موزه‌ها نباید فراموشخانه شوند

موزه‌ها نباید فراموشخانه شوند

مراسم بزرگداشت روز موزه‌ها و هفته میراث فرهنگی با حضور رییس سازمان میراث فرهنگی، موزه‌داران و رییس کتابخانه ملی در سالن اجتماعات موزه ملی ایران برگزار شد. در این مراسم مسعود سلطانی‌فر، رییس سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری بر حفظ میراث فرهنگی در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کشور تاکید کرد و با اشاره به برخی اقدامات انجام‌شده در حوزه موزه‌داری در کشور در سال گذشته، گفت: «دستاوردها در این حوزه که ناملموس است، بسیار بیشتر از ملموس و فیزیکی موثر بوده است.» رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ادامه داد: «۲۵ سال گذشته موفق شدیم موزه دوران اسلامی را افتتاح و موزه منطقه‌ای خراسان را راه‌اندازی کنیم و قول داده‌ایم تا شهریور موزه فرش تبریز را ایجاد کنیم. همچنین موزه‌های خوزستان، میراث طبیعی گلستان، منطقه‌ای یزد، مشاهیر پارس و پاسارگاد راه‌اندازی شدند. از سوی دیگر تلاش کردیم انجمن‌های میراث فرهنگی را برای حفظ میراث فرهنگی راه‌اندازی و تقویت کنیم.» سلطانی‌فر در ادامه با تاکید بر دغدغه برخی دوستداران و کارشناسان میراث فرهنگی در حوزه میراث فرهنگی که حفظ میراث فرهنگی را یک وظیفه می‌دانند، اضافه کرد: «حفظ میراث فرهنگی و هویت ما یک اصل نیست بلکه یک ارزش بین همه مردم دنیا و حتی مسوولان دستگاه‌های مختلف و وزرا و دولتمردان است.» سلطانی‌فر این اتفاق را یک موفقیت بزرگ دانست که نه‌تنها وظیفه مسوولان سازمان میراث فرهنگی است بلکه یک احساس مشترک میان همه است. معاون رییس‌جمهور با تاکید بر اینکه منابع سازمان میراث فرهنگی پاسخگوی حفاظت‌بخشی‌ها نیست، ادامه داد: «باید به سمتی برویم که با مشارکت مردم و دستگاه‌های دولتی و با رعایت استانداردها این‌گونه اقدامات را دنبال کنیم. به دنبال این اتفاق، امسال سازمان میراث فرهنگی هدف‌گذاری کرده است تا واگذاری ۱۵۰ بنا را به جز بناهای نفیس برای استفاده دستگاه‌های دولتی و متقاضیان، در دستور کار قرار دهد.» سلطانی‌فر ادامه داد: «کمتر روزی است که از سوی یک مسوول دولتی غیرفرهنگی مورد خطاب قرار نگیریم که برای استفاده کردن در بخش ارتباطات مردمی به دنبال یک بنای تاریخی برای مرمت و کاربردی کردن آن هستند. در واقع حفظ و حراست از بناهای تاریخی امروز به یک ارزش تبدیل شده است و یک اهتمام عمومی، جدی‌ و گسترده برای حفظ میراث و هویت فرهنگی مورد نیاز است.» از طرفی سیدمحمد بهشتی هم در بزرگداشت روز جهانی موزه‌ها و هفته میراث فرهنگی گفت: «باید اشیای موزه‌ها را از متن و منظر فرهنگی ملاحظه کرد. شعار موزه‌ها، چشم‌انداز فرهنگی به ما می‌گوید که موزه‌ها نباید به جای یادآوری فرهنگی، تبدیل به فراموشخانه شوند.» رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: «اشیاء تاریخی تذکر دهنده و یادآور هستند و نباید تنها به خود این اشیا نگاه کرد و عقبه فرهنگی آنها را ندید.» بهشتی تصریح کرد یکی از دغدغه‌های اهل