سرمایه گذاران سر سفره ایران

گروه بازرگانی- شاید کسی فکرش را نمی‌کرد که بعد از برجام به این سرعت کشورهایی که تا قبلش تمایلی به ارتباط با ایران نداشتند، برای همکاری و سرمایه‌گذاری در ایران با یکدیگر رقابت کنند‌‌. با اینکه چندی پیش فعالان اقتصادی در خصوص برداشته شدن تحریم‌ها و ایجاد دریچه‌ای برای توسعه اقتصاد کشور خوشبین نبودند و حداقل زمان رسیدن به این نتایج را سال بعد پیش‌بینی می‌کردند اما اوضاع طور دیگری رقم خورد‌‌. کمتر از یک ماه از آغاز اجرایی شدن برجام می‌گذرد، در این مدت بسیاری از کشورها از گسترش روابط اقتصادی خود با ایران استقبال کردند و روند امضای قرارداد برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک میان ایران و کشورهای خارجی آغاز شده است‌. 27 دی‌ماه بود که به دنبال تایید مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مبنی بر اینکه ایران گام‌های لازم را برای اجرایی شدن برجام برداشته است، دیوار تحریم‌ها علیه ایران فرو ریخت و امکان برقراری روابط اقتصادی با کشورهای دنیا، میسر شد‌. از آن روز به بعد دولت‌ها و بخش‌‌خصوصی بسیاری از کشورهای دنیا برای از سرگیری روابط اقتصادی خود با ایران اقدام کردند و البته مسوولان و بخش‌خصوصی ایران نیز از بسیاری از موارد استقبال کرده و در تسریع برقراری روابط اقتصادی با برخی‌ از آنها پیشگام شدند‌. البته طی ماه‌های قبل از توافقات نهایی وین نیز، در حالی‌که به تدریج توافقات ایران و کشورهای 1+5 در حال انجام شدن بود، بسیاری از هیات‌های اقتصادی کشورهای دنیا از جمله کشورهای اروپایی، برای از سرگیری همکاری‌های اقتصادی خود با کشورمان، راهی ایران شدند‌‌. با این همه دراین مدت اغلب دیدارها و بازدیدها فقط به امضای تفاهمنامه منتهی می‌شد و برنامه‌ریزی جدی برای سرمایه‌گذاری در ایران و امضای قراردادهای اقتصادی به بعد از اجرایی شدن برجام موکول می‌شد‌. همه کشورها خواهان همکاری با ایران با وجود اینکه بیشتر قراردادها و تفاهمنامه‌های انجام شده میان ایران و برخی کشورهای دیگر در زمینه انرژی و خودرو بوده است‌‌ و اگرچه به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری و واردات خودرو یکی از حوزه‌های پول ساز و پر درآمد برای دولت باشد اما برخی از کارشناسان بر این باورند که نباید تمام هم و غم دولت به خودرو معطوف شود چرا که در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان داخلی در ورشکستگی به سر می‌برند و بسیاری از پروژه‌ها نیمه تمام رها شده است‌‌. در همین رابطه ابراهیم جمیلی، رییس خانه اقتصاد ایران نیز با اشاره به فرصت‌های ایجاد شده در پسابرجام به جهان صنعت گفت: در حال حاضر همه کشورهای اروپایی برای همکاری جدی با ایران اعلام آمادگی کرده‌اند‌‌. این وضعیت در رابطه با کشورهای آسیایی هم صدق می‌کند به‌طوری که رییس‌جمهور چین برای افزایش مراودات تجاری و اقتصادی به ایران آمد‌‌. در خصوص کشور ژاپن هم وزیر اقتصاد و دارایی ما برای از سرگیری روابط، به این کشور رفت‌. وی خاطرنشان کرد: به جز چند کشور حاشیه خلیج‌فارس، همه کشورها مشتاق از سرگیری روابط تجاری و اقتصادی با ایران هستند‌‌. به‌طوری که حتی شرکت فیات ایتالیا نیز