بحث سرمایه‌گذاری خارجی از دو منظر امکان تامین مالی بنگاه‌ها و واردات دانش فنی قابل بررسی است اما آنچه که امروز بیشتر از هر چیز دیگر برای کشور ما ضرورت دارد انتقال دانش فنی و تکنولوژی است. چون از نظر نقدینگی با توجه به آزاد شدن منابع کشور با محدودیت زیادی رو به رو نخواهیم بود. امیر‌هامونی، مدیرعامل شرکت فرابورس در خصوص ضرورت سرمایه‌گذار خارجی به سنا گفت: خیلی از بنگاه‌ها و شرکت‌ها بعضا توانستند تکنولوژی خودشان را به روز کنند اما بعضی از صنایع که در ایران با هزینه تمام شده بالا به فعالیت خود ادامه می‌دهند شاید با تغییر خیلی جزیی در فرآیند تکنولوژی بتوانند هزینه تمام شده خود را پایین بیاورند و به این ترتیب بهره‌وری را افزایش بدهند. آسیب‌های موجود هامونی در ادامه این گفت‌وگو به زیرساخت‌های مورد نیاز برای جذب سرمایه‌گذار خارجی اشاره کرد و گفت: زیرساخت‌ها به طور کامل آماده نیست منتها اگر بخواهیم در قالب مارکتینگ و تبلیغ برای سرمایه‌گذار خارجی کاری انجام دهیم باید یکسری مسایل مثل استانداردسازی صورت‌های مالی شرکت‌ها در قالبIFRS که یک زبان مشترک بین‌المللی است یاXBRL که ترجمان استانداردهای بین‌المللی و ملی است، رعایت شود. وی در ادامه افزود: ما از نظر نقدینگی در کشور مشکلی نداریم بلکه مشکل اصلی اینجاست که چطور این نقدینگی وارد بنگاه‌ها شود. اما از آنجایی که سرمایه‌گذار خارجی از صنعتی که در آن قصد سرمایه‌گذاری دارد، شناخت کامل دارد بهتر است این تامین مالی توسط آنها انجام گیرد. مدیر عامل فرابورس با اشاره به انواع روش‌های سرمایه‌گذاری خارجی گفت: روش‌های متعددی برای سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد اما در گام اول اگر بتوانیم ضرورت حضور سرمایه‌گذار خارجی را برای تامین مالی از طریق ابزارهای بدهی مالی مثل صکوک ارزی ایجاد کنیم، اقدام مناسبی صورت گرفته است. وی اظهار داشت: هم‌اکنون خیلی از طرح‌های ما برای واردات ماشین و دانش فنی نیاز به ارز دارند. سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند این ارز را وارد کشور کند و به این ترتیب صرفه‌های ناشی از مقیاس و نقل و انتقال را کاهش بدهد و به کاهش بهای تمام شده پروژه کمک کند. هامونی با تاکید بر این نکته که بحث دانش فنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، تصریح کرد: منابع و نقدینگی به کفایت وجود دارد بنابراین ضرورت دانش فنی بسیار پررنگ‌تر است به خصوص برای شرکت‌هایی که بر پایه دانش و تکنولوژی بنا شده‌اند چون می‌تواند سودها را افزایش دهد. برنامه‌ریزی دقیق این مقام مسوول در خصوص دغدغه‌هایی که با حضور سرمایه‌گذاران خارجی رقم می‌خورد، اظهار داشت: اینگونه نیست که هر کشوری درهای کشور خود را روی هر سرمایه‌گذاری باز کند بلکه باید فیلتر خاصی صورت بگیرد. به عنوان مثال بعضی شرکت‌ها می‌توانند به اسم اینکه رقیب داخلی دارند کار را به ورشکستگی بنگاه داخلی بکشانند بنابراین باید دقت لازم در این خصوص انجام بگیرد. هامونی با بیان اینکه بحث تبعات سرمایه‌گذار خارجی بسیار مهم است، گفت: حتی