نظر در میراث فرهنگی این است که آنچه ما به عنوان مظاهر فرهنگی می‌شناسیم بدون نسبت‌های فرهنگی دیده شوند. وی ادامه داد: «اشیای تاریخی آینه و پنجره‌ای هستند که مهم‌تر از خودشان، چیزی پشت سرشان را به ما معرفی می‌کنند و نباید به پشتوانه فرهنگی تاریخی آنها بی‌تفاوت بود.» رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی ادامه داد: «گاهی موضوع پیچیده‌تر می‌شود، مثلا آب برای مردم ما نوعی میراث ناملموس است چرا که فقط مفهوم واتر انگلیسی را ندارد. وقتی به قدیمی‌ها می‌گوییم چقدر زمین کشاورزی داری؟ جواب می‌دهد چند ساعت آب. یا وقتی می‌گوییم آب، به یاد تشنگی سیدالشهداء(ع) یا مهریه حضرت زهرا(س) یا آناهیتا می‌افتیم یا شغلی به اسم میراب داریم پس خود آب هم نوعی میراث ناملموس است.» بهشتی یادآور شد: «اموال و اشیای تاریخی، یادآور و تذکردهنده هستند پس توجه به پیشینه فرهنگی آنها ضروری می‌نماید.» حال میراث فرهنگی خوب است محمدحسن طالبیان هم در مراسم بزرگداشت هفته میراث فرهنگی، برگزاری نمایشگاه‌های مختلف میراث فرهنگی، افتتاح طرح‌های مرمتی و نمایشگاه عکس در سراسر کشور را از جمله این برنامه‌ها دانست. معاون سازمان میراث فرهنگی گفت: «در یکصدمین سالگرد تاسیس موزه ملی ایران و به مناسبت هفته میراث فرهنگی 250 برنامه در سراسر کشور برگزار می‌شود.» طالبیان ادامه داد: «در جهان امروز دیگر توجه فقط به میراث قدیمی نیست و میراث ورشی، میراث مدرن، میراث علمی و تمام داشته‌های فرهنگی مورد توجه واقع شده است.» طالبیان اضافه کرد: «به این دلیل شعار امسال موزه‌ها به منظر فرهنگی اختصاص پیدا کرده است که دیگر موزه‌ها شیء محور نیستند. وقتی بیش از 70 پرونده فقط از طرف مردم یزد که خواهان ثبت آثارشان در فهرست ملی بوده‌اند، تشکیل شده است، به ما می‌گوید که حال و هوای میراث فرهنگی با روی کار آمدن دولت جدید بهتر شده است.» معاون میراث فرهنگی ادامه داد: «برای اولین بار در تاریخ ایران، چهار محموله قاچاق میراث ایرانی را در نقاط مختلف جهان شناسایی کردیم و به ایران برگرداندیم که بیش از هر چیز نشان دهند عزم جدی ما در این زمینه است.» طالبیان خاطرنشان کرد: «حال خوب میراث فرهنگی را می‌توان در این مشاهده کرد که اکنون متقاضیان فراوانی از طرف وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مختلف برای اجاد موزه‌های تخصصی به وجود آمده است و همگان به این موضوع حساس شده‌اند ضمن اینکه کارهای مهمی برای تشکیل بانک اطلاعات اموال تاریخی در میراث فرهنگی انجام شده است.» مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول سازمان میراث فرهنگی اظهار کرد: بزرگ‌ترین ساماندهی اشیای تاریخی کشور با جابه‌جایی ۵۰ هزار شیء تاریخی انجام شد. تصویب طرح هر خانواده یک موزه محمدرضا کارگر نیز در این مراسم بزرگداشت گفت: «شاهدیم که برای اولین بار بخش خصوصی در ایجاد موزه از دولت پیشی گرفته است.» کارگر به افتتاح ۴۰ موزه در دو سال گذشته توسط اشخاص حقیقی اشاره کرد و گفت: «تا زمانی که دولت متولی این حوزه