خط لوله صلح به کجا می‌رسد

خط لوله صلح به کجا می‌رسد

پاکستان یکی از واردکنندگان مهم گاز در منطقه به حساب می‌آید؛ واردکننده‌ای که با وجود همسایگی با ایران به عنوان دومین تولیدکننده گاز در دنیا تا به حال از ایران گاز نخریده اگرچه که سال‌هاست طبق قراردادی که دارد موظف به ایجاد زیرساخت‌های لازم برای واردات گاز از ایران شده است. اولین بار در سال 1995 بود که مذاکرات رسمی میان دو کشور ایران و پاکستان و پس از چندی هند برای احداث خط لوله مشترک انجام شد. قرار شد خط لوله صلح به خط HVJ در هند متصل شود و احتمالا از آنجا به چین برود. واشنگتن بلافاصله به میدان آمد و شرکت‌های سرمایه‌گذار در صنعت نفت و گاز ایران را به تحریم تهدید کرد چراکه احداث این خط، یک گام بزرگ برای کشورهای سه‌گانه در جهت استقلال از آمریکا در حوزه صادرات انرژی بود. طول طرح خط لوله ایران به هند، حدود 2700 کیلومتر بود و پیش‌بینی شده بود. 1100 کیلومتر از این خط لوله در ایران، 780 کیلومتر در پاکستان و 600 کیلومتر در هند احداث شود تا حداکثر 90 میلیون متر مکعب گاز را به صورت روزانه در اختیار صنایع و مردم هند قرار دهد. سال 2009 میلادی شوک بزرگ دیگری به طرح خط لوله صلح وارد شد:‌ هند با اعلام عدم توافق با ایران بر سر گاز صادراتی و همچنین نگرانی از ثبات پاکستان در عبور دادن گاز به هند، خروج خود را از این طرح اعلام کرد. معاهده گازی بین ایران و پاکستان باقی مانده از معاهده سه جانبه‌ای با عنوان «صلح» بود که هند از آن کناره‌گیری کرد اما پاکستان تعهد دارد که عملیات لوله‌گذاری را در سال 1391 آغاز کرده و دو سال بعد از آن در سال 1393 به پایان برساند و پس از آن صادرات گاز طبیعی از ایران به مقصد کراچی آغاز شود. اگرچه هند سابقه خروج از قراردادی که قرار بود خط لوله صلح نامیده شود را در کارنامه خود دارد اما اخیرا وزیر نفت هند در سفرش به ایران گفت در مورد خط لوله صلح شرایط جدیدی ایجاد شده که با بررسی آنها هند به این پروژه وارد می‌شود. البته او می‌گوید که هند ترجیح می‌دهد که گاز را به صورت LNG از ایران خریداری کند. با این وجود پس از گذشت چهار سال هنوز اقدامی از سوی پاکستان در مورد خط لوله گازی‌اش با ایران صورت نگرفته است اگرچه که در ایران بخش زیادی از این خط که مربوط به خط لوله هفتم سراسری صورت گرفته است. مدیرعامل شرکت ملی گاز درباره وضعیت این خط می‌گوید که ایران برای تکمیل خط لوله سراسری هفتم منتظر تصمیم‌گیری پاکستانی‌ها نمی‌ماند تکمیل این خط به مقصد زاهدان به منظور گازرسانی به استان سیستان‌وبلوچستان از اولویت‌های شرکت گاز است. به گفته عراقی با اعلام آمادگی از سوی پاکستان برای دریافت گاز ایران طی حدود شش ماه آماده آغاز صادرات گاز خواهد بود. به گزارش ایسنا، اما ایران که در پی افزایش ظرفیت صادرات گاز خود به ویژه به کشورهای همسایه از طریق خط لوله است هنوز تصمیم ندارد برای تاخیر دو ساله پاکستان جریمه‌ای تعیین کند و عراقی می‌گوید اگرچه طبق قرارداد گازی میان دو کشور، پاکستان بابت عدم برداشت گاز از خط لوله باید جریمه پرداحت کند، تصمیم‌گیری در مورد این مسایل مربوط به دولت می‌شود و وزارت نفت در این زمینه تابع دستور دولت است. رقبای گازی ایران در پاکستان در میانه اهمال‌های پاکستانی‌ها، ایران برای رساندن گاز خود به کراچی رقبای زیای نیز دارد، یکی از مهم‌ترین این رقبا خط لوله تاپی است؛ خط لوله‌ای که از مبدا ترکمنستان گاز را به سه کشور افغانستان، پاکستان و هند می‌رساند و بنابراین ترکمنستان را به یکی از بازیگران اصلی منطقه در زمینه تامین گاز تبدیل می‌کند. روسیه نیز رقیب دیگری است، اگرچه اروپا مقصد اصلی گاز روسیه به شمار می‌رود اما این کشور تلاش دارد نقشی نیز در تامین گاز خاور میانه داشته باشد، نقشی که البته تاپی آن را به شدت کمرنگ کرده است. LNG بازاری است که ایران به شدت از آن دور مانده اما تامین‌کننده بخشی از گاز پاکستان و با وجود گران بودن نسبت به گاز طبیعی، رقیب ایران در بازار تامین انرژی پاکستان است. پاکستان اولین ترمینال ال‌ان‌جی‌اش را در بندر قسیم راه‌اندازی کرده و در حال ساخت دومین ترمینال است، این امر پای رقبای دورتر صادرکننده گاز را برای ایران به این بازار همسایه باز می‌کند. حال باید دید پاکستان چقدر برای خرید گاز از ایران طبق آنچه عراقی می‌گوید با هدف تنوع‌بخشی به منابع انرژی‌اش جدی است تا قراردادی را که تاکنون باید برای آن جریمه‌ می‌پرداخت به مرحله اجرا برساند.