در کشورهای پیشرفته هم اینطوری نیست که یک سرمایه‌گذار منطقه‌ای به راحتی بتواند وارد کشور میزبان شود و حساب و کتابی در این خصوص وجود نداشته باشد. در کشورهای غربی و اروپایی هم نظارت‌های جدی روی سرمایه‌گذار خارجی می‌شود. بنابراین ما نیز باید حساسیت‌های لازم را در این خصوص داشته باشیم، در عین حال که در کشور را روی سرمایه‌گذار خارجی باز کنیم. وی درباره چگونگی سرمایه‌گذاری خارجی با اشاره به دو نظریه سرمایه‌گذاری خارجی بورسی و غیربورسی گفت: نظریه‌ای وجود دارد که سرمایه‌گذار خارجی به طور‌مستقیم وارد بازار سرمایه نشود یعنی از سرمایه‌گذاری در اقتصاد شفاف اجتناب کند، نظریه دیگری هم وجود دارد که سرمایه‌گذار خارجی فقط از طریق بورس‌ها و به طور شفاف صورت بپذیرد که قابل نظارت برای کشور میزبان باشد که این دو رویکرد کاملا متفاوت است. روش‌های صحیح جذب هامونی در این باره توضیح داد: عده‌ای معتقدند اگر سرمایه‌گذار خارجی خواست خارج از بورس و فرابورس وارد شود این امکان برای آنها فراهم شود، در صورتی که با توجه به تجربه‌های گذشته ما که از این روش ماحصلی به دست نیامده، این روش مطلوب ما نیست چون نه‌تنها پروژه‌هایی که به اسم سرمایه‌گذاری خارجی استارت خوردند به بهره‌برداری نرسیدند بلکه مخاطراتی را برای کشور ایجاد کردند. مدیرعامل فرابورس درباره شیوه ورود سرمایه‌گذار خارجی به بازار سرمایه ایران نیز توضیح داد: در شیوه دوم که سرمایه‌گذار خارجی به طور مستقیم وارد بازار سرمایه می‌شود نیز دو روش معمولا از سوی سرمایه‌گذاران خارجی انتخاب می‌شود، برخی از سرمایه‌گذاران خارجی با نیت کوتاه‌مدت و دریافت سودهای ناشی از نوسانات کوتاه‌مدت شرکت‌ها وارد بورس و فرابورس می‌شوند و برخی شرکت‌های دیگر برای حضور در بازارهای سرمایه کشور میزبان استراتژی دارند و در قالب یک هلدینگ تشکیل پرتفوی می‌دهند و حتی اقدام به تحصیل یا ادغام و تملیک می‌کنند که ما برای پوشش تبعات و ریسک‌های ناشی از سرمایه‌گذار خارجی باید گروه دوم را به دقت شناسایی و زمینه حضور آنها را فراهم کنیم. به دنبال بازار شفاف وی با بیان اینکه بازار سرمایه در سرمایه‌گذار خارجی یک ابزار شفاف برای حاکمیت است، خاطرنشان کرد: بازار سرمایه این امکان را فراهم می‌کند که سرمایه‌گذار از مجاری بسیار شفاف وارد کشور شود و تحصیل یا ادغام و تملیک‌ها توسط مکانیسم‌های شفاف صورت گیرد بنابراین این انتخاب یک استراتژی حاکمیتی است که با سیاستگذاری، سرمایه‌گذار خارجی را به سوی بازار سرمایه گسیل دهد تا جایی که حتی اگر قصد ایجاد یک پروژه جدید را نیز داشتند، آن را در قالب صندوق‌های پروژه لیست کنند. به این ترتیب ریسک‌های سرمایه‌گذار خارجی که به آن اشاره شد تا حد زیادی قابل مدیریت است. وی گفت: موضوع هجینگ منابع نرخ ارز نیز از دیگر مسایل مطرح شده در این امر است. یکی از ریسک‌هایی که سرمایه‌گذار خارجی در ایران دارد، نوسانات ارز است که باید از طریق ابزارهایی مثل آتی ارز یا آپشن ارزی پوشانده شود. باید این بازار راه بیفتد تا سرمایه‌گذار خارجی با هر ارزی یک پوزیشنی بگیرد و