برای همکاری با ایران اعلام آمادگی کرده و این موضوع که شرکت بوئینگ در خصوص خریداری هواپیماهای ایرباس توسط ایران شاکی شده است، نشان می‌دهد که این شرکت نیز علاقه‌مند به برقراری ارتباط با ایران است اگرچه در این حوزه‌ها تاکنون قراردادی به امضا نرسیده است‌. وی افزود: در یک ماهی که تحریم‌ها لغو شده است، آمارها نشان می‌دهد که صادرات نفت به اروپا روزانه 300 هزار بشکه بیشتر شده و این موضوع به دلیل موقعیت پسابرجام است‌. جمیلی اظهار کرد: با توجه به لغو تحریم‌ها، موقعیت‌های زیادی برای ایران به وجود آمده است اما موضوع مهمی که در این رابطه مطرح است، برنامه‌ریزی‌های درست و به جاست تا از رقابت کشورهای دیگر برای همکاری با ایران، نهایت استفاده را ببریم‌‌. وی گفت: در حال حاضر موقعیت ویژه‌ای برای کشور به وجود آمده اما پیشرفت ایران به این بستگی دارد که ما با چه کشورهایی قرارداد ببندیم‌. وی در خصوص اصرار ایران به انعقاد قراردادهایی در زمینه‌های خودرو و انرژی اظهار کرد: بیشتر قراردادها در این زمینه‌ها انجام شده به دلیل اینکه مزیت‌های فعلی کشور ما در حال حاضر این پروژه‌ها هستند‌. رییس خانه اقتصاد خاطرنشان کرد: قطعا باید با دنیا ارتباط داشته باشیم و از فرصت‌های پیش آمده نهایت استفاده را ببریم‌. وی در خصوص اقدام کانادا مبنی بر برداشتن تحریم‌ها علیه ایران گفت: کانادا یکی از کشورهای پیشرفته صنعتی است و قطعا همکاری‌های مشترک میان ایران و کانادا نیز به نفع ما خواهد بود‌‌. کانادا جزو کشورهای پیشرفته‌ای است که دارای نفت و معدن بوده و دارای تکنولوژی‌های بسیاری در زمینه داروسازی است‌‌. وی گفت: در حال حاضر اقتصاد جهان دچار مشکل شده است به‌طوری که چین رشد اقتصادی‌اش 5 تا 6 درصد کاهش داشته و روسیه برابری پولش در یک سال گذشته یک سوم شده است اما با وجود تمام این مشکلات، باید از فرصت‌های ایجاد شده برای کشور استفاده بهینه را کرد‌. قراردادهای انجام شده با اینکه به نظر می‌رسید بعد از لغو تحریم‌ها دیگر ردپایی از محصولات و کالاهای چینی در کشور دیده نشود اما چین بیش از پیش به برقراری رابطه با ایران فکر می‌کند به‌طوری که رییس‌جمهور این کشور بعد از 14 سال به ایران آمد تا از رقبای تجاری دیگر خود جا نماند‌. چین در حال حاضر مهم‌ترین شریک تجارت خارجی ایران محسوب می‌شد، همچنان که این کشور سالانه در صدر لیست واردات کالا به ایران قرار داشته و مبدا مهمی برای صادرات کالای ایرانی هم محسوب می‌شد‌. در سفر هیات چینی به ایران، 17 سند در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، حقوقی و قضایی به امضا رسیده و برای 600 میلیارد دلار مبادلات تجاری میان ایران و چین قرارداد امضا شده و برنامه‌ریزی شده است‌. یکی از مهم‌ترین این قراردادها در زمینه راه‌اندازی قطار سریع‌السیر تهران – مشهد، امضا شده است که این میزان بیانگر تلاش برای برقراری پروژه‌های بندری، توسعه راه‌ها و‌.‌.