی برخورد‌های بسیار جدی از طرف مدیر زن مواجه شده‌اند. با وجود همه سختی‌هایی که برای زنان در ایجاد شغل و کارآفرینی وجود دارد، در نهایت قوانینی که با نام‌های قوانین حمایتی برای زنان نوشته می‌شود زندگی کاری آنها را دچار چالش و مشکل می‌کند. به هر روی به نظر نمی‌رسد یک کارفرما تمایل داشته باشد کارمند زنی را استخدام کند که حداقل 9 ماه مرخصی زایمان و بعد از آن سه ماه مرخصی شیر‌دهی دارد. اما این سوال هنوز وجود دارد که قوانین حمایتی برای زنان بازدارنده است یا به اشتغال آنها بیشتر کمک می‌کند؟