مدیران لحظه‌ای

گروه بازرگانی- انگار قرار نیست حواشی دست از سر شرکت دخانیات ایران بر‌دارد‌. مدت‌هاست که تلاطم‌ مدیریتی در حوزه دخانیات موج می‌زند. در واقع مشخص نیست در این سازمان چه می‌گذرد که تردد انتصاباتی این شرکت پایان‌پذیر نیست. خبر استعفای محمد‌حسین برخوردار از دخانیات که در اسفند 94 هم زمزمه شد، در حالی قوت گرفت که قرار بود سند راهبردی دخانیات را به مجلس ببرد اما پایان ماجرا جور دیگری رقم خورد‌. برخوردار از دخانیات رفت و جای او با مصیب محمدی شمالی عوض شد. سال گذشته شایعه برکنار شدن محمد‌حسین برخوردار در سمت مدیر‌عامل شرکت دخانیات ایران به عنوان سومین مدیر‌عامل این شرکت که در طول یک سال روی کار آمده بود، مطرح شد اما بعدها مشخص شد که این شایعه به علت انجام عمل جراحی وی و غیبت 10 روزه‌اش بوده است. حالا با گذشت یک ماه و چند روز از سال جدید، برخوردار خبر استعفای خود از مدیر‌عاملی شرکت دخانیات ایران را تایید و اظهار کرده که در اواخر سال گذشته تقاضای استعفای خود را داده‌ که حالا مورد موافقت قرار گرفته است. شرکت دخانیات ایران که یک شرکت ملی با سابقه‌ای 75 ساله است، بعد از نفت و نیشکر از صنایع مهم کشور به شمار می‌آید. این صنعت بر بودجه هم اثر‌گذار است و به همین خاطر از همان ابتدا مدیرانی که برای آن انتخاب می‌شدند از فیلترهای متعددی عبور می‌کردند. اما این در حالی است که به دلایل نامعلوم شرکت دخانیات ایران طی یک سال سه مدیر عامل عوض کرد. به طوری که در هفته اول تیر سال 94، محمدرضا سراج‌القوم با تصمیم هیات‌مدیره به‌عنوان مدیرعامل شرکت دخانیات ایران منصوب شد اما تنها با گذشت دو هفته از حکم انتصابش خبر برکناری وی منتشر شد. قبل از وی نیز محسن شهباززاده عهده‌دار این سمت بود که او نیز پس از دو هفته فعالیت از سمت خود برکنار شد. در همین حال محمد‌حسین برخوردار در تیر‌ماه سال 94 به سمت مدیر‌عاملی منصوب شد و تنها 9 ماه در این شرکت فعالیت کرد. سرانجام پس از برکناری وی، محمدی شمالی به عنوان چهارمین مدیر عامل شرکت دخانیات که از کارمندان وزارت بازرگانی پیشین بوده‌ و تجربه کاری اش در زمینه دام است مراسم معارفه خود را انجام داد. اما درمورد وضعیت فعلی دخانیات محمد حسین برخوردار گفت: با اقداماتی که در سال گذشته برای این شرکت انجام شد شرکتی راکه از ریل اصلی خود خارج شده بود‌ به مسیر اصلی خود بازگرداندیم. برخوردار افزود: در سال گذشته میزان صادرات شرکت دخانیات را به سه برابر افزایش دادیم. به گفته وی، در سال 1394 اقدامات زیادی برای افزایش کیفیت محصولات تولیدی این شرکت انجام شد و میزان تولید این شرکت نیز افزایش یافت. واگذاری بازار به محصولات وارداتی و قاچاق مجید مقدادی، معاون تولید شرکت دخانیات ایران نیز در این رابطه اظهار داشت: فعالیت‌های شرکت دخانیات ایران به دلایل مختلف از جمله عدم فراهم آمدن زیر‌ساخت‌های اولیه برای انتزاع از دولت، در سال 93 دچار رکود و ایست شده