آناهیتا جوادپور- مسکن مهر طرحی بود که در دولت نهم و دهم برای صاحب‌خانه شدن قشر کم‌درآمد جامعه طراحی و اجرا شد. مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی بود که ارزش زمین بخش قابل توجهی از هزینه تمام‌شده مسکن را به خود اختصاص دهد و براساس این طرح دولت با واگذاری زمین رایگان سعی داشت خانه‌سازی را تشویق کند. اما این طرح بسیار زود با مشکلات فراوانی روبهرو شد. یکی از این مشکلات چالش تامین مالی بود تا جایی که منجر به استقراض از بانک مرکزی و چاپ پول بی‌پشتوانه و افزایش تورم شد به‌طوری که گفته می‌شود نصف کل پول‌های چاپ شده در تاریخ ایران صرف ساختن مسکن مهر شده است. پاسخگویی به نیاز مردم به تامین مسکن، از دیگر دلایلی بود که باعث شد دولت نهم دست به انجام این طرح بزند. بر همین اساس دولت متعهد شد با اجرای این طرح سالانه یک و نیم میلیون واحد مسکونی در سطح کشور بسازد. در همین حال کارشناسان معتقد بودند رسیدن به اهداف تعیین شده دراین طرح با ساخت سنتی محقق نمی‌شود و به همین منظور باید اقدامات موثری در امر صنعتی‌سازی مسکن مهر صورت گیرد. این در حالی بود که روند ساخت مسکن به روش سنتی در کشور همچنان پابرجا بود. طبق آمار در کشور ترکیه حدود 40 درصد از ساخت و سازها با روش صنعتی و در ایران کمتر از سه درصد انجام می‌شود که البته فقط نصف این یک و نیم میلیون واحد مسکونی ساخته شد. از دیگر مشکلات مسکن مهر می‌توان به ساختن این خانه‌ها در شهر‌های جدید مجاور کلانشهر‌ها اشاره کرد که با کمبود امکاناتی نظیر عدم دسترسی به آب و برق همراه بود. این پروژه البته مشکلات جدی دیگری در عرصه اقتصاد ملی، مدیریت شهری، برنامه‌ریزی توسعه شهری و... ایجاد کرده است. عدم فروش واحدها عدم فروش این واحدها چالش دیگری بود که گریبان دولت نهم را گرفت و تبعات آن همچنان ادامه دارد. رونق مسکن مستلزم افزایش سطح تقاضاست این درحالی است که براساس آمار طی سه سال اخیر خریداران مسکن به یک‌دهم رسیده‌اند و هم‌اکنون عرضه تا 20 برابر تقاضا رسیده است چراکه در کشور 6/1 میلیون خانه خالی وجود دارد و این رقم در شهر تهران 240 هزار واحد است و بدیهی است تا پیدا شدن مشتری برای این واحدها، بازار فروش در کسادی قرار خواهد داشت. ادامه این مشکلات با روی کار آمدن دولت یازدهم به یکی از دغدغه‌های اصلی وزارت راه و شهرسازی تبدیل شد تا جایی که عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: من مسوول مسکن مهر نیستم. مسکن مهر در نهایت به قدری برای دولت یازدهم دردسرساز شد که تعدد شکایات مربوط به آن آخوندی را مجبور به درخواست از رییس قوه‌قضاییه برای تشکیل شعب مخصوص مسکن مهر کرد. وی برای حل اختلاف میان شرکت‌های تعاونی سازنده مسکن مهر با متقاضیان، نامه‌ای به رییس قوه‌قضاییه ارسال و درخواست کرده تا شعب ویژه‌ای در مراکز قضایی برای رسیدگی به طرح‌های مشکل‌دار پروژه مسکن مهر تشکیل شود که بر این اساس تفاهمنامه‌های سه‌جانبه است که میان وزارت راه و شهرسازی با سازنده‌ها به امضا رسیده است. در حال حاضر دولت یازدهم به دلیل عدم وجود پشتوانه‌ای محکم برای مسکن مهر اقدام به ایجاد طرح مسکن اجتماعی کرده است که به گفته کارشناسان شکل دیگری از همان مسکن مهر است. مقامات قول اجرایی شدن این طرح را از سال94 داده‌اند. منابع تامین مالی واحد‌های مسکن اجتماعی این‌گونه است که واحدها متناسب با وسع درآمد خانوار قیمت‌گذاری می‌شود و حداکثر با 40 درصد از سهم درآمد، آنها می‌توانند در واحدها سکونت کنند. همچنین متقاضیان با پرداخت اقساط 20 تا 30 ساله قیمت واحد مسکن اجتماعی را پرداخت می‌کنند و مالک مسکن می‌شوند اما یک مشکل اساسی وجود دارد و آن هم کمبود یا حتی نبود اعتماد نزد بخشی از شهروندان برای عملیاتی شدن چنین طرح‌هایی است از این‌رو دولت روحانی برای رفع چنین مشکلی کاری بسیار سخت پیش‌رو دارد.