ترکیه در مسیر دیکتاتوری
مصطفی سعیدی‌پور - رییس‌جمهور ترکیه که به واسطه رویکرد پوپولیستی خود مطمئن است حمایت توده در این کشور را از دست نخواهد داد و از رفتن داوداغلو هیچ ضربه سیاسی نخواهد خورد، از استعفای وی استقبال کرده است. احمد داوداغلو پس از ۲۲ ماه خدمت در سمت نخست‌وزیری ترکیه پنجشنبه گذشته با اعلام اینکه در انتخابات ریاست حزب عدالت و توسعه شرکت نمی‌کند، عملا از سمت خود کناره‌گیری کرد. رجب طیب اردوغان در واکنش به این اقدام جمعه گذشته از کناره‌گیری نخست‌وزیرش تمجید کرد و بار دیگر گفت این کشور نیازمند تدوین فوری قانون اساسی جدید و تبدیل ساختار سیاسی خود به نظام ریاستی است. کناره‌گیری داوداغلو گام دیگری در جهت تضعیف سیستم پارلمانی ترکیه به نفع یک سیستم ریاستی قدرتمند محسوب می‌شود. اردوغان سیستم پارلمانی فعلی این کشور را دلیل بروز بحران در کشور دانسته و تاکید می‌کند که به همین علت نظام ریاستی را به مردم ارائه کرده است. منتقدان اردوغان با متهم کردن وی برای سوق دادن ترکیه به سمت دیکتاتوری، می‌گویند اقدامات او موجب بروز اختلاف با داوداغلو شده و نخست‌وزیر را وادار به کناره‌گیری کرده است. حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ در انتخابات پارلمانی با کسب ۳۴ درصد آرا به پیروزی رسید و سه‌گانه عبدالله گل، اردوغان و داود اغلو قدرت را به دست گرفتند و دوران جدیدی را در حوزه‌های داخلی و خارجی رقم زدند و با بهبود وضعیت اقتصادی، تغییر در مدیریت کشور و در پیش گرفتن برخی سیاست‌های خارجی مورد نظر و مطلوب مسلمانان کشور محبوبیت قابل توجهی کسب کردند. این حزب تلاش کرده است تا با رونق اقتصادی، ایجاد فضای باز سیاسی، مشارکت اقوام مختلف و ارتباط با کشورهای مسلمان همسایه و دنیای غرب الگویی بی‌بدیل از همزیستی اسلام و دموکراسی برای جهان اسلام ارائه دهد. اردوغان که در دوره نخست‌وزیری خود جایگاه ریاست جمهوری را به مسندی تشریفاتی تبدیل کرده بود، پس از پیروزی در انتخابات ریاستجمهوری شرایط را به سمت و سویی پیش برد که نخست‌وزیری این کشور به هیچ وجه مانند گذشته قدرت نداشته باشد و اداره اکثر امور در حیطه اختیارات رییس‌جمهور باشد. حال نیز با تلاش برای برقراری نظام ریاستی اختیاراتی کسب کند که منتقدان آن را از ویژگی‌های دیکتاتوری می‌دانند. یکی از مهم‌ترین اقدامات وی تدوین فوری قانون اساسی جدید است. در قانون اساسی فعلی ترکیه، پست ریاستجمهوری تقریبا تشریفاتی است و اغلب اختیارات در حوزه نخست‌وزیر قرار گرفته است. اردوغان با بیان اینکه ساختار پارلمانی و تلاش احزاب برای ایجاد ائتلاف، موجب بی‌ثباتی سیاسی در ترکیه شده و به همین جهت آنکارا باید به سمت نظام ریاستی که اختیارات رییس‌جمهور را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد، حرکت کند. ضمن اینکه پیشتر برخی رسانه‌های نزدیک به رجب طیب اردوغان، داودغلو را متهم به توطئه علیه رییس‌جمهور کرده بودند و مطلبی با عنوان نقطه‌های خیانت در امانت منتشر شده بود که در آن ادعا شده بود داوداغلو تلاش‌هایی را برای رسیدن به سمت ریاستجمهوری کشور آغاز کرده است. کمال قلیچ داراوغلو، رهبر حزب جمهوریخواه خلق کنار رفتن داوداغلو را کودتای قصر خواند و گفت: داود اغلو باید در برابر فشارهای اردوغان برای کناره‌گیری مقاومت می‌کرد. وی گفت: استعفای داوداغلو را نباید به چشم یک مساله حزبی دید، کل حامیان دموکراسی در ترکیه باید در برابر