حمل‌ونقل به سرعت برق
گروه حمل‌ونقل- فرآیند برقی کردن خطوط راه‌آهن از سال‌ها پیش در کشورهای پیشرفته دنیا شروع شده است اما در ایران این سابقه به بیش از چند سال نمی‌رسد. قرارداد اولین قطار برقی ایران در سال ۱۳۵۴ در مسیر تبریز- جلفا با روسیه به امضا رسید. این مسیر هرچند در سال 61 به بهره‌برداری رسید اما اکنون بلااستفاده مانده است. در ادامه فرآیند توسعه خطوط راه‌آهن ایران اگرچه پیشرفت‌هایی حاصل شد اما هنوز هم با کشورهای پیشرفته دنیا فاصله بسیاری وجود داشت. قطار توسعه خطوط ریلی که به تازگی از خواب غفلت بیدار شده و متوجه فاصله خود با دیگر کشورها شده بود، به سرعت مسیر برقی‌سازی خطوط پررفت و آمد را آغاز کرد به‌طوری که اکنون 2800 کیلومتر راه‌آهن سریع‌السیر در دست ساخت است. در حال حاضر خطوط راه‌آهن تهران – اصفهان، تهران- مشهد، قم – اراک، تهران – همدان، تهران – تبریز و اصفهان – شیراز در حال برقی شدن هستند. روز گذشته نیز مدیرکل دفتر مهندسی و نظارت بر تاسیسات زیربنایی راه‌آهن از برقی شدن خط آهن تهران- شمال در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: خط آهن تهران - شمال به عنوان یک ایده برای احداث راه‌آهن سریع‌السیر انتخاب شده و امیدواریم در آینده عملیاتی شود. قطارهای سریع‌السیر به قطارهایی گفته می‌شود که نسبت به قطار معمولی به‌طور نسبی سرعت بالاتری دارند. این سرعت با توجه به استانداردهای هر کشور ممکن است تعریف جداگانه‌ای داشته باشد. به‌طور مثال در اتحادیه اروپا سرعت قطارهای سریع‌السیر 200 کیلومتر بر ساعت تعریف شده است. این میزان در کشور آلمان ۴۵۰ کیلومتر بر ساعت، در ژاپن 443 کیلومتر و در ایران 250 کیلومتر بر ساعت است. در حال حاضر ۱۰ هزار کیلومتر خط آهن در سطح کشور در دست بهره‌برداری و ۵ هزار کیلومتر در حال ساخت است که از این میزان 1500 کیلومتر آماده ریل‌گذاری است. این ظرفیت عظیم با به وجود آمدن بسترهای لازم برای سرمایه‌گذاری طرف‌های خارجی می‌تواند به فرصتی برای تحول خطوط فرسوده ریلی کشور و جبران عقب‌ماندگی‌ها تبدیل شود. ایمنی، سلامت، همخوانی با محیط‌زیست و قیمت اقتصادی از ویژگی‌های قطارهای سریع‌السیر است که در صورت پررفت و آمد بودن مسیر سرمایه‌گذاری در آن نیز می‌تواند به یکی از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در ایران تبدیل شود. از همین رو برقی‌سازی خطوط راه‌آهن در دولت یازدهم به یکی از اولویت‌های اصلی تبدیل شده و حتی ابعاد بین‌المللی نیز پیدا کرده به‌طوری که حسن روحانی، رییس‌جمهور چندی پیش دستور داد خط ریلی ایران از خوزستان به بصره متصل شود. عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی نیز ارتقای سرعت و افزایش فناوری حمل‌ونقل ریلی را از مهم‌ترین محورهای سیاست وزارت راه و شهرسازی خوانده است. از نگاه مسوولان وزارت راه، با توسعه خطوط سریع‌السیر در کشور مسافران می‌توانند منتظر افزایش ظرفیت شبکه، افزایش ظرفیت ایستگاه‌های اصلی، افزایش سرعت متوسط قطارها، امکان افزایش تعداد مسافر بر واگن، کاهش تاخیرها و کاهش وابستگی به موتورهای دیزلی سنگین باشند. مدیرکل دفتر مهندسی و نظارت بر تاسیسات زیربنایی راه‌آهن نیز موضوع راه‌آهن‌های سریع‌السیر و استفاده از قطارهای پرسرعت را یک اصل مهم در حمل‌ونقل ریلی کشورهای توسعه‌یافته می‌داند. وحیدعلی قارداشی در این زمینه معتقد است: اینکه راه‌آهن تا چه اندازه به درون کلانشهرها کشیده شده، مستلزم هزینه‌هایی است که کشورهای پیشرفته این هزینه‌ها را از گذشته پرداخت کرده‌اند و امروز به پیشرفت‌های خوبی از جمله بهبود ساختار شهرسازی، ریل پایه و مهم‌تر از همه استفاده از قطارهای پرسرعت رسیده‌اند. به گفته محسن پورسیدآقایی، مدیرعامل راه‌آهن ایران با استفاده از تکنولوژی و ظرفیت کشورهای اروپایی و شرق آسیا که در زمینه قطارهای سریع‌السیر پیشرو بوده‌اند، می‌توان خطوط ریلی کشور را توسعه داد. در شرایطی که به نظر می‌رسد سرمایه‌های خارجی زیادی متوجه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی در ایران شده باشد، توافقنامه برجام امیدها را برای استفاده از تکنولوژی کشورهایی نظیر آلمان، چین و ژاپن افزایش داده است. در صورتی که وعده‌های مسوولان وزارت راه در زمینه ورود تکنولوژی کشورهای خارجی محقق شود، می‌توان به سریع‌السیر شدن بیش از یک‌سوم خطوط ریلی کشور امیدوار شد.