باشد، به جایی نخواهیم رسید.» مدیرکل موزه‌های کشور با اشاره به اینکه رویکرد بخش‌خصوصی در حوزه ایجاد موزه‌ها ۵۰ درصد افزایش داشته است، افزود: «همچنین شاهد افزایش حضور مردم در موزه‌ها هستیم به طوری که سال گذشته بیش از ۲۰ میلیون نفر تنها از موزه‌ها و بناهای متعلق به سازمان میراث فرهنگی بازدید کرده‌اند و اگر بخواهیم دیگر موزه‌ها را درنظر بگیریم، این عدد به حدود ۲۵ میلیون نفر می‌رسد که آمار بالایی است.» کارگر در ادامه گفت: «توسعه میراث فرهنگی و گسترش دیپلماسی فرهنگی مساله‌ای است که کشور امروزه به آن نیاز دارد. موزه‌ مکانی است که سعی می‌کنیم نبض فرهنگی جامعه را در آن ایجاد کنیم. طرح هر خانواده یک موزه به تصویب رسیده است و باید به سمتی حرکت کنیم که مردم خود محافظ میراث‌شان باشند.» افتتاح موزه «کتابت و میراث مستند» سیدرضا صالحی‌امیری هم در آیین بزرگداشت روز جهانی موزه و میراث فرهنگی با اشاره به اینکه انتظار جامعه بزرگ فرهنگی پس از برجام و فراهم شدن بستر مناسب تعامل فرهنگی در سطح بین‌المللی، توجه بیشتر و بنیادی به حوزه فرهنگ است، گفت: «بزرگ‌ترین سرمایه دولت تدبیر و امید، سرمایه فرهنگی و اجتماعی آن به مثابه منابع و ذخایری پایان‌ناپذیر است. اگر باور داشته باشیم که فرهنگ، انسان‌ساز است، می‌توانیم یقین پیدا کنیم که فرهنگ زیرساخت توسعه است. ما امروز نیازمند احیای ایران فرهنگی از طریق توجه به حوزه میراث و تمدن ایرانی و پایبندی به ارزش‌های اسلامی و هویت دینی هستیم.» رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به صدمین سال تاسیس موزه ملی ایران اضافه کرد: ذخایر فرهنگی زوال‌ناپذیر ما، ذخایر بانک مرکزی نیست بلکه ذخایر و نفایس موزه ملی و موزه‌های دیگر و میراث فرهنگی ارزشمند ماست.» مشاور رییس‌جمهور ادامه داد: «همان‌طور که کتاب و کتابخوانی از شاخص‌های توسعه یافتگی جوامع به شمار می‌رود، موزه هم شاخص توسعه‌یافتگی محسوب می‌شود. به این معنا که کشوری که دارای 100 موزه است، با کشوری که دارای 1000 موزه است، مسلما به لحاظ سرانه مصرف فرهنگی متفاوت هستند بنابراین هر چقدر فاصله بین موزه‌ها و مردم یک جامعه بیشتر باشد، به همان میزان توسعه یافتگی یا توسعه نیافتگی جامعه نمایان می‌شود. » صالحی امیری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه در سازمان اسناد و کتابخانه،‌ بخش مهمی از نفایس مکتوب فرهنگ ایران و اسلام به عنوان میراثی ماندگار در فضایی مناسب در دسترس عموم هموطنان قرار گرفته‌ است، بیان کرد: «اشاعه و در معرض رویت گذاشتن مجموعه‌های ارزشمند به عنوان یک ثروت فرهنگی حائز اهمیت است و خوشبختانه این مهم سال گذشته و در ایام سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، با افتتاح «موزه کتاب و میراث مستند» محقق شد. » در پایان این مراسم؛ از بعضی موزه‌داران کشور تقدیر شد. بزرگداشت روز جهانی موزه‌ها و هفته میراث فرهنگی از دیروز در کشور آغاز شد و با برنامه‌ها و نمایشگاه‌های متعددی در موزه‌های مختلف کشور همراه خواهد بود.