معامله کند. هامونی تصریح کرد: در حوزه انتشار داده، شاخص‌سازی باید انجام شود. رعایت استانداردهای بین‌المللی انتشار معاملات بورس و فرابورس توسط استانداردهای بین‌المللی به زبان انگلیسی باید انجام شود، اما برخی سایت‌ها کفایت این کار را ندارند در حالی که این موضوع یکی از الزاماتی است که باید انجام شود. مدیرعامل فرابورس به حضور جهانی نهادهای مالی ایران نیز اشاره کرد و گفت: عضویت فرابورس در بورس‌ها و نهادهای بین‌المللی و عضویت سازمان بورس در ISCO فرصت‌های بیشماری را در اختیار بازار سرمایه ایران قرار می‌دهد و زمینه ورود خیلی از فایندها به بازار ما را ایجاد می‌کند. اما هامونی با یکسان‌سازی ریزساختارها با بورس‌های جهانی مخالف بود و در این باره توضیح داد: هر کشوری متناسب با شرایط اقتصادی، جغرافیایی و حتی اقلیم فرهنگی خود ریزساخت‌های مختص خود را دارد، برای همین ممکن است در بورس استانبول عرضه اولیه، نحوه مچینگ یا تسویه معاملات با بورس نیویورک کاملا متفاوت باشد. وی ادامه داد: بنابراین این موضوع برخلاف ساختارهاست و نباید انتظار داشت همه کشورها ریزساختارهایشان مشابه هم باشد منتها از اصلاحات و تغییراتی که منجر به بهبود شرایط شود همیشه استقبال کردیم مثل کشف قیمت در عرضه اولیه، تغییر حجم مبنا، دامنه نوسان و... که همگی در جهت بهبود و عمق بخشی بازار بوده است ولی این نکته که بین‌المللی شدن ما منوط به یکسان‌سازی ریز ساختارها باشد، نادرست است. صنایع جذاب مدیرعامل فرابورس در انتها درباره صنایع برتر کشور که می‌تواند زمینه حضور سرمایه‌گذاران خارجی را فراهم کند، گفت: صنعت نفت، گاز، پتروشیمی و معدن بزرگ‌ترین صنایع ما هستند. به طوری‌که 50 درصد مارکت فرابورس پتروشیمی و 10 درصد پالایشی است و شرکت‌های معدنی و فولادی از لحاظ ارزش بازار سهم زیادی دارند بنابراین این شرکت‌ها فرصت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاران خارجی هستند. وی در پایان به ظرفیت بانک‌های حاضر در بورس و فرابورس و شرکت‌های بیمه اشاره کرد و گفت: علاوه بر جذابیتی که شرکت‌های بانکی و بیمه‌ای حاضر در بورس و فرابورس برای سرمایه‌گذاران خارجی دارند، حوزه گردشگری یکی از فرصت‌های بسیار خوب برای سرمایه‌گذاران خارجی است. مدیرعامل فرابورس افزود: ما در صنعت گردشگری و برخی صنایع دیگر ده‌ها سال سابقه فعالیت داریم اما بهره‌وری خوبی در آن نداریم بنابراین سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند با دانش فنی وارد آن شود و منتج به بهره‌وری شود به عنوان مثال شاید صنعت سیمان به بزرگی نفت و گاز و پتروشیمی نباشد، اما با ورود تکنولوژی و افزایش بهره‌وری می‌تواند به یک صنعت بزرگ و پربازده تبدیل شود. هامونی در پایان به نقش کلیدی نهادهای مالی در جذب سرمایه‌گذار خارجی اشاره کرد و خاطر نشان کرد: نقش نهادهای مالی در جذب سرمایه‌گذار خارجی بسیار پراهمیت است به خصوص تامین سرمایه‌ها که در بحث تامین مالی شرکت‌ها فعالیت می‌کنند، نقش اساسی در این امر دارند. بنابراین باید ساختارهای لازم در این امر را ایجاد کنند.