در همین ارتباط محمدعلی پورشیرازی، کارشناس مسکن در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: مسکن مهر فکر درستی بود اما به بدترین شکل از نظر زمان، مکان و کیفیت اجرا شد. وی افزود: در واقع دولت نهم از مسکن مهر بهره مردمی نبرد بلکه بهره سیاسی برد و مردم را سرگردان کرد. تهدید کشاورزی و دام‌ها این کارشناس مسکن با بیان اینکه مسکن اجتماعی نباید در شهر‌های بزرگ نظیر تهران، اصفهان، مشهد و تبریز ساخته می‌شد، تصریح کرد: این امر موجب تهدید کشاورزی و دام‌ها شد زیرا عده‌ای از مردم شغل‌های خود را رها کرده و از جنوب یا دهات‌ها به کلانشهر‌ها می‌آمدند و با مشکلاتی که این طرح به دنبال داشت، مواجه می‌شدند. آیا مسکن اجتماعی همان مسکن مهر است پورشیرازی در ادامه افزود: مسکن اجتماعی همان فکر مسکن مهر است اما امیدوارم این طرح درست اجرا شود و از آن استفاده سیاسی نشود. وی تصریح کرد: فکری که پشت این طرح‌هاست درست بوده منتها مشکلی که وجود دارد اجرای این طرح‌ها است. با این اوصاف می‌توان گفت که دولت یازدهم در مسیر اجرای طرح مسکن اجتماعی برای ایجاد اعتماد میان مردم با آینده‌ای مبهم روبهرو است. وی ادامه داد: دولت برای اجرای این طرح باید برای برداشتن لکه بی‌اعتمادی میان مردم تمام تلاش خود را به کار گیرد.
آناهیتا جوادپور- مسکن مهر طرحی بود که در دولت نهم و دهم برای صاحب‌خانه شدن قشر کم‌درآمد جامعه طراحی و اجرا شد. مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی بود که ارزش زمین بخش قابل توجهی از هزینه تمام‌شده مسکن را به خود اختصاص دهد و براساس این طرح دولت با واگذاری زمین رایگان سعی داشت خانه‌سازی را تشویق کند. اما این طرح بسیار زود با مشکلات فراوانی روبهرو شد. یکی از این مشکلات چالش تامین مالی بود تا جایی که منجر به استقراض از بانک مرکزی و چاپ پول بی‌پشتوانه و افزایش تورم شد به‌طوری که گفته می‌شود نصف کل پول‌های چاپ شده در تاریخ ایران صرف ساختن مسکن مهر شده است. پاسخگویی به نیاز مردم به تامین مسکن، از دیگر دلایلی بود که باعث شد دولت نهم دست به انجام این طرح بزند. بر همین اساس دولت متعهد شد با اجرای این طرح سالانه یک و نیم میلیون واحد مسکونی در سطح کشور بسازد. در همین حال کارشناسان معتقد بودند رسیدن به اهداف تعیین شده دراین طرح با ساخت سنتی محقق نمی‌شود و به همین منظور باید اقدامات موثری در امر صنعتی‌سازی مسکن مهر صورت گیرد. این در حالی بود که روند ساخت مسکن به روش سنتی در کشور همچنان پابرجا بود. طبق آمار در کشور ترکیه حدود 40 درصد از ساخت و سازها با روش صنعتی و در ایران کمتر از سه درصد انجام می‌شود که البته فقط نصف این یک و نیم میلیون واحد مسکونی ساخته شد. از دیگر مشکلات مسکن مهر می‌توان به ساختن این خانه‌ها در شهر‌های جدید مجاور کلانشهر‌ها اشاره کرد که با کمبود امکاناتی نظیر عدم دسترسی به آب و برق همراه بود. این پروژه البته مشکلات جدی دیگری در عرصه اقتصاد ملی، مدیریت شهری، برنامه‌ریزی توسعه شهری و... ایجاد کرده