تعیین سود اوراق براساس میزان ریسک

ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) با وجود اینکه از ظرفیت بالایی برای تامین مالی در بازار سرمایه برخوردارند، هنوز نتوانسته‌اند جایگاه خود را در نظام مالی ایران بیابند‌‌. کارشناسان توصیه می‌کنند از طریق رتبه‌بندی اوراق منتشر شده، تعیین سود اوراق براساس میزان ریسک و کاهش سود بانکی می‌توان به بازار این ابزارهای مالی نوظهور، رونق بیشتری بخشید‌‌. به گزارش ایرنا، از جمله راهکارهایی که برای کاهش مشکلات سیستم بانکی و مالی کشور توسط دولت مطرح شده، راه‌اندازی و گسترش بازار بدهی است تا از این طریق، باری از دوش شبکه بانکی کشور برداشته شده و بخشی از محدودیت‌ها و مشکلات مالی برطرف شود‌‌. با وجود اینکه این شیوه در دنیا سابقه‌ای طولانی دارد اما در ایران، شیوه‌ای نوظهور به‌شمار می‌رود که به تدریج در حال گسترش و تحکیم جایگاه خود است‌‌. در این میان کارشناسان و موسسه‌های اقتصادی ایران، توجهی ویژه به ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) در بازار بدهی نشان داده و تلاش کرده‌اند با استفاده از تجربه کشورهایی مانند مالزی، ابزارهای جدیدی را تعریف کنند و موانع پیش رو را بردارند‌‌. بر این اساس، میزگرد «ظرفیت‌های تامین بازار بدهی از طریق اوراق بهادار اسلامی» با حضور محمدحسین ملیحی، مدیرعملیات شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، رضا غلامعلی پور، معاون توسعه بازار شرکت فرابورس و رضا کیانی، مدیر تحقیق و توسعه بورس برای بررسی این موضوع تشکیل شد‌‌. به نظر کارشناسان، ایران هنوز در ابتدای مسیر انتشار صکوک قرار دارد و باید با اصلاح ساختارهای مالی، زمینه گسترش این ابزارها در نظام اقتصادی کشور فراهم شود‌‌. صکوک، اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازارهای مالی هستند که بر پایه‌ یکی از قرارداد‌های مورد تایید اسلام طراحی شده‌اند‌. بازنگری ساختارهای بازار مالی رضا کیانی، مدیر تحقیق و توسعه بورس در این میزگرد با تاکید بر اینکه بازارهای مالی نیاز به بازنگری ساختارها دارند، گفت: تاکنون تامین مالی از طریق بانک‌ها بوده اما باید به سوی استفاده از بازار سرمایه حرکت کنیم‌‌. وی با بیان اینکه سهم بازار سرمایه در ایران ١٠٣ هزار میلیارد ریال است، گفت: تامین مالی پروژه‌های اقتصادی یکی از دغدغه‌های مهم اقتصاد است‌‌. کیانی اضافه کرد: در کشورهای جهان تلاش می‌شود تامین مالی توسط بازار سرمایه انجام شود اما در ایران تاکنون تامین مالی، به‌طور عام از طریق بانک‌ها انجام می‌شد؛ چند سالی است که در ایران، تمرکز روی بازار سرمایه افزایش یافته است‌‌. وی یادآورشد: در سال 86، ٧۶ درصد منابع مالی از طریق منابع بانک‌ها، چهار درصد از طریق بازار سهام و بقیه از سایر منابع تامین شد اما در سال 92 سهم بازار سرمایه به هشت درصد رسید در حالی که سهم بانک‌ها در تامین مالی به ٨۶ درصد ارتقا یافت‌‌. مدیر تحقیق و توسعه بورس، به گزارش صندوق بین‌المللی پول درخصوص کشورهای نوظهور اشاره کرد و گفت: ١۵ درصد تامین مالی در این کشورها از طریق انتشار سهام، ۴٧ درصد از طریق اوراق قرضه و ٣٨ درصد از طریق وام انجام می‌شود بنابراین با جمع انتشار سهام و اوراق قرضه، ۶٢ درصد از طریق اوراق بهادار و ٣٨ درصد از طریق وام بوده است‌‌. کیانی همچنین به گزارش موسسه معتبر مکنزی اشاره کرد و افزود: عمق مالی که از تقسیم مجموع ارزش افزوده وام‌های اعطایی سیستم بانکی و ارزش بازار سهام اوراق در دست مردم بر تولید ناخالص داخلی(GDP) حاصل می‌شود در سال ٢٠١٢ میلادی در آمریکا ۴۶٣ درصد بود که 6/4 برابر تولید ناخالص داخلی آن کشور بود‌‌. وی در توضیح عمق مالی کشور آمریکا گفت: ١١۶ درصد عمق مالی از طریق بازار سهام، ۶۶ درصد از طریق وام‌هایی که اوراق بهادارسازی شده، ٢٢٢ درصد اوراق قرضه و حدود ۶٠ درصد دیگر از طریق مانده طرح‌های اعطایی بوده است‌‌. مدیر تحقیق و توسعه بورس درباره