بحث سرمایه‌گذاری خارجی از دو منظر امکان تامین مالی بنگاه‌ها و واردات دانش فنی قابل بررسی است اما آنچه که امروز بیشتر از هر چیز دیگر برای کشور ما ضرورت دارد انتقال دانش فنی و تکنولوژی است. چون از نظر نقدینگی با توجه به آزاد شدن منابع کشور با محدودیت زیادی رو به رو نخواهیم بود. امیر‌هامونی، مدیرعامل شرکت فرابورس در خصوص ضرورت سرمایه‌گذار خارجی به سنا گفت: خیلی از بنگاه‌ها و شرکت‌ها بعضا توانستند تکنولوژی خودشان را به روز کنند اما بعضی از صنایع که در ایران با هزینه تمام شده بالا به فعالیت خود ادامه می‌دهند شاید با تغییر خیلی جزیی در فرآیند تکنولوژی بتوانند هزینه تمام شده خود را پایین بیاورند و به این ترتیب بهره‌وری را افزایش بدهند. آسیب‌های موجود هامونی در ادامه این گفت‌وگو به زیرساخت‌های مورد نیاز برای جذب سرمایه‌گذار خارجی اشاره کرد و گفت: زیرساخت‌ها به طور کامل آماده نیست منتها اگر بخواهیم در قالب مارکتینگ و تبلیغ برای سرمایه‌گذار خارجی کاری انجام دهیم باید یکسری مسایل مثل استانداردسازی صورت‌های مالی شرکت‌ها در قالبIFRS که یک زبان مشترک بین‌المللی است یاXBRL که ترجمان استانداردهای بین‌المللی و ملی است، رعایت شود. وی در ادامه افزود: ما از نظر نقدینگی در کشور مشکلی نداریم بلکه مشکل اصلی اینجاست که چطور این نقدینگی وارد بنگاه‌ها شود. اما از آنجایی که سرمایه‌گذار خارجی از صنعتی که در آن قصد سرمایه‌گذاری دارد، شناخت کامل دارد بهتر است این تامین مالی توسط آنها انجام گیرد. مدیر عامل فرابورس با اشاره به انواع روش‌های سرمایه‌گذاری خارجی گفت: روش‌های متعددی برای سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد اما در گام اول اگر بتوانیم ضرورت حضور سرمایه‌گذار خارجی را برای تامین مالی از طریق ابزارهای بدهی مالی مثل صکوک ارزی ایجاد کنیم، اقدام مناسبی صورت گرفته است. وی اظهار داشت: هم‌اکنون خیلی از طرح‌های ما برای واردات ماشین و دانش فنی نیاز به ارز دارند. سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند این ارز را وارد کشور کند و به این ترتیب صرفه‌های ناشی از مقیاس و نقل و انتقال را کاهش بدهد و به کاهش بهای تمام شده پروژه کمک کند. هامونی با تاکید بر این نکته که بحث دانش فنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، تصریح کرد: منابع و نقدینگی به کفایت وجود دارد بنابراین ضرورت دانش فنی بسیار پررنگ‌تر است به خصوص برای شرکت‌هایی که بر پایه دانش و تکنولوژی بنا شده‌اند چون می‌تواند سودها را افزایش دهد. برنامه‌ریزی دقیق این مقام مسوول در خصوص دغدغه‌هایی که با حضور سرمایه‌گذاران خارجی رقم می‌خورد، اظهار داشت: اینگونه نیست که هر کشوری درهای کشور خود را روی هر سرمایه‌گذاری باز کند بلکه باید فیلتر خاصی صورت بگیرد. به عنوان مثال بعضی شرکت‌ها می‌توانند به اسم اینکه رقیب داخلی دارند کار را به ورشکستگی بنگاه داخلی بکشانند بنابراین باید دقت لازم در این خصوص انجام بگیرد. هامونی با بیان اینکه بحث تبعات سرمایه‌گذار خارجی بسیار مهم است، گفت: حتی