این کودتای قصر مقاومت کنند. اما اردوغان در سخنرانی جمعه گذشته خود که به طور زنده از تلویزیون این کشور پخش می‌شد، در مورد کناره‌گیری نخست‌وزیر گفت: معتقدم که تصمیم نخست‌وزیر داوداغلو به نفع ترکیه و ملت ماست. سال گذشته هم عبدالله گل، رییس‌جمهور وقت ترکیه و از قدرتمند‌ترین چهره‌های حزب عدالت و توسعه تحت آنچه فشار اردوغان خوانده شد، از رقابت برای سمت‌های عالی حزب خودداری کرد و اردوغان جایگزین وی شد. در این شرایط به نظر می‌رسد استعفای داوداغلو از سمتش تنها روند اقدامات اردوغان را تسهیل می‌کند و جای تعجب ندارد که وی از این اقدام استقبال کرده است. چالش آنکارا- اتحادیه اروپا رییس‌جمهور ترکیه به اتحادیه اروپا هشدار داد، آنکارا قوانین ضدتروریسم خود را در راستای اجرای توافقی که با این اتحادیه در خصوص مقابله با موج ورود پناهجویان به اروپا در ازای دستیابی به سفرهای بدون روادید برقرار کرده تغییر نخواهد داد؛ این مخالفت می‌تواند یک مانع بالقوه مهم بر سر راه این توافق آن هم درست بعد از استعفای احمد داوداوغلو از نخست‌وزیری ترکیه باشد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه در یک سخنرانی درست 24 ساعت پس از آنکه احمد داوداوغلو استعفای خود را از رهبری حزب حاکم و به تبع آن نخست‌وزیری ترکیه اعلام کرد، وعده داد، طرح مناقشه برانگیز خود برای برقراری نظام ریاست جمهوری در ترکیه را در سریع‌ترین زمان ممکن به همه‌پرسی خواهد گذاشت. احمد داوداوغلو حامی اصلی برقراری توافق مهم ماه مارس میان ترکیه و اتحادیه اروپا بود که بر اساس آن ترکیه در ازای دریافت مشوق‌هایی از اتحادیه اروپا شامل سفرهای بدون روادید تبعه‌های ترکیه به منطقه بدون روادید شینگن به کاهش ورود موج پناهجویان به اتحادیه اروپا کمک می‌کند. کمیسیون اروپا چند روز پیش توصیه کرد، تبعه‌های ترکیه از سفرهای بدون روادید به این اتحادیه بهره‌مند شوند اما ترکیه هم باید پنج شرط دیگر شامل تغییر در قوانین مبارزه با تروریسم خود و حفاظت از اطلاعات شخصی را تا پایان ماه آینده میلادی به منظور برآورده کردن همه 72 معیار موجود در فهرست اتحادیه اروپا اجرا کند. با این حال اردوغان در واکنش به این شرط‌های اتحادیه اروپا جمعه گذشته گفت، آنکارا هیچ تمایلی به تغییر قوانین مبارزه با تروریسم خود به منظور جلب نظر بروکسل ندارد. وی خاطرنشان کرد: اتحادیه اروپا به ما می‌گوید قوانین مبارزه با تروریسم خود را برای سفرهای بدون روادید تغییر دهید. وی در ادامه این سخنرانی خود که از تلویزیون ترکیه پخش می‌شد، تصریح کرد: ببخشید اما ما راه خود را می‌رویم و شما نیز می‌توانید راه خود را بروید. تحلیلگران می‌گویند، با این موضع اردوغان، خطر بسیار محتمل فروپاشی توافق آنکارا با اتحادیه اروپا وجود دارد. در عین حال استعفای داوداوغلو از نخست‌وزیری به عنوان عامل اصلی برقراری توافق ترکیه با اتحادیه اروپا و پیشبرد مذاکرات دشوار چندین ماهه دولت آنکارا با رهبران این اتحادیه از جمله آنگلا مرکل هم موجب نگرانی بیشتر پایتخت‌های اروپایی شده است. در زمان برگزاری این مذاکرات اردوغان عمدتا فاصله خود را با این مذاکرات حفظ می‌کرد و اخیرا یک پایگاه اینترنتی نیز مدعی شد که وی از بابت اینکه در برقراری توافق اخیر با اتحادیه اروپا در حاشیه قرار داشته و اطلاعات کامل نیز از جانب داوداوغلو درباره این توافق دریافت نکرده ناخرسند بوده است. گئورگ استرایتر، سخنگوی دولت مرکل