پاکستان یکی از واردکنندگان مهم گاز در منطقه به حساب می‌آید؛ واردکننده‌ای که با وجود همسایگی با ایران به عنوان دومین تولیدکننده گاز در دنیا تا به حال از ایران گاز نخریده اگرچه که سال‌هاست طبق قراردادی که دارد موظف به ایجاد زیرساخت‌های لازم برای واردات گاز از ایران شده است. اولین بار در سال 1995 بود که مذاکرات رسمی میان دو کشور ایران و پاکستان و پس از چندی هند برای احداث خط لوله مشترک انجام شد. قرار شد خط لوله صلح به خط HVJ در هند متصل شود و احتمالا از آنجا به چین برود. واشنگتن بلافاصله به میدان آمد و شرکت‌های سرمایه‌گذار در صنعت نفت و گاز ایران را به تحریم تهدید کرد چراکه احداث این خط، یک گام بزرگ برای کشورهای سه‌گانه در جهت استقلال از آمریکا در حوزه صادرات انرژی بود. طول طرح خط لوله ایران به هند، حدود 2700 کیلومتر بود و پیش‌بینی شده بود. 1100 کیلومتر از این خط لوله در ایران، 780 کیلومتر در پاکستان و 600 کیلومتر در هند احداث شود تا حداکثر 90 میلیون متر مکعب گاز را به صورت روزانه در اختیار صنایع و مردم هند قرار دهد. سال 2009 میلادی شوک بزرگ دیگری به طرح خط لوله صلح وارد شد:‌ هند با اعلام عدم توافق با ایران بر سر گاز صادراتی و همچنین نگرانی از ثبات پاکستان در عبور دادن گاز به هند، خروج خود را از این طرح اعلام کرد. معاهده گازی بین ایران و پاکستان باقی مانده از معاهده سه جانبه‌ای با عنوان «صلح» بود که هند از آن کناره‌گیری کرد اما پاکستان تعهد دارد که عملیات لوله‌گذاری را در سال 1391 آغاز کرده و دو سال بعد از آن در سال 1393 به پایان برساند و پس از آن صادرات گاز طبیعی از ایران به مقصد کراچی آغاز شود. اگرچه هند سابقه خروج از قراردادی که قرار بود خط لوله صلح نامیده شود را در کارنامه خود دارد اما اخیرا وزیر نفت هند در سفرش به ایران گفت در مورد خط لوله صلح شرایط جدیدی ایجاد شده که با بررسی آنها هند به این پروژه وارد می‌شود. البته او می‌گوید که هند ترجیح می‌دهد که گاز را به صورت LNG از ایران خریداری کند. با این وجود پس از گذشت چهار سال هنوز اقدامی از سوی پاکستان در مورد خط لوله گازی‌اش با ایران صورت نگرفته است اگرچه که در ایران بخش زیادی از این خط که مربوط به خط لوله هفتم سراسری صورت گرفته است. مدیرعامل شرکت ملی گاز درباره وضعیت این خط می‌گوید که ایران برای تکمیل خط لوله سراسری هفتم منتظر تصمیم‌گیری پاکستانی‌ها نمی‌ماند تکمیل این خط به مقصد زاهدان به منظور گازرسانی به استان سیستان‌وبلوچستان از اولویت‌های شرکت گاز است. به گفته عراقی با اعلام آمادگی از سوی پاکستان برای دریافت گاز ایران طی حدود شش ماه آماده آغاز صادرات گاز خواهد بود. به گزارش ایسنا، اما ایران که در پی افزایش ظرفیت صادرات گاز خود به ویژه به کشورهای همسایه از طریق خط لوله است هنوز تصمیم ندارد برای تاخیر دو ساله پاکستان جریمه‌ای تعیین کند و عراقی می‌گوید اگرچه طبق قرارداد گازی میان دو کشور، پاکستان بابت عدم برداشت گاز از خط لوله باید جریمه پرداحت کند، تصمیم‌گیری در مورد این مسایل مربوط به دولت می‌شود و وزارت نفت در این زمینه تابع دستور دولت است. رقبای گازی ایران در پاکستان در میانه اهمال‌های پاکستانی‌ها، ایران برای رساندن گاز خود به کراچی رقبای زیای نیز دارد، یکی از مهم‌ترین این رقبا خط لوله تاپی است؛ خط لوله‌ای که از مبدا ترکمنستان گاز را به سه کشور افغانستان، پاکستان و هند می‌رساند و بنابراین ترکمنستان را به یکی از بازیگران اصلی منطقه در زمینه تامین گاز تبدیل می‌کند. روسیه نیز رقیب دیگری است، اگرچه اروپا مقصد اصلی گاز روسیه به شمار می‌رود اما این کشور تلاش دارد نقشی نیز در تامین گاز خاور میانه داشته باشد، نقشی که البته تاپی آن را به شدت کمرنگ کرده است. LNG بازاری است که ایران به شدت از آن دور مانده اما تامین‌کننده بخشی از گاز پاکستان و با وجود گران بودن نسبت به گاز طبیعی، رقیب ایران در بازار تامین انرژی پاکستان است. پاکستان اولین ترمینال ال‌ان‌جی‌اش را در بندر قسیم راه‌اندازی کرده و در حال ساخت دومین ترمینال است، این امر پای رقبای دورتر صادرکننده گاز را برای ایران به این بازار همسایه باز می‌کند. حال باید دید پاکستان چقدر برای خرید گاز از ایران طبق آنچه عراقی می‌گوید با هدف تنوع‌بخشی به منابع انرژی‌اش جدی است تا قراردادی را که تاکنون باید برای آن جریمه‌ می‌پرداخت به مرحله اجرا برساند.