نقی آقالو- به گفته اکثر کارشناسان و اقتصاددانان، عنصر آب و تمام موضوعات زیرمجموعه آن در فرآیند توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی کشورها نقش عمده و کلیدی دارد.ایران کشوری کم‌آب محسوب می‌شود و استان سمنان نیز یکی از استان‌های محروم و در عین حال مهمی است که در حوزه کویر مرکزی قرار دارد و از پدیده مایوس‌کننده کم‌آبی رنج می‌برد.طرحی که در یادداشت دیروز با عنوان «سخنی با قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص)» از آن سخن گفتیم، شیرین‌سازی و انتقال آب دریای خزر به استان سمنان بود که در اواخر سال 1388 در دستور کار این استانداری قرار گرفت. پیگیری مسوولان این استان سرانجام منجر به تصویب انجام مطالعات طرح مذکور در جلسه کارگروه بررسی و تامین آب این استان در تاریخ 7/4/89 شد که معاون اول رییس‌جمهور وقت و نیز وزیر وقت نیرو در آن حضور داشتند.قرار بود سالانه 222 میلیون مترمکعب آب در ساحل دریای خزر بعد از شیرین‌سازی از طریق پمپاژ به استان سمنان منتقل شود. به گزارش یک منبع موثق، شرکت توسعه منابع آب و انرژی- که در ایران در نوع خود بزرگ‌ترین است- مطالعه مرحله اول این طرح را با عنوان «نمک‌زدایی و انتقال آب شرب و صنعت از دریای خزر به استان سمنان» به شرکت مهندسی مشاور مهاب‌قدس- که این شرکت هم در نوع خود در ایران مهم‌ترین است- ابلاغ کرد.از اینکه شرکت اخیر در این زمینه چه اقداماتی انجام داده، گزارشی به دست‌مان نرسیده اما به‌دنبال عقد یک قرارداد از سوی شرکت توسعه منابع آب با قرارگاه خاتم‌الانبیا (ص) انجام مطالعات پیش‌ساخت طرح توسط این قرارگاه آغاز شد که نتایج این مطالعات منجر به این شد که در جلسه مورخ 14/10/89 هیات وزیران در سمنان با تکمیل مطالعات طرح و ایجاد ردیف بودجه برای آن در لایحه بودجه سال 1390 موافقت شود.بنا بر گزارش مذکور که از سوی وزارت نیرو به‌عنوان کارفرمای طرح برگزیده شده در طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان، سناریوی زیر در نظر گرفته شده است: - تامین صددرصد کمبود آب شرب تمام شهرهای استان سمنان - تامین 50 درصد کمبود آب صنعت شهرستان‌های گرمسار و سمنان - تامین 15 درصد کمبود آب صنعت شهرستان مهدیشهر - و بالاخره تامین 50 درصد کمبود آب صنعت شهرستان‌های دامغان و شاهرود دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌ها چه می‌گوید؟ حرف حساب این دفتر به کارفرمایان و مجریان محترم طرح اینهاست: 1- این طرح آثار منفی زیست‌محیطی دارد، 2- نیازهای صنایع شهرهای استان به‌طور دقیق و مشخص محاسبه نشده است، 3- چرا بخش‌های شرب و صنعت استان با استاندارد ثابت لحاظ شده‌اند، 4- چرا طرح مذکور قبل از اجرا در حد کفایت مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته است، 5- و از همه مهم‌تر عدم توجیه‌پذیری اقتصادی، مهم‌ترین چالش طرح است.به گزارش این دفتر و براساس محاسبات مشاور طرح، هزینه تمام شده یک مترمکعب آب پس از شیرین‌سازی و انتقال آن برابر است با 42873 ریال. در حالی که محاسبه شاخص نسبت فایده به هزینه عدد 53/0 را نشان می‌دهد که حاکی از اقتصادی نبودن طرح است. (نسبت فایده به هزینه باید یک یا نزدیک به یک باشد) کارشناسان دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌ها این سوال را مطرح کرده‌اند که آیا نمی‌شد مقدار 222 میلیون مترمکعب آب موردنظر را از محل همان سه میلیارد مترمکعب آب تجدیدشونده همین استان تامین کرد؟