دولت دهم منطقه حفاظت شده را حراج کرد

شیدا ملکی- اواسط تابستان سال65، حدود 240 هکتار از اراضی ملی سرخه‌حصار توسط سرجنگلداری کل استان تهران به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شد. وزیر کشاورزی وقت نیز طی تصمیمی در دفتر اسناد رسمی شماره 144 تهران، مبادرت به واگذاری این اراضی در دی‌ماه همان سال به تعاونی مسکن وزارت خود می‌کند. این اقدام در حالی انجام شد که در سال 58 این اراضی توسط شورای انقلاب به سازمان حفاظت محیط‌زیست واگذار و به‌عنوان پارک ملی اعلام شده بود. در همان سال نیز تصویب شده بود که پارک ملی به هیچ وجه قابل واگذاری نیست و کاربری مسکونی ندارد. به گزارش «جهان‌صنعت» پس از آن، شرکت تعاونی مسکن وزارت کشاورزی از چهار هزار و 200 نفر از اعضای خود، 600 هزار تومان به‌عنوان ودیعه فروش زمین دریافت کرده و طی سال‌های بعد این مبلغ را به یک میلیون و 360 هزار تومان می‌رساند. از طرفی تعاونی مسکن مرکزی پس از کسب موافقت اصولی وزارت مسکن و شهرسازی در سال 1366 جهت طرح احداث واحدهای مسکونی شهرک زیتون با صرف هزینه‌های بسیار مبادرت به نقشه‌برداری و تهیه طرح تفصیلی و مطالعاتی و توپوگرافی می‌کند. سرانجام با گذشت هشت سال از واگذاری این زمین به تعاونی مسکن زیتون برای تمام مالکان این اراضی از سوی قوه قضاییه سند رسمی و منگوله‌دار صادر می‌شود که این اقدام آغازگر دعواهای دو سازمان دولتی می‌شود که هنوز هم ادامه دارد. سرخه‌حصار منطقه حفاظت شده است محمد حقانی، عضو کمیسیون محیط‌زیست شورای شهر تهران درباره اهمیت منطقه سرخه‌حصار به «جهان‌صنعت» می‌گوید: تهران چند زیستگاه مهم دارد که «سرخه‌حصار» هم یکی از این زیستگاه‌های غنی و پربار گونه‌های گیاهی و حیوانی است و ساخت‌و‌ساز در آن باعث تخریب تهران می‌شوند. این زیستگاه‌ها در حریم شهر تهران هستند و تحت هیچ شرایطی نباید در این مناطق ساخت‌و‌ساز شود. هرگونه ساخت‌و‌ساز در منطقه سرخه‌حصار باعث می‌شوند این منطقه به شدت دچار آسیب شود. به گفته حقانی، از آنجایی که منطقه سرخه‌حصار حفاظت شده است، به هیچ عنوان نباید در این منطقه تغییرات زیستی به وجود بیاید. حتی مدتی پیش که شهرداری قصد داشت در مسیر ‌سرخه‌حصار اتوبان تاسیس کند که با مخالفت شورای شهر روبه‌رو شد و خوشبختانه از این تصمیم منصرف شد. به اعتقاد حقانی، نباید فراموش کنیم که به هر حال زمین‌هایی به مردم واگذار شده است. با وجود غیرقانونی بودن این کار،‌ زندگی کسانی که این زمین‌ها را خریداری کرده‌اند، به شدت وابسته به این مناطق است و باید دولت با مردم همکاری کند و مسکن یا زمین‌های معوض به آنها دهد. حقانی تاکید می‌کند خوشبختانه این‌بار شهرداری و سازمان حفاظت محیط‌زیست هم‌نظر هستند و همین موضوع سبب می‌شود مشکل منطقه سرخه‌حصار هر چه زودتر حل شود. البته در این شرایط به شدت نیازمند همکاری دولت هستیم که این همکاری فقط با معوض کردن زمین در منطقه دیگر انجام خواهد شد. واگذاری زمین‌های سرخه‌حصار غیرقانونی است پارک ملی سرخه‌حصار در سال 1174 به‌عنوان شکارگاه سلطنتی مورد حفاظت قرار گرفت و در سال 1359 در زمره پارک‌های ملی ثبت شد. پارک ملی سرخه‌حصار در شرق تهران واقع شده و از وسعتی حدود 9300هکتار برخوردار است. برمبنای تبصره «4» ماده «31» اصلاحی قانون جنگل‌ها تمام مراتع و اراضی ملی و مناطق حفاظت‌شده در اختیار سازمان محیط‌زیست قرار دارند و قابل واگذاری به غیر نیستند. پارک ملی سرخه‌حصار با مساحت 9380 هکتار 254 سال پیش، پس از انتخاب شهر تهران به‌عنوان پایتخت کشور، همراه با پارک ملی خجیر به‌عنوان منطقه قرق و شکارگاه مورد حفاظت قرار گرفت و از این رو می‌توان این دو پارک را از قدیمی‌ترین مناطق حفاظت‌شده در جهان تلقی کرد. در سال 1361 طبق مصوبه شورای عالی حفاظت محیط‌زیست، حفاظت از این پارک‌ها جنبه قانونی پیدا کرد. پارک‌های