درگیر سیاست‌زدگی و حاشیه هستیم

گروه جامعه- کودکی 13 ساله خودکشی کرد، پسری 17 ساله دختربچه 6 ساله را کشت و مردی دستفروش در بازار نادری اهواز، به دلیل مشکلات زندگی‌اش خودکشی کرد. اینها فقط نمونه‌هایی کوچک از آخرین خبر‌های خودکشی و قتل در روزهای آغازین سال 95 تا امروز است. خشونت و آسیب‌های اجتماعی به شکلی برهنه و به دور از هرگونه پنهانکاری بسیار افزایش پیدا کرده یا شاید هم این روزها بیشتر به چشم می‌آید. دلیل این خودکشی‌ها و قتل‌های اخیر هر چه باشد، زخمی است که بر پیکره جامعه خورده است و به نظر می‌رسد هر روز هم عمیق‌تر می‌شود. زخمی عمیق که حاصل آن اقدام ناگهانی دختر‌بچه است که با خودکشی‌اش هزاران سوال را بر جای می‌گذارد. کودکی 13 ساله دچار چه مصائبی شده است که تصمیم می‌گیرد به زندگی خود به شکلی عمومی و در خیابان‌های اصلی شهر پایان دهد؟ با توجه به این حوادث در تهران و برخی شهرستان‌ها، حسن‌ هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جلسه‌ای را با حضور مدیران ارشد وزارت بهداشت و تنی چند از اساتید دانشگاه‌ها و اساتید حوزه اعصاب و روان، با عنوان پیشگیری از رفتارهای پرخطر اجتماعی با محوریت خودکشی برگزار کرد. در این جلسه ابتدا حاجبی، مدیر کل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با ارائه آماری از تعداد اقدام به خودکشی در دنیا، کشورهای منطقه و کشور، به توضیح راهکارهای مداخله دستگاه‌های ذی‌ربط در این کشورها پرداخت.محورهای بحث در این جلسه، نحوه اطلاع‌رسانی رسانه‌ها در مواجهه با موارد خودکشی، ایجاد مراکز مشاوره حضوری و غیرحضوری برای کاهش این رفتارها، برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای رسانه‌ها و نحوه همکاری دستگاه‌های اجرایی و حاکمیتی در این حوزه بود که دست‌اندرکاران حوزه سلامت روان درباره آن به تبادل اطلاعات پرداختند. رسانه‌ها به موضوع سلامت روان توجه کنند در بخشی از این نشست‌ حسن‌ هاشمی‌ با بیان اینکه یکی از انگیزه‌های این وزارتخانه برای برگزاری این جلسات این است که رسانه‌ها به موضوع سلامت روان توجه کنند، گفت: در این زمینه مشکلات قابل توجهی داریم و متاسفانه این مباحث هم از سوی مردم و هم از سوی مسوولان انکار می‌شود. به گفته‌ هاشمی، طبق آمارها ابتلا به بیماری‌های اعصاب و روان در کشور جدی است و این موضوع در برخی استان‌ها جدی‌تر است‌ اما از نظر فرهنگی مردم این تصور را در ذهن‌شان دارند که بیماران روان را زنجیر و به این صورت نگهداری می‌کنند. به همین دلیل ابتلا به اختلالات روانی را انکار می‌کنند، این در حالی است که اضطراب، افسردگی و... نیز جزو اختلالات روانپزشکی محسوب می‌شود. بنابراین هرچقدر که درباره این مسایل بدون پرده‌پوشی با مردم صحبت شود، بیشتر کمک می‌کند. وی همچنین اظهار کرد: در کشور از لزوم وجود نشاط اجتماعی صحبت می‌شود و برخی می‌گویند راه ایجاد این نشاط اجتماعی، انجام اقداماتی مانند برگزار کردن کنسرت است و این موضوع را در رده‌بندی‌های سیاسی می‌برند و به گروه‌های موافق کنسرت و مخالف آن دسته‌بندی می‌شوند. آمار بالای افسردگی در کشور نگران‌کننده است از سویی دیگر‌ هاشمی با بیان اینکه میزان افسردگی در کشور بالاست، تاکید کرد: 12 درصد از جامعه دچار افسردگی هستند و این موضوع نیاز به درمان دارد. حال نشاط را هرچه می‌خواهید، تعریف کنید‌ اما باید درباره اختلالات اعصاب و روان و سلامت روان جامعه صحبت شود و امیدواریم این بحث‌ها ادامه یابد. متاسفانه کشور ما آنقدر سیاست‌زده است که از مسایل واقعی آن غافلیم و درگیر حاشیه‌ها هستیم. وی اصحاب رسانه را مورد خطاب قرار داد و گفت: در مدیریت خبر رسانه‌ها باید کمک کنند تا یک اپیدمی تقلیدی در کشور رخ ندهد. بنابراین رسانه‌ها باید براساس وظیفه حرفه‌ای خود مراقبت کنند. البته این کار دشوار است‌ چراکه خبر مانند یک شمشیر دو‌لبه است، یعنی از طرفی می‌خواهید به مردم امید دهید و از طرفی هم می‌خواهید واقعیت را کتمان نکنید‌ بنابراین