‌‌. است‌. استقبال ایتالیا و فرانسه یکی دیگر از مهم‌ترین سفرهایی که از حیث سیاسی و اقتصادی برای ایران، اهمیت ویژه‌ای داشت؛ سفر رییس‌جمهور و برخی از مقامات بلندپایه ایرانی و برخی اعضای بخش‌خصوصی به دو کشور اروپایی ایتالیا و فرانسه بود‌. در ایتالیا مجموعه قراردادهایی که میان دو کشور انجام شد، ارزشی معادل ۱۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار دارد‌‌. این قراردادها در حوزه‌های انرژی، زیرساخت‌ها، فولاد و کشتی‌سازی با ایران منعقد شدند‌. در سفر رییس‌جمهور به فرانسه، قراردادهایی به ارزش حدود 30 میلیارد یورو (33 میلیارد دلار) امضا شد که شامل توافق‌های همکاری از جمله با شرکت‌های پژوسیتروئن، ایرباس و توتال بود‌. پژوسیتروئن با ایران‌خودرو برای تولید سالانه 200 هزار خودرو در ایران قرارداد امضا کرد و ارزش این قرارداد را که تحت آن نخستین خودرو در سال 2017 به تولید خواهد رسید، 436 میلیون دلار اعلام کرد‌. همچنین شرکت توتال هم تفاهمنامه‌ای برای خرید نفت از ایران بویژه برای پالایشگاه‌های فرانسوی و اروپایی امضا کرد‌‌. این شرکت همچنین به بررسی پتانسیل‌های صنعت نفت ایران برای ارزیابی حضور گسترده‌تر خواهد پرداخت‌. همچنین در این سفر پیش‌قراردادی با شرکت هواپیمایی ایرباس امضا شد که بنا بر این قرار داد نزدیک به 114 فروند، هواپیمای مسافربری به ایران‌ایر تحویل داده خواهد شد‌‌. در این سفر، شرکت راه‌آهن دولتی فرانسه (SNCF)با شرکت راه‌آهن ایران قراردادی امضا کردند‌. گفتنی است که طی این سفر، مانوئل والاس، نخست‌وزیر فرانسه اظهار کرده است در بخش‌های سلامت، کشاورزی و محیط زیست هم قراردادهایی به امضا خواهند رسید و در میان قراردادهای دیگری که در پایتخت فرانسه اعلام شد، شرکت‌های آئروپورت دو پاریس وBouygues در ساخت پایانه جدید در فرودگاه امام خمینی تهران مشارکت خواهند کرد و شرکت Vinci SA توافقنامه‌ای برای اداره و نوسازی فرودگاه‌های مشهد و اصفهان امضا کرده است‌. هیات اقتصادی ایتالیا در تهران همچنین امروز هیات بزرگ اقتصادی ایتالیا متشکل از 310 نفر به نمایندگی از 197 شرکت، انجمن و بانک در امور زیربنایی، سازه، نفت، گاز و کشاورزی به ریاست وزیران حمل‌ونقل و امور زیربنایی و کشاورزی این کشور اروپایی، برای سفری سه روزه عازم تهران می‌شوند‌. این هیات اقتصادی در پی سفر سه روزه حسن روحانی رییس‌جمهور ایران در پنجم بهمن‌ماه (25 ژانویه 2016) و انعقاد توافقنامه‌های همکاری میان تهران - رم به ایران سفر می‌کند.وزیر حمل‌ونقل و امور زیربنایی ایتالیا در آستانه این سفر در مصاحبه با خبرگزاری «آجی» گفت: ایران با توجه به موقعیت استراتژیکی و جغرافیایی‌اش دروازه‌ای مهم برای تمام مشرق زمین، از افغانستان و پاکستان تا قفقاز و تمام آسیای میانه محسوب می‌شود و ایتالیا نیز دروازه اروپا در مدیترانه به‌شمار می‌آید‌. دل ریو افزود: این سفر، بسیار مهم است زیرا پس از گفت‌وگوها و امضای تفاهمنامه‌های همکاری میان دو کشور و در پی سفر رییس‌جمهوری ایران به ایتالیا انجام می‌شود و اکنون لحظه آن رسیده است تا گام‌های بیشتری در همکاری میان شرکت‌ها برداشته شود‌. وی اضافه کرد: ما یکسری پرونده در خصوص بخش زیربنایی تعیین کرده‌ایم، جایی که ایرانی‌ها تمایل به سرمایه‌گذاری زیادی دارند‌. جمهوری اسلامی ایران قصد تقویت زیرساخت‌های خود را که شامل 10 هزار کیلومتر راه‌آهن، هزاران کیلومتر بزرگراه، پل و فرودگاه می‌شود، دارد‌. گشایش خط اعتباری یکی دیگر