گروه حمل‌ونقل- فرآیند برقی کردن خطوط راه‌آهن از سال‌ها پیش در کشورهای پیشرفته دنیا شروع شده است اما در ایران این سابقه به بیش از چند سال نمی‌رسد. قرارداد اولین قطار برقی ایران در سال ۱۳۵۴ در مسیر تبریز- جلفا با روسیه به امضا رسید. این مسیر هرچند در سال 61 به بهره‌برداری رسید اما اکنون بلااستفاده مانده است. در ادامه فرآیند توسعه خطوط راه‌آهن ایران اگرچه پیشرفت‌هایی حاصل شد اما هنوز هم با کشورهای پیشرفته دنیا فاصله بسیاری وجود داشت. قطار توسعه خطوط ریلی که به تازگی از خواب غفلت بیدار شده و متوجه فاصله خود با دیگر کشورها شده بود، به سرعت مسیر برقی‌سازی خطوط پررفت و آمد را آغاز کرد به‌طوری که اکنون 2800 کیلومتر راه‌آهن سریع‌السیر در دست ساخت است. در حال حاضر خطوط راه‌آهن تهران – اصفهان، تهران- مشهد، قم – اراک، تهران – همدان، تهران – تبریز و اصفهان – شیراز در حال برقی شدن هستند. روز گذشته نیز مدیرکل دفتر مهندسی و نظارت بر تاسیسات زیربنایی راه‌آهن از برقی شدن خط آهن تهران- شمال در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: خط آهن تهران - شمال به عنوان یک ایده برای احداث راه‌آهن سریع‌السیر انتخاب شده و امیدواریم در آینده عملیاتی شود. قطارهای سریع‌السیر به قطارهایی گفته می‌شود که نسبت به قطار معمولی به‌طور نسبی سرعت بالاتری دارند. این سرعت با توجه به استانداردهای هر کشور ممکن است تعریف جداگانه‌ای داشته باشد. به‌طور مثال در اتحادیه اروپا سرعت قطارهای سریع‌السیر 200 کیلومتر بر ساعت تعریف شده است. این میزان در کشور آلمان ۴۵۰ کیلومتر بر ساعت، در ژاپن 443 کیلومتر و در ایران 250 کیلومتر بر ساعت است. در حال حاضر ۱۰ هزار کیلومتر خط آهن در سطح کشور در دست بهره‌برداری و ۵ هزار کیلومتر در حال ساخت است که از این میزان 1500 کیلومتر آماده ریل‌گذاری است. این ظرفیت عظیم با به وجود آمدن بسترهای لازم برای سرمایه‌گذاری طرف‌های خارجی می‌تواند به فرصتی برای تحول خطوط فرسوده ریلی کشور و جبران عقب‌ماندگی‌ها تبدیل شود. ایمنی، سلامت، همخوانی با محیط‌زیست و قیمت اقتصادی از ویژگی‌های قطارهای سریع‌السیر است که در صورت پررفت و آمد بودن مسیر سرمایه‌گذاری در آن نیز می‌تواند به یکی از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در ایران تبدیل شود. از همین رو برقی‌سازی خطوط راه‌آهن در دولت یازدهم به یکی از اولویت‌های اصلی تبدیل شده و حتی ابعاد بین‌المللی نیز پیدا کرده به‌طوری که حسن روحانی، رییس‌جمهور چندی پیش دستور داد خط ریلی ایران از خوزستان به بصره متصل شود. عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی نیز ارتقای سرعت و افزایش فناوری حمل‌ونقل ریلی را از مهم‌ترین محورهای سیاست وزارت راه و شهرسازی خوانده است. از نگاه مسوولان وزارت راه، با توسعه خطوط سریع‌السیر در کشور مسافران می‌توانند منتظر افزایش ظرفیت شبکه، افزایش ظرفیت ایستگاه‌های اصلی، افزایش سرعت متوسط قطارها، امکان افزایش تعداد مسافر بر واگن، کاهش تاخیرها و کاهش وابستگی به موتورهای دیزلی سنگین باشند. مدیرکل دفتر مهندسی و نظارت بر تاسیسات زیربنایی راه‌آهن نیز موضوع راه‌آهن‌های سریع‌السیر و استفاده از قطارهای پرسرعت را یک اصل مهم در حمل‌ونقل ریلی کشورهای توسعه‌یافته می‌داند. وحیدعلی قارداشی در این زمینه معتقد است: اینکه راه‌آهن تا چه اندازه به درون کلانشهرها کشیده شده، مستلزم هزینه‌هایی است که کشورهای پیشرفته این هزینه‌ها را از گذشته پرداخت کرده‌اند و امروز به پیشرفت‌های خوبی از جمله بهبود ساختار شهرسازی، ریل پایه و مهم‌تر از همه استفاده از قطارهای پرسرعت رسیده‌اند. به گفته محسن پورسیدآقایی، مدیرعامل راه‌آهن ایران با استفاده از تکنولوژی و ظرفیت کشورهای اروپایی و شرق آسیا که در زمینه قطارهای سریع‌السیر پیشرو بوده‌اند، می‌توان خطوط ریلی کشور را توسعه داد. در شرایطی که به نظر می‌رسد سرمایه‌های خارجی زیادی متوجه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی در ایران شده باشد، توافقنامه برجام امیدها را برای استفاده از تکنولوژی کشورهایی نظیر آلمان، چین و ژاپن افزایش داده است. در صورتی که وعده‌های مسوولان وزارت راه در زمینه ورود تکنولوژی کشورهای خارجی محقق شود، می‌توان به سریع‌السیر شدن بیش از یک‌سوم خطوط ریلی کشور امیدوار شد.