مراسم بزرگداشت روز موزه‌ها و هفته میراث فرهنگی با حضور رییس سازمان میراث فرهنگی، موزه‌داران و رییس کتابخانه ملی در سالن اجتماعات موزه ملی ایران برگزار شد. در این مراسم مسعود سلطانی‌فر، رییس سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری بر حفظ میراث فرهنگی در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کشور تاکید کرد و با اشاره به برخی اقدامات انجام‌شده در حوزه موزه‌داری در کشور در سال گذشته، گفت: «دستاوردها در این حوزه که ناملموس است، بسیار بیشتر از ملموس و فیزیکی موثر بوده است.» رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ادامه داد: «۲۵ سال گذشته موفق شدیم موزه دوران اسلامی را افتتاح و موزه منطقه‌ای خراسان را راه‌اندازی کنیم و قول داده‌ایم تا شهریور موزه فرش تبریز را ایجاد کنیم. همچنین موزه‌های خوزستان، میراث طبیعی گلستان، منطقه‌ای یزد، مشاهیر پارس و پاسارگاد راه‌اندازی شدند. از سوی دیگر تلاش کردیم انجمن‌های میراث فرهنگی را برای حفظ میراث فرهنگی راه‌اندازی و تقویت کنیم.» سلطانی‌فر در ادامه با تاکید بر دغدغه برخی دوستداران و کارشناسان میراث فرهنگی در حوزه میراث فرهنگی که حفظ میراث فرهنگی را یک وظیفه می‌دانند، اضافه کرد: «حفظ میراث فرهنگی و هویت ما یک اصل نیست بلکه یک ارزش بین همه مردم دنیا و حتی مسوولان دستگاه‌های مختلف و وزرا و دولتمردان است.» سلطانی‌فر این اتفاق را یک موفقیت بزرگ دانست که نه‌تنها وظیفه مسوولان سازمان میراث فرهنگی است بلکه یک احساس مشترک میان همه است. معاون رییس‌جمهور با تاکید بر اینکه منابع سازمان میراث فرهنگی پاسخگوی حفاظت‌بخشی‌ها نیست، ادامه داد: «باید به سمتی برویم که با مشارکت مردم و دستگاه‌های دولتی و با رعایت استانداردها این‌گونه اقدامات را دنبال کنیم. به دنبال این اتفاق، امسال سازمان میراث فرهنگی هدف‌گذاری کرده است تا واگذاری ۱۵۰ بنا را به جز بناهای نفیس برای استفاده دستگاه‌های دولتی و متقاضیان، در دستور کار قرار دهد.» سلطانی‌فر ادامه داد: «کمتر روزی است که از سوی یک مسوول دولتی غیرفرهنگی مورد خطاب قرار نگیریم که برای استفاده کردن در بخش ارتباطات مردمی به دنبال یک بنای تاریخی برای مرمت و کاربردی کردن آن هستند. در واقع حفظ و حراست از بناهای تاریخی امروز به یک ارزش تبدیل شده است و یک اهتمام عمومی، جدی‌ و گسترده برای حفظ میراث و هویت فرهنگی مورد نیاز است.» از طرفی سیدمحمد بهشتی هم در بزرگداشت روز جهانی موزه‌ها و هفته میراث فرهنگی گفت: «باید اشیای موزه‌ها را از متن و منظر فرهنگی ملاحظه کرد. شعار موزه‌ها، چشم‌انداز فرهنگی به ما می‌گوید که موزه‌ها نباید به جای یادآوری فرهنگی، تبدیل به فراموشخانه شوند.» رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: «اشیاء تاریخی تذکر دهنده و یادآور هستند و نباید تنها به خود این اشیا نگاه کرد و عقبه فرهنگی آنها را ندید.» بهشتی تصریح کرد یکی از دغدغه‌های اهل نظر در میراث فرهنگی این است که آنچه ما به