بود، به گونه‌ای که سهم بزرگی از بازار را به محصولات وارداتی و قاچاق واگذار کرد. وی ادامه داد: حضور برخوردار در سال 94 سبب شد که این صنعت جان دوباره‌ای به خود گیرد و تولید با بیش از 12 درصد افزایش نسبت به سال قبل، از هشت میلیارد نخ در سال 93 به 9 میلیارد نخ برسد که با توجه به بدهی‌های خارجی شرکت دخانیات و آشفتگی وضعیت داخلی شرکت، رقم قابل توجهی است. وی با اشاره به اینکه بخش عمده‌ای از این تولید در شش ماهه دوم سال 94 صورت گرفته، اظهار داشت: البته ظرفیت و قابلیت تولید بیش از این نیز در شرکت دخانیات فراهم شد که به دلیل عدم کشش بازار، افزایش تولید بیش از 10 میلیارد نخ در دستور کار سال 95 قرار گرفت. وی تخصیص بودجه برای نوسازی و بهسازی خطوط تولید و ماشین‌آلات، کاهش ضایعات در خطوط تولید و برنامه‌ریزی برای ورود در بازار‌های صادراتی را از مهم‌ترین اقدامات برخوردار در سال 94 دانست. به گفته مقدادی، این برای اولین بار در 25 سال اخیر است که برای خرید و نوسازی ماشین‌آلات، بودجه و برنامه‌ریزی مناسبی صورت گرفته است. سخت‌ترین سال دخانیات همچنین مهدی نوذری، مدیر بازرگانی شرکت دخانیات در این خصوص اظهار داشت: در ابتدای سال 94 شرکت دخانیات با حجم غیر‌متوازن مواد اولیه مواجه بود به طوری که در برخی موارد، انبارها برای مصرف نزدیک به یک سال ماده اولیه داشتند و در برخی دیگر، نه تنها ماده اولیه موجود نبود، بلکه شرکت‌های خارجی به دلیل معوقات شرکت دخانیات و انتزاع آن از دولت، حاضر به فروش مواد اولیه نبودند. یکی از سخت ترین برهه‌های زمانی شرکت دخانیات، سال 94 بود تا بتوانیم به متوازن و بالانس کردن تدارک مواد اولیه تولید بپردازیم. وی ادامه داد: شناسایی منابع جدید برای خرید مواد اولیه وارداتی، افزایش کیفیت مواد اولیه، داخلی‌سازی برخی منابع مواد اولیه و کوتاه کردن فرآیند تهیه و ترخیص این مواد از جمله موضوعاتی بود که سبب شدن بحران تامین مواد اولیه در سال 94 به خوبی مهار شود و شرکت دخانیات امکان جهش در سال 95 داشته باشد. اولویت دانستن کیفیت همچنین فاضل خانی، مدیر تحقیقات شرکت دخانیات اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در سال گذشته نسبت به آن تمرکز زیادی صورت گرفت، بحث اولویت دانستن کیفیت بود. وی ادامه داد: استفاده از تجارب و پژوهش‌های جهانی در صنعت دخانیات به منظور افزایش کیفیت توتون، فیلتر، خرمن و سیگارت جزو اصلی‌ترین برنامه‌های شرکت دخانیات است که می‌تواند زمینه‌ساز جهش این شرکت شود. خانی اضافه کرد: تولید سیگار هم‌تراز با کیفیت سیگارهای بین‌المللی و با قیمت تمام‌شده منطقی همواره یکی از دغدغه‌های این بخش بوده است که در سال گذشته در این خصوص برنامه‌های مدونی ترتیب داده شد و در برخی موارد محصولات جدید وارد مرحله تست بازار نیز شده است. وی افزود: توازن بخشیدن به وزن سیگار، کاهش مضرات سیگار از طریق بیوفیلترهای جدید، ایجاد برندهای جدید، مطالعه در خصوص حفظ اعت