انجام این کار به تجربه و هنرمندی نیاز دارد. این درحالی است که وی بخشی از علل خودکشی را افسردگی، مصرف مواد، خشونت‌های خانگی و... عنوان کرد و گفت: البته زمینه‌های اجتماعی خودکشی صرفا مساله رانت در جامعه و گرفتاری‌های اینچنینی نیست، چراکه در کشورهایی مانند اسکاندیناوی و ژاپن که سیستم پاکی دارند میزان خودکشی بالاست. به نظر می‌رسد این علل باید کالبدشکافی روانی شوند و خواهشم این است که انجمن‌های مربوطه این کار را انجام دهند. هاشمی با اشاره به لزوم تعامل بین بخشی در زمینه پیشگیری از خودکشی اظهار کرد: اگر برای کمک به سازمان‌هایی مانند بهزیستی کاری از ما بر می‌آید، آن را انجام می‌دهیم. طبق گفته‌های رییس سازمان بهزیستی، 50 درصد از تماس‌هایی که با سامانه آنها گرفته شده بی‌پاسخ مانده است. حال باید ببینیم چه امکاناتی نیاز دارند و دولت برای ایجاد این امکانات به این سازمان کمک کند. وی با بیان اینکه من راه‌حل پیشگیری از پدیده خودکشی را توانمندسازی خود در همه زمینه‌ها می‌دانم، افزود: حتما موضوع آسیب‌های اجتماعی به وزارت بهداشت مربوط است‌ چراکه دستگاهی هستیم که از آسیب‌های اجتماعی رنج برده و آسیب می‌بینیم، البته خودمان هم زمانی که خدمات درمانی و سایر خدمات را برای مردم فراهم نمی‌کنیم، می‌توانیم این آسیب‌ها را تولید کنیم و این موضوع مردم را در ورطه فقر می‌اندازد‌ بنابراین جدا از برنامه‌های حاکمیتی، مساله مهم توانمندی مردم است. لزوم گسترش و حمایت از انجمن‌های مردم‌نهاد در ادامه این نشست، وزیر بهداشت با بیان اینکه ما بیش از دو دهه است که در حوزه اعتیاد ستاد مبارزه با موادمخدر را ایجاد کرده‌ایم، گفت: این ستاد قانون کارآمد هم دارد‌ اما می‌گوید فقط می‌تواند 15 درصد قاچاق را کشف کند. همچنین اعلام می‌کند 5 تا 10 درصد معتادانی را که برای درمان می‌برند، می‌توانند پاک نگه دارند‌ بنابراین راه‌حل این موضوعات پیشگیری است و پیشگیری هم جز با توانمندی افراد ایجاد نمی‌شود. این کار هم اقدامی نیست که دولت بتواند انجام دهد، بلکه باید انجمن‌ها را گسترش داد و از آنها حمایت کرد. از رسانه‌ها خواهش می‌کنم که در حوزه‌ای که می‌توانند در جهت توانمندسازی مردم کار کنند و از انجمن‌ها و بهزیستی حمایت کنید. هاشمی اقدام مهم دیگر را گسترش شبکه بهداشتی در کشور دانست و ادامه داد: در حال حاضر به ازای هر سه هزار نفر یک مراقب سلامت گذاشته‌ایم که از کم و کیف سلامت خانواده باخبر است‌ بنابراین اگر بپذیریم که 90 درصد خودکشی‌ها ناشی از اختلالات روان است، مراقب سلامت می‌تواند این اختلالات را کشف کرده و آن را به مراقب سلامت روان در مرکز جامع سلامت ارجاع دهد لذا باید با همت قابل قبول شبکه را مستقر کنیم. وی از تحت پوشش قرار دادن 24 میلیون نفر در شبکه بهداشتی خبر داد و گفت: در صورتی که از طرح تحول نظام سلامت حمایت کنیم، می‌توانیم شبکه را در کشور مستقر کرده و در موضوعاتی مانند پیشگیری از خودکشی کارنامه قابل قبولی داشته باشیم. پمپاژ کردن ناامیدی در جامعه با انگیزه‌های سیاسی، بی‌انصافی است وزیر بهداشت خطاب به افرادی که به دلیل دیدگاه‌های سیاسی خود، ناامیدی را در جامعه منتشر می‌کنند، گفت: پمپاژ کردن ناامیدی در جامعه آن هم با انگیزه‌های سیاسی بی‌انصافی است و هیچ ملتی با خودش چنین کاری نکرده است. برخی معلم، پرستار و کارگر و... را تحریک می‌کنند و باید بپرسیم که این کارها برای چیست؟ چراکه نه انسانی است و نه با منافع ملی جور در می‌آید و جامعه را دچار مشکل می‌کند‌ زیرا ناامیدی سنگ بنای برخی از مشکلات و خشونت‌هاست. البته از آنجایی که ما در دولت هستیم هرچه که بگوییم به عنوان دفاع از دولت تلقی می‌شود‌ اما از همه اساتید و انجمن‌ها تقاضا داریم که این موضوع را رعایت کنند. برخی افرادی که اقداماتی را برای ناامید کردن مردم به نیت قربت و قدرت طراحی می‌کنند، بدانند که مردم گناه دارند و نه به آنها امید کاذب دهید و نه برای آنچه به دست آورده‌اند، ناامیدشان کنید.