عنوان مظاهر فرهنگی می‌شناسیم بدون نسبت‌های فرهنگی دیده شوند. وی ادامه داد: «اشیای تاریخی آینه و پنجره‌ای هستند که مهم‌تر از خودشان، چیزی پشت سرشان را به ما معرفی می‌کنند و نباید به پشتوانه فرهنگی تاریخی آنها بی‌تفاوت بود.» رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی ادامه داد: «گاهی موضوع پیچیده‌تر می‌شود، مثلا آب برای مردم ما نوعی میراث ناملموس است چرا که فقط مفهوم واتر انگلیسی را ندارد. وقتی به قدیمی‌ها می‌گوییم چقدر زمین کشاورزی داری؟ جواب می‌دهد چند ساعت آب. یا وقتی می‌گوییم آب، به یاد تشنگی سیدالشهداء(ع) یا مهریه حضرت زهرا(س) یا آناهیتا می‌افتیم یا شغلی به اسم میراب داریم پس خود آب هم نوعی میراث ناملموس است.» بهشتی یادآور شد: «اموال و اشیای تاریخی، یادآور و تذکردهنده هستند پس توجه به پیشینه فرهنگی آنها ضروری می‌نماید.» حال میراث فرهنگی خوب است محمدحسن طالبیان هم در مراسم بزرگداشت هفته میراث فرهنگی، برگزاری نمایشگاه‌های مختلف میراث فرهنگی، افتتاح طرح‌های مرمتی و نمایشگاه عکس در سراسر کشور را از جمله این برنامه‌ها دانست. معاون سازمان میراث فرهنگی گفت: «در یکصدمین سالگرد تاسیس موزه ملی ایران و به مناسبت هفته میراث فرهنگی 250 برنامه در سراسر کشور برگزار می‌شود.» طالبیان ادامه داد: «در جهان امروز دیگر توجه فقط به میراث قدیمی نیست و میراث ورشی، میراث مدرن، میراث علمی و تمام داشته‌های فرهنگی مورد توجه واقع شده است.» طالبیان اضافه کرد: «به این دلیل شعار امسال موزه‌ها به منظر فرهنگی اختصاص پیدا کرده است که دیگر موزه‌ها شیء محور نیستند. وقتی بیش از 70 پرونده فقط از طرف مردم یزد که خواهان ثبت آثارشان در فهرست ملی بوده‌اند، تشکیل شده است، به ما می‌گوید که حال و هوای میراث فرهنگی با روی کار آمدن دولت جدید بهتر شده است.» معاون میراث فرهنگی ادامه داد: «برای اولین بار در تاریخ ایران، چهار محموله قاچاق میراث ایرانی را در نقاط مختلف جهان شناسایی کردیم و به ایران برگرداندیم که بیش از هر چیز نشان دهند عزم جدی ما در این زمینه است.» طالبیان خاطرنشان کرد: «حال خوب میراث فرهنگی را می‌توان در این مشاهده کرد که اکنون متقاضیان فراوانی از طرف وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مختلف برای اجاد موزه‌های تخصصی به وجود آمده است و همگان به این موضوع حساس شده‌اند ضمن اینکه کارهای مهمی برای تشکیل بانک اطلاعات اموال تاریخی در میراث فرهنگی انجام شده است.» مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول سازمان میراث فرهنگی اظهار کرد: بزرگ‌ترین ساماندهی اشیای تاریخی کشور با جابه‌جایی ۵۰ هزار شیء تاریخی انجام شد. تصویب طرح هر خانواده یک موزه محمدرضا کارگر نیز در این مراسم بزرگداشت گفت: «شاهدیم که برای اولین بار بخش خصوصی در ایجاد موزه از دولت پیشی گرفته است.» کارگر به افتتاح ۴۰ موزه در دو سال گذشته توسط اشخاص حقیقی اشاره کرد و گفت: «تا زمانی که دولت متولی این حوزه باشد، به جایی