یک کارشناس معتقد است در مورد آلوده کردن محیط‌زیست می‌توان مجریان طرح را برای جبران آن آلودگی به همان میزان، مکلف به جنگلکاری کرد ولی نقاط منفی طرح که چهارمین سال آغاز عملیات آن سپری شده بیش از آن است که بتوان با جنگلکاری آن را پوشش داد.از سوی دیگر، براساس مصوبه شماره 138 شورای‌عالی محیط‌زیست، مجریان پروژه‌های بزرگ عمرانی موظفند به همراه گزارش امکان‌سنجی و مکان‌یابی، نسبت به تهیه گزارش ارزیابی، آثار زیست‌محیطی پروژه نیز اقدام کنند و این گزارش اساسا باید قبل از تصمیم‌گیری و آغاز پروژه انجام شده باشد. در این صورت مسوول پاسخگویی این مشکل طبیعتا سازمان حفاظت از محیط‌زیست خواهد بود.در اینجا به‌دنبال قاتل بروس‌لی نمی‌گردیم. می‌دانیم که بازیگران شرکتی و قرارگاهی که در زیر نام آنها را می‌بریم، تبلور و تجسم توان مهندسی، فنی و مدیریت اجرایی کشور به شمار می‌روند و مایه مباهات و افتخار هر ایرانی هستند. هدف ما فقط یادآوری نواقص و اشکالات به منظور بهبود این توانایی‌ها، رشد و توسعه کشور و ملت همیشه سربلند است. بنابراین بازیگران اصلی این طرح عبارتند از: وزارت نیرو، استانداری سمنان، شرکت توسعه منابع آب و انرژی، شرکت مهندسی و مشاور مهاب‌قدس، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و سازمان حفاظت محیط‌زیست. و اما تماشاگران: مرکز پژوهش‌های مجلس (دفتر مطالعات زیربنایی) کارشناس معترض، منتقدان و گزارشگران رسانه‌ها و مطبوعات از جمله نویسنده پیر این ستون! aghaloonaghiheyran@gmail.com
نقی آقالو- به گفته اکثر کارشناسان و اقتصاددانان، عنصر آب و تمام موضوعات زیرمجموعه آن در فرآیند توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی کشورها نقش عمده و کلیدی دارد.ایران کشوری کم‌آب محسوب می‌شود و استان سمنان نیز یکی از استان‌های محروم و در عین حال مهمی است که در حوزه کویر مرکزی قرار دارد و از پدیده مایوس‌کننده کم‌آبی رنج می‌برد.طرحی که در یادداشت دیروز با عنوان «سخنی با قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص)» از آن سخن گفتیم، شیرین‌سازی و انتقال آب دریای خزر به استان سمنان بود که در اواخر سال 1388 در دستور کار این استانداری قرار گرفت. پیگیری مسوولان این استان سرانجام منجر به تصویب انجام مطالعات طرح مذکور در جلسه کارگروه بررسی و تامین آب این استان در تاریخ 7/4/89 شد که معاون اول رییس‌جمهور وقت و نیز وزیر وقت نیرو در آن حضور داشتند.قرار بود سالانه 222 میلیون مترمکعب آب در ساحل دریای خزر بعد از شیرین‌سازی از طریق پمپاژ به استان سمنان منتقل شود. به گزارش یک منبع موثق، شرکت توسعه منابع آب و انرژی- که در ایران در نوع خود بزرگ‌ترین است- مطالعه مرحله اول این طرح را با عنوان «نمک‌زدایی و انتقال آب شرب و صنعت از دریای خزر به استان سمنان» به شرکت مهندسی مشاور مهاب‌قدس- که این شرکت هم در نوع خود در ایران مهم‌ترین است- ابلاغ کرد.از اینکه شرکت اخیر در این زمینه چه اقداماتی انجام داده، گزارشی به دست‌مان نرسیده اما به‌دنبال عقد یک قرارداد از سوی شرکت توسعه منابع آب با قرارگاه خاتم‌الانبیا (ص) انجام مطالعات پیش‌ساخت طرح توسط این قرارگاه آغاز شد که نتایج این مطالعات منجر به این شد که در جلسه مورخ 14/10/89 هیات وزیران در سمنان با تکمیل مطالعات طرح و ایجاد ردیف بودجه برای آن در لایحه بودجه سال 1390 موافقت شود.