گفت: مرکل انتظار دارد ترکیه به این توافق که تاکنون تاثیر خیلی خوبی داشته، پایبند بماند. وی افزود: اتحادیه اروپا و آلمان به اجرای همه وظایفشان بر اساس این توافق ادامه خواهند داد و انتظار دارند که طرف ترکیه نیز به همین ترتیب عمل کند. همچنین فدریکا موگرینی، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفت، بروکسل از نزدیک تحولات را در ترکیه دنبال می‌کند. وی در جریان سفر خود به کوزوو گفت: ما آشکارا این وضعیت را با مقامات ترکیه در درجه اول مورد بحث قرار خواهیم داد و با همدیگر تعیین خواهیم کرد که چگونه به این مسیر ادامه دهیم. اردوغان همچنین در کنایه دیگری به بروکسل و با اشاره به چادرهای برپا شده از سوی فعالان کرد در نزدیکی ساختمان شورای اتحادیه اروپا در بروکسل در ماه مارس گفت: چرا شما که اجازه دادید تروریست‌ها در نزدیکی پارلمان اتحادیه اروپا چادر بزنند ذهنیت خود را تغییر نمی‌دهید؟ اردوغان در ادامه این سخنرانی خود در استانبول بدون اشاره به مساله برگزاری انتخابات زودهنگام در ترکیه به دلیل عدم برخورداری حزب عدالت و توسعه از اکثریت سه پنجمی در پارلمان این کشور که برای تصویب برگزاری همه پرسی تغییر قانون اساسی لازم است، گفت: ما در سریع‌ترین زمان ممکن همه پرسی مربوط به تغییر قانون اساسی را برگزار خواهیم کرد. اردوغان همچنین باوجود آنکه باید به عنوان رییس‌جمهور ترکیه به لحاظ سیاسی بی‌طرف باشد از مداخله خود در سیاست‌های حزبی که منجر به استعفای داوداوغلو شد دفاع کرد. وی اظهار داشت: برخی از اینکه من از نزدیک تحولات مربوط به حزب سیاسی خود را رصد می‌کنم ناراحت هستند. این خیلی طبیعی است که من چنین کاری انجام دهم و مگر طبیعی‌تر از این هم می‌شود؟
مصطفی سعیدی‌پور - رییس‌جمهور ترکیه که به واسطه رویکرد پوپولیستی خود مطمئن است حمایت توده در این کشور را از دست نخواهد داد و از رفتن داوداغلو هیچ ضربه سیاسی نخواهد خورد، از استعفای وی استقبال کرده است. احمد داوداغلو پس از ۲۲ ماه خدمت در سمت نخست‌وزیری ترکیه پنجشنبه گذشته با اعلام اینکه در انتخابات ریاست حزب عدالت و توسعه شرکت نمی‌کند، عملا از سمت خود کناره‌گیری کرد. رجب طیب اردوغان در واکنش به این اقدام جمعه گذشته از کناره‌گیری نخست‌وزیرش تمجید کرد و بار دیگر گفت این کشور نیازمند تدوین فوری قانون اساسی جدید و تبدیل ساختار سیاسی خود به نظام ریاستی است. کناره‌گیری داوداغلو گام دیگری در جهت تضعیف سیستم پارلمانی ترکیه به نفع یک سیستم ریاستی قدرتمند محسوب می‌شود. اردوغان سیستم پارلمانی فعلی این کشور را دلیل بروز بحران در کشور دانسته و تاکید می‌کند که به همین علت نظام ریاستی را به مردم ارائه کرده است. منتقدان اردوغان با متهم کردن وی برای سوق دادن ترکیه به سمت دیکتاتوری، می‌گویند اقدامات او موجب بروز اختلاف با داوداغلو شده و نخست‌وزیر را وادار به کناره‌گیری کرده است. حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ در انتخابات پارلمانی با کسب ۳۴ درصد آرا به پیروزی رسید و سه‌گانه عبدالله گل، اردوغان و داود اغلو قدرت را به دست گرفتند و دوران جدیدی را در حوزه‌های داخلی و خارجی رقم زدند و با بهبود وضعیت اقتصادی، تغییر در مدیریت کشور و در پیش گرفتن برخی سیاست‌های خارجی مورد نظر و مطلوب مسلمانان کشور محبوبیت قابل توجهی کسب کردند. این حزب تلاش کرده است تا با رونق اقتصادی، ایجاد فضای باز سیاسی، مشارکت اقوام مختلف