از سفرهای مهم خارجی سیاسی و اقتصادی ایران در دو ماه گذشته، مربوط به سفر وزیر امور اقتصاد و دارایی به ژاپن است‌‌. او که در جریان سفر سه روزه خود به ژاپن تلاش کرده بود، ژاپنی‌ها را برای سرمایه‌گذاری در ایران ترغیب کند، از گشایش خط اعتباری 10 میلیارد دلاری به ایران خبر داد‌‌. همچنین وزیر اقتصاد در گفت وگو با یک نشریه ژاپنی از احتمال انعقاد قرارداد مشترک رنو با سایپا خبر داده است‌. احیای رابطه با شریک تجاری سنتی همچنین یکی دیگر از سفرهای مهم خارجی ایران، در هفته‌های پسابرجام مربوط به سفر اشتان‌مایر، وزیر امورخارجه آلمان به ایران است‌. البته این سفر بیشتر از نظر سیاسی برای ایران مهم است‌‌. همچنانکه در ابتدای ورود اشتان مایر به ایران، مطرح شد که او به قصد میانجیگری در بین ایران و ریاض به کشور سفر کرده است‌‌. گرچه اشتان‌مایر در سخنان خود مطرح کرد، نیازی به واسطه‌گری بین ایران و عربستان وجود ندارد ولی او بلافاصله از تهران به ریاض سفر کرده و طبیعتا حضورش در دو کشور ایران و عربستان، بدون نقش‌آفرینی سیاسی در راستای بر طرف کردن اختلافات این دو کشور نبوده است‌. البته گفتنی است که از ابتدای آغاز روند توافقات میان کشورهای 1+5 و ایران، هیات‌های مختلف اقتصادی و سیاسی آلمانی به ایران سفر کرده و تفاهمنامه و قراردادهای اقتصادی میان دو کشور امضا شده است‌‌. یکی از مهم‌ترین این سفرها، سفر بیژن زنگنه وزیر نفت به آلمان بود‌. در سفری که زنگنه به آلمان انجام داد، علاوه بر ملاقات با زیگمار گابریل، وزیر اقتصاد آلمان، با شماری از مقامات ارشد صنعتی این کشور از جمله مدیرعامل شرکت خودروسازی «فولکس واگن» نیز دیدار و گفت وگو کرد‌‌. وزیر نفت ایران در این دیدارها، اهمیت سرمایه‌گذاری در ایران را گوشزد کرده و گفته است: ورود به ایران می‌تواند سکوی پرشی به سمت بازارهای تازه در منطقه از جمله عراق و کشورهای آسیای مرکزی باشد‌. به‌طور کلی احیای رابطه اقتصادی با آلمان برای ایران مهم محسوب می‌شود‌‌. چراکه پیش از آنکه فشار تحریم‌ها علیه ایران افزایش یابد، مراودات تجاری آلمان با ایران در سطح گسترده‌ای انجام می‌شد ولی طی سال‌هایی که تحریم‌ها علیه ایران افزایش یافته بود؛ روابط اقتصادی دو کشور با افت قابل توجهی مواجه شده است‌. اکنون ولی برخی کارشناسان معقتدند که پس از لغو تحریم‌ها، حجم مبادلات بازرگانی میان دو کشور ایران و آلمان می‌تواند به 12 میلیارد یورو برسد‌. یکی دیگر از مهم‌ترین سفرهای خارجی، برای کشور ایران؛ سفر محمدجواد ظریف به لندن محسوب می‌شود که اولین سفر وزیر خارجه ایران به کشور انگلیس بعد از 14 سال به شمار می‌آید‌. این دیدار نیز، گرچه احتمالا راهی برای افزایش مراودات اقتصادی میان دو کشور، باز می‌کند ولی بیشتر از بعد سیاسی حائز اهمیت است‌‌. همچنان که در روزهای گذشته بسیاری از چهره‌های سیاسی و رسانه‌های در انگلستان و ایران، حضور ظریف در انگلستان را نشانه گرم شدن روابط بین دو کشور قلمداد کردند‌. علاوه بر آنچه گفته شد، روز گذشته نیز نخست‌وزیر یونان به ایران سفر کرد‌‌. گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که در این سفر قراردادهای اقتصادی میان دو کشور منعقد خواهد شد‌.