نخواهیم رسید.» مدیرکل موزه‌های کشور با اشاره به اینکه رویکرد بخش‌خصوصی در حوزه ایجاد موزه‌ها ۵۰ درصد افزایش داشته است، افزود: «همچنین شاهد افزایش حضور مردم در موزه‌ها هستیم به طوری که سال گذشته بیش از ۲۰ میلیون نفر تنها از موزه‌ها و بناهای متعلق به سازمان میراث فرهنگی بازدید کرده‌اند و اگر بخواهیم دیگر موزه‌ها را درنظر بگیریم، این عدد به حدود ۲۵ میلیون نفر می‌رسد که آمار بالایی است.» کارگر در ادامه گفت: «توسعه میراث فرهنگی و گسترش دیپلماسی فرهنگی مساله‌ای است که کشور امروزه به آن نیاز دارد. موزه‌ مکانی است که سعی می‌کنیم نبض فرهنگی جامعه را در آن ایجاد کنیم. طرح هر خانواده یک موزه به تصویب رسیده است و باید به سمتی حرکت کنیم که مردم خود محافظ میراث‌شان باشند.» افتتاح موزه «کتابت و میراث مستند» سیدرضا صالحی‌امیری هم در آیین بزرگداشت روز جهانی موزه و میراث فرهنگی با اشاره به اینکه انتظار جامعه بزرگ فرهنگی پس از برجام و فراهم شدن بستر مناسب تعامل فرهنگی در سطح بین‌المللی، توجه بیشتر و بنیادی به حوزه فرهنگ است، گفت: «بزرگ‌ترین سرمایه دولت تدبیر و امید، سرمایه فرهنگی و اجتماعی آن به مثابه منابع و ذخایری پایان‌ناپذیر است. اگر باور داشته باشیم که فرهنگ، انسان‌ساز است، می‌توانیم یقین پیدا کنیم که فرهنگ زیرساخت توسعه است. ما امروز نیازمند احیای ایران فرهنگی از طریق توجه به حوزه میراث و تمدن ایرانی و پایبندی به ارزش‌های اسلامی و هویت دینی هستیم.» رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به صدمین سال تاسیس موزه ملی ایران اضافه کرد: ذخایر فرهنگی زوال‌ناپذیر ما، ذخایر بانک مرکزی نیست بلکه ذخایر و نفایس موزه ملی و موزه‌های دیگر و میراث فرهنگی ارزشمند ماست.» مشاور رییس‌جمهور ادامه داد: «همان‌طور که کتاب و کتابخوانی از شاخص‌های توسعه یافتگی جوامع به شمار می‌رود، موزه هم شاخص توسعه‌یافتگی محسوب می‌شود. به این معنا که کشوری که دارای 100 موزه است، با کشوری که دارای 1000 موزه است، مسلما به لحاظ سرانه مصرف فرهنگی متفاوت هستند بنابراین هر چقدر فاصله بین موزه‌ها و مردم یک جامعه بیشتر باشد، به همان میزان توسعه یافتگی یا توسعه نیافتگی جامعه نمایان می‌شود. » صالحی امیری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه در سازمان اسناد و کتابخانه،‌ بخش مهمی از نفایس مکتوب فرهنگ ایران و اسلام به عنوان میراثی ماندگار در فضایی مناسب در دسترس عموم هموطنان قرار گرفته‌ است، بیان کرد: «اشاعه و در معرض رویت گذاشتن مجموعه‌های ارزشمند به عنوان یک ثروت فرهنگی حائز اهمیت است و خوشبختانه این مهم سال گذشته و در ایام سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، با افتتاح «موزه کتاب و میراث مستند» محقق شد. » در پایان این مراسم؛ از بعضی موزه‌داران کشور تقدیر شد. بزرگداشت روز جهانی موزه‌ها و هفته میراث فرهنگی از دیروز در کشور آغاز شد و با برنامه‌ها و نمایشگاه‌های متعددی در موزه‌های مختلف کشور همراه خواهد بود.