و ارتباط با کشورهای مسلمان همسایه و دنیای غرب الگویی بی‌بدیل از همزیستی اسلام و دموکراسی برای جهان اسلام ارائه دهد. اردوغان که در دوره نخست‌وزیری خود جایگاه ریاست جمهوری را به مسندی تشریفاتی تبدیل کرده بود، پس از پیروزی در انتخابات ریاستجمهوری شرایط را به سمت و سویی پیش برد که نخست‌وزیری این کشور به هیچ وجه مانند گذشته قدرت نداشته باشد و اداره اکثر امور در حیطه اختیارات رییس‌جمهور باشد. حال نیز با تلاش برای برقراری نظام ریاستی اختیاراتی کسب کند که منتقدان آن را از ویژگی‌های دیکتاتوری می‌دانند. یکی از مهم‌ترین اقدامات وی تدوین فوری قانون اساسی جدید است. در قانون اساسی فعلی ترکیه، پست ریاستجمهوری تقریبا تشریفاتی است و اغلب اختیارات در حوزه نخست‌وزیر قرار گرفته است. اردوغان با بیان اینکه ساختار پارلمانی و تلاش احزاب برای ایجاد ائتلاف، موجب بی‌ثباتی سیاسی در ترکیه شده و به همین جهت آنکارا باید به سمت نظام ریاستی که اختیارات رییس‌جمهور را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد، حرکت کند. ضمن اینکه پیشتر برخی رسانه‌های نزدیک به رجب طیب اردوغان، داودغلو را متهم به توطئه علیه رییس‌جمهور کرده بودند و مطلبی با عنوان نقطه‌های خیانت در امانت منتشر شده بود که در آن ادعا شده بود داوداغلو تلاش‌هایی را برای رسیدن به سمت ریاستجمهوری کشور آغاز کرده است. کمال قلیچ داراوغلو، رهبر حزب جمهوریخواه خلق کنار رفتن داوداغلو را کودتای قصر خواند و گفت: داود اغلو باید در برابر فشارهای اردوغان برای کناره‌گیری مقاومت می‌کرد. وی گفت: استعفای داوداغلو را نباید به چشم یک مساله حزبی دید، کل حامیان دموکراسی در ترکیه باید در برابر این کودتای قصر مقاومت کنند. اما اردوغان در سخنرانی جمعه گذشته خود که به طور زنده از تلویزیون این کشور پخش می‌شد، در مورد کناره‌گیری نخست‌وزیر گفت: معتقدم که تصمیم نخست‌وزیر داوداغلو به نفع ترکیه و ملت ماست. سال گذشته هم عبدالله گل، رییس‌جمهور وقت ترکیه و از قدرتمند‌ترین چهره‌های حزب عدالت و توسعه تحت آنچه فشار اردوغان خوانده شد، از رقابت برای سمت‌های عالی حزب خودداری کرد و اردوغان جایگزین وی شد. در این شرایط به نظر می‌رسد استعفای داوداغلو از سمتش تنها روند اقدامات اردوغان را تسهیل می‌کند و جای تعجب ندارد که وی از این اقدام استقبال کرده است. چالش آنکارا- اتحادیه اروپا رییس‌جمهور ترکیه به اتحادیه اروپا هشدار داد، آنکارا قوانین ضدتروریسم خود را در راستای اجرای توافقی که با این اتحادیه در خصوص مقابله با موج ورود پناهجویان به اروپا در ازای دستیابی به سفرهای بدون روادید برقرار کرده تغییر نخواهد داد؛ این مخالفت می‌تواند یک مانع بالقوه مهم بر سر راه این توافق آن هم درست بعد از استعفای احمد داوداوغلو از نخست‌وزیری ترکیه باشد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه در یک سخنرانی درست 24 ساعت پس از آنکه احمد داوداوغلو استعفای خود را از رهبری حزب حاکم و به تبع آن نخست‌وزیری ترکیه اعلام کرد، وعده داد، طرح مناقشه برانگیز خود برای برقراری نظام ریاست جمهوری در ترکیه را در سریع‌ترین زمان ممکن به همه‌پرسی خواهد گذاشت. احمد داوداوغلو حامی اصلی برقراری توافق مهم ماه مارس میان ترکیه و اتحادیه اروپا بود که بر اساس آن ترکیه در ازای دریافت مشوق‌هایی از اتحادیه اروپا شامل سفرهای بدون روادید تبعه‌های ترکیه به منطقه بدون روادید شینگن به