ملی سرخه‌حصار و خجیر در شرق تهران و در یکی از بزرگ‌ترین و آلوده‌ترین شهر‌های جهان موقعیت باارزش بسیار حفاظتی دارند. این دو پارک ملی انواعی از بکرترین، نادرترین و ارزشمند‌ترین اکوسیستم‌های استپی، بیشه‌ای، کوهستانی و دشتی کشور را داشته و در عین حال الگویی تمام‌عیار از شرایط کلیماکس اکولوژیکی مربوط به اراضی استان تهران به حساب می‌آیند. ابتکار خواستار ورود جدی قوه‌قضاییه به ماجرای سرخه‌حصار شد پیرو تاکیدات رهبر انقلاب مبنی بر آزادسازی زمین‌های شمال و شرق تهران از طریق پرداخت عوض زمین یا خانه به دارندگان اسناد قانونی محدوده‌های درگیر به منظور تبدیل این حریم‌ها به فضای آزاد و سبز و طبیعی، جلسه بررسی رفع تصرفات در پارک ملی سرخه‌حصار، قدیمی‌ترین پارک ملی جهان با نگاه ویژه به رفع تصرفات ناشی از شهرک‌سازی زیتون در این منطقه با حضور معصومه ابتکار، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست و نمایندگان دستگاه‌های مرتبط از جمله وزارت راه‌و‌شهرسازی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و سازمان بازرسی کل کشور برگزار شد.معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست و معاون رییس‌جمهور در این جلسه ضمن ابراز تاسف از ساخت‌و‌سازهای انجام‌شده در این منطقه می‌گوید: تصاویر ماهواره‌ای به خوبی نشان می‌دهد که با پیگیری‌های متعدد و با وجود فشار بسیار زیادی که بر سازمان حفاظت محیط‌زیست وجود داشت تا سال 1384 هیچ‌گونه ساخت‌و‌ساز و سکونت دائمی در این منطقه شکل نگرفته و تمامی ساخت‌و‌سازها و سکونت‌ها مربوط به دوره 84 تا 92 است.به گفته وی، آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی به ساکنان مناطق تصرف‌شده مبنی بر اینکه تنها راه‌حل موجود، دریافت عوض زمین یا خانه است، اقدامی الزامی است. به اعتقاد ابتکار، یکی از اقدامات سازمان حفاظت محیط‌زیست در آن زمان استفاده از قانون ماده «9» (تملک اراضی) برای رد تصاحب این اراضی بود و با وجود آگهی رسمی سازمان در روزنامه رسمی کشور و تاکید بر عدم مجوز ساخت‌و‌ساز و لزوم دریافت معوض، دادگاه با صدور رای باطل برای درخواست سازمان، کار را با دشواری‌هایی مواجه کرد. همچنین سازمان حفاظت محیط‌زیست خواستار ورود جدی قوه قضاییه به این موضوع به منظور اجرایی شدن بیانات رهبر انقلاب است و تاکید می‌کنیم، دولت عزم جدی برای آزادسازی اراضی ملی از تصرفات دارد. سال‌های 84 تا92 ، 8 سال بی‌قانونی در سرخه‌حصار فرهاد دبیری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست با مرور سابقه ایجاد این تصرفات و همچنین اقدامات انجام شده تا سال 1384 جهت رفع این تصرفات می‌گوید: متاسفانه این تصرفات به پشتوانه موارد متعدد تخلفات قانونی شکل گرفته است. وی با یادآوری این موضوع که تعداد اولیه اعضای تعاونی حدود 750 نفر بود، اظهار کرد: متاسفانه اقدام خلاف قانون یکی از اعضای این تعاونی منجر به شکل‌گیری تخلفی وسیع و افزایش تعداد اعضا به سه هزار نفر، کار را برای مذاکره بسیار سخت کرد. محمدهادی حیدرزاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران و کرمی، معاون این اداره نیز گزارشی از روند اقدامات انجام‌شده طی دو سال اخیر برای جلوگیری از ادامه روند ساخت‌و‌سازی که طی هشت سال دولت گذشته شکل گرفته بود، ارائه دادند. حیدرزاده ضمن اشاره به ایست بازرسی ابتدای ورودی این پارک، تاکید می‌کند با هرگونه جابه‌جایی و حمل‌ونقل مصالح به منظور توقف روند ساخت‌و‌ساز در این منطقه، کاملا برخورد می‌شود. همچنین نامه‌نگاری به ارگان‌های اجرایی مرتبط پیرو دستور اکید رهبر انقلاب و درخواست عدم ارائه خدمات انشعابات را از دیگر اقدامات در این زمینه اعلام کرد و افزود: خوشبختانه در حال حاضر تعداد بسیار زیادی از اعضای تعاونی‌های متخلف برای دریافت زمین یا مسکن معوض اعلام آمادگی کرده‌اند. وی