در کشورهای پیشرفته هم اینطوری نیست که یک سرمایه‌گذار منطقه‌ای به راحتی بتواند وارد کشور میزبان شود و حساب و کتابی در این خصوص وجود نداشته باشد. در کشورهای غربی و اروپایی هم نظارت‌های جدی روی سرمایه‌گذار خارجی می‌شود. بنابراین ما نیز باید حساسیت‌های لازم را در این خصوص داشته باشیم، در عین حال که در کشور را روی سرمایه‌گذار خارجی باز کنیم. وی درباره چگونگی سرمایه‌گذاری خارجی با اشاره به دو نظریه سرمایه‌گذاری خارجی بورسی و غیربورسی گفت: نظریه‌ای وجود دارد که سرمایه‌گذار خارجی به طور‌مستقیم وارد بازار سرمایه نشود یعنی از سرمایه‌گذاری در اقتصاد شفاف اجتناب کند، نظریه دیگری هم وجود دارد که سرمایه‌گذار خارجی فقط از طریق بورس‌ها و به طور شفاف صورت بپذیرد که قابل نظارت برای کشور میزبان باشد که این دو رویکرد کاملا متفاوت است. روش‌های صحیح جذب هامونی در این باره توضیح داد: عده‌ای معتقدند اگر سرمایه‌گذار خارجی خواست خارج از بورس و فرابورس وارد شود این امکان برای آنها فراهم شود، در صورتی که با توجه به تجربه‌های گذشته ما که از این روش ماحصلی به دست نیامده، این روش مطلوب ما نیست چون نه‌تنها پروژه‌هایی که به اسم سرمایه‌گذاری خارجی استارت خوردند به بهره‌برداری نرسیدند بلکه مخاطراتی را برای کشور ایجاد کردند. مدیرعامل فرابورس درباره شیوه ورود سرمایه‌گذار خارجی به بازار سرمایه ایران نیز توضیح داد: در شیوه دوم که سرمایه‌گذار خارجی به طور مستقیم وارد بازار سرمایه می‌شود نیز دو روش معمولا از سوی سرمایه‌گذاران خارجی انتخاب می‌شود، برخی از سرمایه‌گذاران خارجی با نیت کوتاه‌مدت و دریافت سودهای ناشی از نوسانات کوتاه‌مدت شرکت‌ها وارد بورس و فرابورس می‌شوند و برخی شرکت‌های دیگر برای حضور در بازارهای سرمایه کشور میزبان استراتژی دارند و در قالب یک هلدینگ تشکیل پرتفوی می‌دهند و حتی اقدام به تحصیل یا ادغام و تملیک می‌کنند که ما برای پوشش تبعات و ریسک‌های ناشی از سرمایه‌گذار خارجی باید گروه دوم را به دقت شناسایی و زمینه حضور آنها را فراهم کنیم. به دنبال بازار شفاف وی با بیان اینکه بازار سرمایه در سرمایه‌گذار خارجی یک ابزار شفاف برای حاکمیت است، خاطرنشان کرد: بازار سرمایه این امکان را فراهم می‌کند که سرمایه‌گذار از مجاری بسیار شفاف وارد کشور شود و تحصیل یا ادغام و تملیک‌ها توسط مکانیسم‌های شفاف صورت گیرد بنابراین این انتخاب یک استراتژی حاکمیتی است که با سیاستگذاری، سرمایه‌گذار خارجی را به سوی بازار سرمایه گسیل دهد تا جایی که حتی اگر قصد ایجاد یک پروژه جدید را نیز داشتند، آن را در قالب صندوق‌های پروژه لیست کنند. به این ترتیب ریسک‌های سرمایه‌گذار خارجی که به آن اشاره شد تا حد زیادی قابل مدیریت است. وی گفت: موضوع هجینگ منابع نرخ ارز نیز از دیگر مسایل مطرح شده در این امر است. یکی از ریسک‌هایی که سرمایه‌گذار خارجی در ایران دارد، نوسانات ارز است که باید از طریق ابزارهایی مثل آتی ارز یا آپشن ارزی پوشانده شود. باید این بازار راه بیفتد تا سرمایه‌گذار خارجی با هر ارزی یک پوزیشنی بگیرد و