کاهش ورود موج پناهجویان به اتحادیه اروپا کمک می‌کند. کمیسیون اروپا چند روز پیش توصیه کرد، تبعه‌های ترکیه از سفرهای بدون روادید به این اتحادیه بهره‌مند شوند اما ترکیه هم باید پنج شرط دیگر شامل تغییر در قوانین مبارزه با تروریسم خود و حفاظت از اطلاعات شخصی را تا پایان ماه آینده میلادی به منظور برآورده کردن همه 72 معیار موجود در فهرست اتحادیه اروپا اجرا کند. با این حال اردوغان در واکنش به این شرط‌های اتحادیه اروپا جمعه گذشته گفت، آنکارا هیچ تمایلی به تغییر قوانین مبارزه با تروریسم خود به منظور جلب نظر بروکسل ندارد. وی خاطرنشان کرد: اتحادیه اروپا به ما می‌گوید قوانین مبارزه با تروریسم خود را برای سفرهای بدون روادید تغییر دهید. وی در ادامه این سخنرانی خود که از تلویزیون ترکیه پخش می‌شد، تصریح کرد: ببخشید اما ما راه خود را می‌رویم و شما نیز می‌توانید راه خود را بروید. تحلیلگران می‌گویند، با این موضع اردوغان، خطر بسیار محتمل فروپاشی توافق آنکارا با اتحادیه اروپا وجود دارد. در عین حال استعفای داوداوغلو از نخست‌وزیری به عنوان عامل اصلی برقراری توافق ترکیه با اتحادیه اروپا و پیشبرد مذاکرات دشوار چندین ماهه دولت آنکارا با رهبران این اتحادیه از جمله آنگلا مرکل هم موجب نگرانی بیشتر پایتخت‌های اروپایی شده است. در زمان برگزاری این مذاکرات اردوغان عمدتا فاصله خود را با این مذاکرات حفظ می‌کرد و اخیرا یک پایگاه اینترنتی نیز مدعی شد که وی از بابت اینکه در برقراری توافق اخیر با اتحادیه اروپا در حاشیه قرار داشته و اطلاعات کامل نیز از جانب داوداوغلو درباره این توافق دریافت نکرده ناخرسند بوده است. گئورگ استرایتر، سخنگوی دولت مرکل گفت: مرکل انتظار دارد ترکیه به این توافق که تاکنون تاثیر خیلی خوبی داشته، پایبند بماند. وی افزود: اتحادیه اروپا و آلمان به اجرای همه وظایفشان بر اساس این توافق ادامه خواهند داد و انتظار دارند که طرف ترکیه نیز به همین ترتیب عمل کند. همچنین فدریکا موگرینی، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفت، بروکسل از نزدیک تحولات را در ترکیه دنبال می‌کند. وی در جریان سفر خود به کوزوو گفت: ما آشکارا این وضعیت را با مقامات ترکیه در درجه اول مورد بحث قرار خواهیم داد و با همدیگر تعیین خواهیم کرد که چگونه به این مسیر ادامه دهیم. اردوغان همچنین در کنایه دیگری به بروکسل و با اشاره به چادرهای برپا شده از سوی فعالان کرد در نزدیکی ساختمان شورای اتحادیه اروپا در بروکسل در ماه مارس گفت: چرا شما که اجازه دادید تروریست‌ها در نزدیکی پارلمان اتحادیه اروپا چادر بزنند ذهنیت خود را تغییر نمی‌دهید؟ اردوغان در ادامه این سخنرانی خود در استانبول بدون اشاره به مساله برگزاری انتخابات زودهنگام در ترکیه به دلیل عدم برخورداری حزب عدالت و توسعه از اکثریت سه پنجمی در پارلمان این کشور که برای تصویب برگزاری همه پرسی تغییر قانون اساسی لازم است، گفت: ما در سریع‌ترین زمان ممکن همه پرسی مربوط به تغییر قانون اساسی را برگزار خواهیم کرد. اردوغان همچنین باوجود آنکه باید به عنوان رییس‌جمهور ترکیه به لحاظ سیاسی بی‌طرف باشد از مداخله خود در سیاست‌های حزبی که منجر به استعفای داوداوغلو شد دفاع کرد. وی اظهار داشت: برخی از اینکه من از نزدیک تحولات مربوط به حزب سیاسی خود را رصد می‌کنم ناراحت هستند. این خیلی طبیعی است که من چنین کاری انجام دهم و مگر طبیعی‌تر از این هم می‌شود؟