بنا بر گزارش مذکور که از سوی وزارت نیرو به‌عنوان کارفرمای طرح برگزیده شده در طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان، سناریوی زیر در نظر گرفته شده است: - تامین صددرصد کمبود آب شرب تمام شهرهای استان سمنان - تامین 50 درصد کمبود آب صنعت شهرستان‌های گرمسار و سمنان - تامین 15 درصد کمبود آب صنعت شهرستان مهدیشهر - و بالاخره تامین 50 درصد کمبود آب صنعت شهرستان‌های دامغان و شاهرود دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌ها چه می‌گوید؟ حرف حساب این دفتر به کارفرمایان و مجریان محترم طرح اینهاست: 1- این طرح آثار منفی زیست‌محیطی دارد، 2- نیازهای صنایع شهرهای استان به‌طور دقیق و مشخص محاسبه نشده است، 3- چرا بخش‌های شرب و صنعت استان با استاندارد ثابت لحاظ شده‌اند، 4- چرا طرح مذکور قبل از اجرا در حد کفایت مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته است، 5- و از همه مهم‌تر عدم توجیه‌پذیری اقتصادی، مهم‌ترین چالش طرح است.به گزارش این دفتر و براساس محاسبات مشاور طرح، هزینه تمام شده یک مترمکعب آب پس از شیرین‌سازی و انتقال آن برابر است با 42873 ریال. در حالی که محاسبه شاخص نسبت فایده به هزینه عدد 53/0 را نشان می‌دهد که حاکی از اقتصادی نبودن طرح است. (نسبت فایده به هزینه باید یک یا نزدیک به یک باشد) کارشناسان دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌ها این سوال را مطرح کرده‌اند که آیا نمی‌شد مقدار 222 میلیون مترمکعب آب موردنظر را از محل همان سه میلیارد مترمکعب آب تجدیدشونده همین استان تامین کرد؟یک کارشناس معتقد است در مورد آلوده کردن محیط‌زیست می‌توان مجریان طرح را برای جبران آن آلودگی به همان میزان، مکلف به جنگلکاری کرد ولی نقاط منفی طرح که چهارمین سال آغاز عملیات آن سپری شده بیش از آن است که بتوان با جنگلکاری آن را پوشش داد.از سوی دیگر، براساس مصوبه شماره 138 شورای‌عالی محیط‌زیست، مجریان پروژه‌های بزرگ عمرانی موظفند به همراه گزارش امکان‌سنجی و مکان‌یابی، نسبت به تهیه گزارش ارزیابی، آثار زیست‌محیطی پروژه نیز اقدام کنند و این گزارش اساسا باید قبل از تصمیم‌گیری و آغاز پروژه انجام شده باشد. در این صورت مسوول پاسخگویی این مشکل طبیعتا سازمان حفاظت از محیط‌زیست خواهد بود.در اینجا به‌دنبال قاتل بروس‌لی نمی‌گردیم. می‌دانیم که بازیگران شرکتی و قرارگاهی که در زیر نام آنها را می‌بریم، تبلور و تجسم توان مهندسی، فنی و مدیریت اجرایی کشور به شمار می‌روند و مایه مباهات و افتخار هر ایرانی هستند. هدف ما فقط یادآوری نواقص و اشکالات به منظور بهبود این توانایی‌ها، رشد و توسعه کشور و ملت همیشه سربلند است. بنابراین بازیگران اصلی این طرح عبارتند از: وزارت نیرو، استانداری سمنان، شرکت توسعه منابع آب و انرژی، شرکت مهندسی و مشاور مهاب‌قدس، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و سازمان حفاظت محیط‌زیست. و اما تماشاگران: مرکز پژوهش‌های مجلس (دفتر مطالعات زیربنایی) کارشناس معترض، منتقدان و گزارشگران رسانه‌ها و مطبوعات از جمله نویسنده پیر این ستون! aghaloonaghiheyran@gmail.com