معامله کند. هامونی تصریح کرد: در حوزه انتشار داده، شاخص‌سازی باید انجام شود. رعایت استانداردهای بین‌المللی انتشار معاملات بورس و فرابورس توسط استانداردهای بین‌المللی به زبان انگلیسی باید انجام شود، اما برخی سایت‌ها کفایت این کار را ندارند در حالی که این موضوع یکی از الزاماتی است که باید انجام شود. مدیرعامل فرابورس به حضور جهانی نهادهای مالی ایران نیز اشاره کرد و گفت: عضویت فرابورس در بورس‌ها و نهادهای بین‌المللی و عضویت سازمان بورس در ISCO فرصت‌های بیشماری را در اختیار بازار سرمایه ایران قرار می‌دهد و زمینه ورود خیلی از فایندها به بازار ما را ایجاد می‌کند. اما هامونی با یکسان‌سازی ریزساختارها با بورس‌های جهانی مخالف بود و در این باره توضیح داد: هر کشوری متناسب با شرایط اقتصادی، جغرافیایی و حتی اقلیم فرهنگی خود ریزساخت‌های مختص خود را دارد، برای همین ممکن است در بورس استانبول عرضه اولیه، نحوه مچینگ یا تسویه معاملات با بورس نیویورک کاملا متفاوت باشد. وی ادامه داد: بنابراین این موضوع برخلاف ساختارهاست و نباید انتظار داشت همه کشورها ریزساختارهایشان مشابه هم باشد منتها از اصلاحات و تغییراتی که منجر به بهبود شرایط شود همیشه استقبال کردیم مثل کشف قیمت در عرضه اولیه، تغییر حجم مبنا، دامنه نوسان و... که همگی در جهت بهبود و عمق بخشی بازار بوده است ولی این نکته که بین‌المللی شدن ما منوط به یکسان‌سازی ریز ساختارها باشد، نادرست است. صنایع جذاب مدیرعامل فرابورس در انتها درباره صنایع برتر کشور که می‌تواند زمینه حضور سرمایه‌گذاران خارجی را فراهم کند، گفت: صنعت نفت، گاز، پتروشیمی و معدن بزرگ‌ترین صنایع ما هستند. به طوری‌که 50 درصد مارکت فرابورس پتروشیمی و 10 درصد پالایشی است و شرکت‌های معدنی و فولادی از لحاظ ارزش بازار سهم زیادی دارند بنابراین این شرکت‌ها فرصت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاران خارجی هستند. وی در پایان به ظرفیت بانک‌های حاضر در بورس و فرابورس و شرکت‌های بیمه اشاره کرد و گفت: علاوه بر جذابیتی که شرکت‌های بانکی و بیمه‌ای حاضر در بورس و فرابورس برای سرمایه‌گذاران خارجی دارند، حوزه گردشگری یکی از فرصت‌های بسیار خوب برای سرمایه‌گذاران خارجی است. مدیرعامل فرابورس افزود: ما در صنعت گردشگری و برخی صنایع دیگر ده‌ها سال سابقه فعالیت داریم اما بهره‌وری خوبی در آن نداریم بنابراین سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند با دانش فنی وارد آن شود و منتج به بهره‌وری شود به عنوان مثال شاید صنعت سیمان به بزرگی نفت و گاز و پتروشیمی نباشد، اما با ورود تکنولوژی و افزایش بهره‌وری می‌تواند به یک صنعت بزرگ و پربازده تبدیل شود. هامونی در پایان به نقش کلیدی نهادهای مالی در جذب سرمایه‌گذار خارجی اشاره کرد و خاطر نشان کرد: نقش نهادهای مالی در جذب سرمایه‌گذار خارجی بسیار پراهمیت است به خصوص تامین سرمایه‌ها که در بحث تامین مالی شرکت‌ها فعالیت می‌کنند، نقش اساسی در این امر دارند. بنابراین باید ساختارهای لازم در این امر را ایجاد کنند.