عمق مالی کشور ژاپن افزود: عمق مالی ژاپن ۴۵٣ درصد بود که ٢۵٩ درصد از طریق اوراق قرضه، ۶١ درصد از طریق بازار سهام و حدود ١٣١ درصد از طریق مانده وام‌های اعطایی تامین شد‌‌. وی عمق مالی در کشورهای اروپایی را ٣۶٩ درصد در سال ٢٠١٢ میلادی اعلام کرد و گفت:١٩٠ درصد از طریق اوراق قرضه، ۵٩ درصد از طریق بازار سهام و ١٠٨ درصد از طریق مانده وام‌های اعطایی و ١٢ درصد از طریق طرح‌های اوراق قرضه بوده است‌‌. کیانی گفت: روند جهان به سمت استفاده از اوراق بهادار با درآمد ثابت پیش رفته و نقش بازار سرمایه پررنگ‌تر شده است‌‌. وی به بحران‌های مالی و تاثیر آن بر بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: در ژاپن در سال‌های ١٩٩٧ و ١٩٩٨ میلادی (پیش از بحران)، ۵۶ درصد تامین مالی از طریق وام‌های سیستم بانکی، ٢١ درصد از طریق وام‌های موسسه‌های غیربانکی و ٢٣ درصد از طریق اوراق قرضه بود‌‌. مدیر تحقیق و توسعه بورس ادامه داد: در سال ٢٠٠٠ میلادی این نسبت به ۴٢ درصد از طریق اوراق بهادار، ٣١ درصد از طریق وام‌های دریافتی بانکی و ٢٨ درصد از طریق وام‌های موسسه‌های غیر بانکی انجام می‌شد‌‌. وی به کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) اشاره کرد و گفت: این کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که باید ضعف‌های ساختاری خود را شناسایی و شرکت‌های بزرگ برای تامین مالی به سیستم بانکی تکیه کنند اما در بلندمدت باید از بازار سرمایه یاری بگیرند؛ به این ترتیب تامین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار فشار کمتری به سیستم بانکی وارد می‌کند‌‌. مدیر تحقیق و توسعه بورس درباره اوراق بهادار صکوک، اضافه کرد: صکوک نیز ابزار تامین مالی محسوب می‌شود و می‌تواند جایگزین اوراق قرضه شود؛ این ابزار مالی در ایران به‌سرعت در حال گسترش است‌‌. کیانی به سابقه کم بازار سرمایه در ایران اشاره کرد و گفت: بورس در سال ۴۶ تاسیس شد و پس از یک دوره رکود بعد از انقلاب دوباره در سال ۶٨ فعالیت خود را آغاز کرد‌‌. وی زمان تشکیل بازار سرمایه را از سال ٧۵ عنوان کرد و افزود: به دلیل سابقه کم، مردم ما آشنایی زیادی با بازار سرمایه ندارند‌‌. مدیر تحقیق و توسعه بورس یادآورشد: در صورتی که سود بانکی کاهش یابد، وجوهی از بانک‌ها به سوی بازار سرمایه می‌رود‌‌. وی گفت: روند انتشار صکوک در جهان رو به افزایش است به‌طوری که در سال ٢٠٠۶ میلادی انتشار صکوک ٢٣ میلیارد دلار بود اما در سال ٢٠١٣ میلادی به ١٢٠ میلیارد دلار و نیمه نخست سال ٢٠١۴ میلادی به ١١۵ میلیارد دلار افزایش یافت‌‌. مدیر تحقیق و توسعه بورس یادآورشد: ۶٩ درصد اوراق اسلامی توسط کشور مالزی و ١٢ درصد توسط عربستان استفاده می‌شود‌‌. کیانی در ادامه به بودجه سال گذشته اشاره کرد و افزود: قرار بود 7/3 درصد بودجه ٩۴ از طریق کارگزاری‌های مالی تامین شود؛ همچنین باید ٣۵ درصد از منابع حاصل از واگذاری مالی از طریق صکوک اجاره (١١٠هزار میلیارد ریال)، تامین می‌شد‌‌. وی گفت: در سال ٢٠١٣ میلادی ۴۶ درصد بازار اوراق بهادار متعلق به بازار بدهی بوده که این میزان در ایران، چهار درصد کل بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد‌‌. مدیر تحقیق و توسعه بورس گفت: می‌توانیم روی توانمندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ایران تکیه کنیم به‌طوری که ٧٠٠ هزار ریال، جمع ارزی صندوق‌های سرمایه‌گذاری است‌‌. کیانی، میزان کنونی سپرده بانکی را 480 هزار میلیارد ریال وجه نقد در صندوق‌های سرمایه‌گذاری عنوان کرد و گفت: دولت می‌تواند از صکوک برای تامین مالی استفاده کند‌‌. وی افزود: هم‌اکنون می‌توان گفت در نقطه آغاز انتشار صکوک هستیم و امسال باید انتشار ۶٠ درصد از صکوک از سوی دولت صورت گیرد‌‌. مدیر تحقیق و توسعه بورس ادامه داد: همه موسسه‌هایی که درگیر تامین مالی هستند شامل بورس، فرابورس، سازمان بورس و شرکت‌های تامین مالی باید خود را متحول کنند‌.