است. عدم فروش واحدها عدم فروش این واحدها چالش دیگری بود که گریبان دولت نهم را گرفت و تبعات آن همچنان ادامه دارد. رونق مسکن مستلزم افزایش سطح تقاضاست این درحالی است که براساس آمار طی سه سال اخیر خریداران مسکن به یک‌دهم رسیده‌اند و هم‌اکنون عرضه تا 20 برابر تقاضا رسیده است چراکه در کشور 6/1 میلیون خانه خالی وجود دارد و این رقم در شهر تهران 240 هزار واحد است و بدیهی است تا پیدا شدن مشتری برای این واحدها، بازار فروش در کسادی قرار خواهد داشت. ادامه این مشکلات با روی کار آمدن دولت یازدهم به یکی از دغدغه‌های اصلی وزارت راه و شهرسازی تبدیل شد تا جایی که عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: من مسوول مسکن مهر نیستم. مسکن مهر در نهایت به قدری برای دولت یازدهم دردسرساز شد که تعدد شکایات مربوط به آن آخوندی را مجبور به درخواست از رییس قوه‌قضاییه برای تشکیل شعب مخصوص مسکن مهر کرد. وی برای حل اختلاف میان شرکت‌های تعاونی سازنده مسکن مهر با متقاضیان، نامه‌ای به رییس قوه‌قضاییه ارسال و درخواست کرده تا شعب ویژه‌ای در مراکز قضایی برای رسیدگی به طرح‌های مشکل‌دار پروژه مسکن مهر تشکیل شود که بر این اساس تفاهمنامه‌های سه‌جانبه است که میان وزارت راه و شهرسازی با سازنده‌ها به امضا رسیده است. در حال حاضر دولت یازدهم به دلیل عدم وجود پشتوانه‌ای محکم برای مسکن مهر اقدام به ایجاد طرح مسکن اجتماعی کرده است که به گفته کارشناسان شکل دیگری از همان مسکن مهر است. مقامات قول اجرایی شدن این طرح را از سال94 داده‌اند. منابع تامین مالی واحد‌های مسکن اجتماعی این‌گونه است که واحدها متناسب با وسع درآمد خانوار قیمت‌گذاری می‌شود و حداکثر با 40 درصد از سهم درآمد، آنها می‌توانند در واحدها سکونت کنند. همچنین متقاضیان با پرداخت اقساط 20 تا 30 ساله قیمت واحد مسکن اجتماعی را پرداخت می‌کنند و مالک مسکن می‌شوند اما یک مشکل اساسی وجود دارد و آن هم کمبود یا حتی نبود اعتماد نزد بخشی از شهروندان برای عملیاتی شدن چنین طرح‌هایی است از این‌رو دولت روحانی برای رفع چنین مشکلی کاری بسیار سخت پیش‌رو دارد.در همین ارتباط محمدعلی پورشیرازی، کارشناس مسکن در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: مسکن مهر فکر درستی بود اما به بدترین شکل از نظر زمان، مکان و کیفیت اجرا شد. وی افزود: در واقع دولت نهم از مسکن مهر بهره مردمی نبرد بلکه بهره سیاسی برد و مردم را سرگردان کرد. تهدید کشاورزی و دام‌ها این کارشناس مسکن با بیان اینکه مسکن اجتماعی نباید در شهر‌های بزرگ نظیر تهران، اصفهان، مشهد و تبریز ساخته می‌شد، تصریح کرد: این امر موجب تهدید کشاورزی و دام‌ها شد زیرا عده‌ای از مردم شغل‌های خود را رها کرده و از جنوب یا دهات‌ها به کلانشهر‌ها می‌آمدند و با مشکلاتی که این طرح به دنبال داشت، مواجه می‌شدند. آیا مسکن اجتماعی همان مسکن مهر است پورشیرازی در ادامه افزود: مسکن اجتماعی همان فکر مسکن مهر است اما امیدوارم این طرح درست اجرا شود و از آن استفاده سیاسی نشود. وی تصریح کرد: فکری که پشت این طرح‌هاست درست بوده منتها مشکلی که وجود دارد اجرای این طرح‌ها است. با این اوصاف می‌توان گفت که دولت یازدهم در مسیر اجرای طرح مسکن اجتماعی برای ایجاد اعتماد میان مردم با آینده‌ای مبهم روبهرو است. وی ادامه داد: دولت برای اجرای این طرح باید برای برداشتن لکه بی‌اعتمادی میان مردم تمام تلاش خود را به کار گیرد.