ضمن یادآوری آخرین مصوبه دولت یازدهم در این زمینه، وزارت راه‌وشهرسازی را متولی و مسوول اصلی دادن زمین یا ملک معوض به اعضا این تعاونی‌ها می‌داند و خاطرنشان می‌کند: سازمان حفاظت محیط‌زیست در این زمینه همکاری لازم را با ارگان‌های ذی‌ربط خواهد داشت. به اعتقاد حیدرزاده پردیس یکی از مناطق پیشنهادی برای پرداخت زمین یا مسکن معوض است و البته قبل از پرداخت معوض‌ها، تخلفات متعدد شکل گرفته در این تعاونی‌ها به ویژه تعاونی زیتون مورد بررسی قرار می‌گیرد که به طور مثال می‌توان به صدور 3600 سند مسکونی برای این منطقه اشاره کرد. طی دوره 1384 تا 1392 نظارت و جدیت سازمان حفاظت محیط‌زیست بر این منطقه بسیار کم بوده و عدم ارجای مسوولیت‌های قانونی توسط مسوولان وقت منجر به ایجاد مراکز خرید در این منطقه حساس طبیعی شده است به گونه‌ای که در حال حاضر جمعیت وحوش منطقه نیز با تهدیدهای متعددی از جمله شکار روبه‌رو هستند. تصرف 1000 هکتار از اراضی شمال و شرق تهران توسط 33 تعاونی متخلف پیروز حناچی، معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی با اعلام اینکه تاکنون 33 تعاونی مسکن متخلف در شمال و شرق تهران شناسایی شده است، می‌گوید: مجموع اراضی که باید آزاد شوند حدود یک‌هزار هکتار است. بسیاری از این تعاونی در بدو امر، زمین‌ها را به صورت رایگان تصاحب کرده‌اند ولی اکنون بسیار مدعی هستند. حناچی با شرح سلسله اقدامات صورت گرفته برای رفع تصرف از این اراضی تاکید می‌کند، جمع‌بندی کار کارشناسان در این خصوص به زودی در جلسه شورای عالی شهرسازی که رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز یکی از اعضای آن است، ارائه خواهد شد. معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی سخت‌ترین بخش کار را برقراری توافق با تمام اعضای تعاونی‌ها برای دریافت زمین یا مسکن معوض دانست و تاکید کرد: با اعلام عدم صدور مجوز برای ایجاد انشعابات مختلف به منظور جلوگیری از گسترش تخریب حریم شهر، ایجاد سکونتگاه جدید برای تعداد خانوارهای درگیر این پروژه‌ها، از دیگر چالش‌های موجود است. حمید گشتاسب میگونی، مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست ضمن هشدار برای جلوگیری از تکرار موارد مشابه، خواستار تطبیق حریم شهرک‌های مسکونی جدید اطراف تهران (مسکن مهر) با مرز مصوب مناطق تحت حفاظت سازمان شد. اجازه سکونت در منطقه سرخه‌حصار صادر نخواهد شد مهدی ناظم‌نیا، معاون سازمان بازرسی کل کشور نیز با یادآوری بند «ج» درخصوص دریافت زمین دولتی خواستار تنظیم و ارائه دادخواست دولت علیه مدیرعامل تعاونی‌های یادشده برای باطل کردن مجوز دریافت زمین دولتی است و تاکید می‌کند: سند رسمی تنها با رای دادگاه باطل خواهد شد. مشکلات حاد قانونی درباره پروژه زیتون و پروژه‌های مشابه همچنین پیچیدگی‌های متعدد در این خصوص گفت: گزارش تهیه شده توسط سازمان بازرسی کل کشور در این زمینه بیانگر تخلفات متعدد قانونی در این پرونده است. ارسلان منصوری، معاون سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری نیز با بیان اینکه تحت هیچ شرایطی اجازه سکونت در منطقه سرخه‌حصار صادر نخواهد شد، تاکید می‌کند که همه اعضای تعاونی یادشده باید بدانند که ابطال سندها قطعی است. اجماع نظر شهرداری و محیط‌زیست سرخه‌حصار را نجات می‌دهد این‌بار خوشبختانه سازمان‌های متولی محیط‌زیست و شهرداری با اجماع نظرات خود منطقه‌ای بسیار مهم را از نابودی نجات خواهند داد. این اما امیدی است که با اظهارنظرهای سازمان حفاظت محیط‌زیست و شورای شهر درباره سرخه‌حصار شکل گرفته است. از آنجایی که منطقه «سرخه‌حصار» منطقه‌ای حفاظت شده است که نه‌تنها از نظر محیط‌زیست در کشور اهمیت دارد بلکه در جهان هم آوازه‌ای خوش دارد. «سرخه‌حصار» در تهران اهمیت بسیار ویژه‌ای دارد و نباید آن را به سادگی فراموش کرد.