بار برند، استفاده از توتون‌های پف کرده و حاکم کردن نگاه صادراتی به محصولات تولید‌شده در شرکت دخانیات از دیگر رویکردهایی است که سازوکارهای آن در سال گذشته تدارک دیده شده است و می‌تواند منجر به بازگشت شرکت دخانیات به بازار و محدودسازی کالای قاچاق و غیر‌استاندارد شود. برنامه‌ریزی و فرهنگسازی شهاب جهانسوزی، مشاور فروش شرکت دخانیات نیز گفت: تهیه و تنظیم طرح سه سال برای فروش شرکت دخانیات در سال 94 از بزرگ‌ترین فعالیت‌هایی بود که طی یک سال گذشته در این شرکت صورت گرفته است. وی ادامه داد: شرکت دخانیات، زمانی که از بخش دولتی جدا شد، نیازمند تزریق اصول رفتار سازمانی مبتنی بر رویه‌ها و تفکر بخش خصوصی بود که طی یک سال گذشته در این خصوص برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی شده است. جهانسوزی اضافه کرد: تولید بر‌اساس نیاز بازار و گزارش واحد فروش، ارزیابی پیام مصرف‌کنندگان و دریافت بازخورد از ایشان، شنیدن صدای مشتری، تدارک دیدن سبد کالا برای گروه‌های مختلف مصرف‌کنندگان، لحاظ سبد جامع برای توزیع‌کنندگان از جمله اصول تفکر خصوصی است که نسبت به پیاده‌سازی آنها توجه شده است. وی ادامه داد: دخانیات تولید تلخی است ولی به هرحال با وجود مصرف‌کننده، چاره‌ای جز تامین کالا از طریق قانونی و تحت نظارت وجود ندارد. در غیر این صورت کالای قاچاق که قریب به 70 در‌صد آن غیر‌اصیل و غیر‌استاندارد است، بازار را به تسخیر خود در‌خواهد آورد. ما حامی تولید، فروش و عرضه سیگار نیستیم ولی حامی جایگزین‌شدن کالای ایرانی به جای کالای غیرقانونی، تاریخ مصرف گذشته و قاچاق هستیم و به همین جهت شرکت دخانیات در سال 94 زیرساخت‌ها و سازوکارهای لازم برای یک جهش سرنوشت‌ساز در سال 95 را تدارک دیده است. بازار خالی نمی‌شود اهمیت صنعت دخانیات و ساخت سیگار به حدی است که تحقیقات بانک جهانی نشان داده اکثر دولت‌ها مایل به اتخاذ سیاست‌های مطلق ضددخانی نیستند. جالب است که در کشور ما برخی مواقع بازار با کمبود کالاهای اساسی روبه‌رو می‌شود اما سیگار مارلبرو که جزو کالاهای اساسی هم نبوده و از راه واردات تامین می‌شود، همیشه در بازار موجود است. از همین رو به نظر می‌رسد دست‌های پشت‌پرده‌ای در این حوزه فعالیت می‌کنند که کسی توان مقابله با آنها را ندارد و واردات سیگار با قوانین خاص این افراد جلو می‌رود. در سال‌های اخیر و در دولت‌های مختلف، بی‌ثباتی مدیریتی وجود داشته است. این در حالی است که همه سیاستگذاران و برنامه‌ریزان به این نتیجه رسیده‌اند که اقتصاد ایران بیش از هر چیز باید به تولید ملی توجه کند و در این رابطه به نظر می‌رسد در خصوص سیگار هم همین گونه باشد. بنابراین نیاز است تا ثبات مدیریتی در دخانیات کشور حاکم شود. بر همین اساس انتظار می‌رود پس از تغییرات جدید مدیریتی اخیر در دخانیات کشور، شرایط به گونه‌ای پیش برود که ثبات مدیریتی، امکان تولید بیشتر و افزایش سهم تولید داخلی از بازار را فراهم کند.