ورود ایران به بورس‌های جهان از کانال ترکیه

هادی مومنی- اولین مدیرعامل بورس یک کشور قابل‌اعتنا در سطح منطقه روز گذشته به تهران آمد و با حسن قالیباف‌اصل، مدیرعامل بورس تهران به بررسی کانال‌های ارتباطی و توسعه روابط بین بورس‌های ایران و ترکیه پرداخت. تونجای دینچ، مدیرعامل بورس استانبول روز گذشته در صدر یک هیات 37 نفره برای دیدار با مقامات بورس ایران دومین گام همکاری‌ها را بعد از مهرماه که در استانبول شکل گرفته بود این‌بار در تهران برداشتند. در نشست خبری با رسانه‌ها مدیرعامل بورس استانبول هرچند سعی کرد خیلی محافظه‌کارانه برخی از سوالات را پاسخ ندهد یا با بیان موضوعات کلی از سوال خبرنگاران ایرانی فرار کند اما به هر حال با لبخند و اعتماد‌به‌نفس قابل تحسینی در مقابل خبرنگاران از سطح و اهداف شکل‌گیری رابطه بین بورس ایران و ترکیه حرف زد. تونجای دینچ، مدیرعامل بورس استانبول در این نشست در پاسخ به این سوال «جهان‌صنعت» که با توجه به اجرای برجام و پتانسیل‌های اقتصاد ایران از یکسو و استقبال کشورهای دنیا برای برقراری ارتباط با ایران، آیا بورس ترکیه اراده و هدف واقعی برای برقراری ارتباط با بورس ایران را دارد، گفت: ترکیه با توجه به ارتباط فرهنگی، دینی و همجواری با ایران در همه سطوح تمایل دارد با بورس ایران رابطه برقرار کند و آماده است تا با انتقال تکنولوژی، پذیرش شرکت‌ها و گسترش رابطه دوجانبه بستر ارتباط بورس ایران با جهان را فراهم کند. یکی از حاشیه‌های این نشست خبری مطرح کردن سوالات غیرمرتبط از سوی برخی از خبرنگاران حاضر در نشست بود که این فرصت را به تونجای دینچ داد تا از همه قابلیت‌های کشورش از اقتصاد تا سیاست در سطح جهان دفاع کند که بخشی از آن به خاطر اعتماد به نفس بالای وی بود و بخشی هم به خاطر اشتباهات خبرنگاران ایرانی در مطرح کردن صحیح سوال در یک نشست خبری فراملی که واقعا جای تاسف دارد و در نشست‌های خبری داخلی هم بارها آن را مشاهده کرده بودیم. انتقال تکنولوژی و بسترهای معاملاتی براساس این گزارش، مدیرعامل بورس استانبول به همراه اعضای هیات مدیره و معاونانش و تعدادی از شرکت‌های کارگزاری، تامین سرمایه و مشاوره در قالب یک هیات 37 نفره به ایران سفر کردند که زمینه همکاری عملی‌تر و دقیق‌تر در رابطه با MOU مورد بررسی قرار گیرد. به عنوان نمونه مشخص شود آیا امکان پذیرش متقابل برای شرکت‌های ایرانی و ترکیه وجود دارد یا خیر. این نشست و سمینار گام اول برای ارزیابی همکاری‌های مشترک است. در این نشست تونجای دینچ، مدیرعامل بورس استانبول با بیان اینکه دو کشور ترکیه و ایران در مسیر ترقی و پیشرفت قرار دارند، گفت: با همکاری دوجانبه امکان پیشرفت بهتر و بیشتر ایجاد می‌شود. زیرا بورس‌ها نهادهایی هستند که در دنیا صلح ایجاد می‌کنند و صلح زمینه اشتغال، ثروت و در نتیجه آینده بهتر را فراهم می‌کند. وی با بیان اینکه همکاری بورس‌ها منجر به همکاری اقتصادی می‌شود، اظهار داشت: هر دو کشور می‌توانند به شکل موثرتری برای یکدیگر سودآوری به همراه داشته باشند. مدیرعامل بورس استانبول با اشاره به امضای تفاهمنامه مشترک با بورس تهران در اکتبر سال 2015 (مهر ماه)، گفت: برای پیش بردن همکاری‌ها و اینکه در این مسیر قدم‌های بیشتری برداشته شود و رابطه دو بورس توسعه یابد، این‌گونه تفاهمنامه‌های مشترک ضرورت دارد. وی در این‌باره به الگوبرداری از بورس‌های اروپایی اشاره کرد و گفت: در اروپا بورس لندن و آلمان همکاری مشترکی را آغاز کردند بنابراین وقتی همکاری‌های مشترک بین بورس‌های بزرگ دنیا به عنوان یک امر مهم و اثرگذار انجام می‌شود، ما نیز حرکت به این سمت را در دستور کار خود قرار دادیم. این مقام مسوول با اشاره به بازار 200 میلیارد دلاری بورس ترکیه گفت: 62 درصد ارزش بازار بورس ترکیه در اختیار سرمایه‌گذاران خارجی است که با انجام این همکاری‌ها علاوه بر اینکه زمینه ورود سرمایه‌گذار جدید ایجاد می‌شود، شرایط برای ورود کشورهای بیشتر نیز مهیا می‌شود. وی با بیان اینکه یک بانک بین‌المللی در ترکیه کار تسویه وجوه و عملیات پایاپای را انجام می‌دهد، گفت: ترکیه از نظر تکنولوژی با بورس‌های کشورهای توسعه‌یافته ارتباط موثر دارد به همین دلیل از نظر تکنولوژی یکی از بهترین تکنولوژی‌های دنیا را در اختیار دارد. این تکنولوژی می‌تواند برای بورس تهران حائز اهمیت باشد و به عنوان یکی از زمینه‌های جدی همکاری قلمداد شود. دینچ انتقال داده‌ها را نیز یکی از زمینه‌های مهم همکاری طرفین خواند و گفت: در این زمینه‌های مشترک به طور جدی با بورس تهران همکاری خواهیم داشت علاوه بر اینکه از تجربیات بورس تهران درخصوص صکوک و اوراق بهادار اسلامی نیز بهره خواهیم برد. وی با اشاره به جلسه مشترک با ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار و مقامات بانک مرکزی گفت: هدف ما این است که همکاری دو کشور به بالاترین سطح ممکن برسد و امیدواریم سایر نهادهای دیگر نیز این روند را در پیش گیرند. مدیرعامل بورس استانبول درخصوص چگونگی کنترل نوسانات پول ملی ترکیه در برابر دلار به عنوان پایه معاملات سرمایه‌گذاران خارجی گفت: ترکیه از کشورهای در حال توسعه است اما برخلاف بسیاری از کشورهای در حال توسعه که ارزش پول خود را از دست دادند، ارزش پول ملی ترکیه کمتر کاهش یافته و ثبات لازم برای سرمایه‌گذاری خارجی به دست آمده است. وی تصریح کرد: بافت مالی ترکیه محکم است به طوری که بدهی‌های دولتی ترکیه نسبت به GDP معادل 33 درصد است. این در حالی است که این نسبت در اتحادیه اروپا 95 درصد و میانگین دنیا 17 درصد است و حتی در بسیاری از کشورها بدهی‌ها در حال افزایش است. دینچ به برگزاری چند دوره انتخابات از سال 2014 به این‌سو در ترکیه اشاره کرد و گفت: با وجود برگزاری چند دوره انتخابات و تغییرات سیاسی، دیسیپلین مالی ترکیه تغییر نکرده و بافت مالی دچار مشکل نشده است. این مقام مسوول بازار سرمایه ترکیه با اشاره به نرخ رشد چهار درصدی این کشور گفت: نرخ رشد ترکیه در مقایسه با بسیاری از کشورها بالاست و از آنجایی که در چهار سال آینده انتخاباتی وجود ندارد و نوآوری‌هایی در این مدت اتفاق می‌افتد، این نرخ بهتر نیز خواهد شد. مدیرعامل بورس ترکیه در پایان تصریح کرد: سرمایه‌گذار خارجی به بی‌ثباتی ارز ترکیه نگاه نمی‌کند، بلکه به آینده ترکیه نگاه می‌کند و تصمیم به سرمایه‌گذاری می‌گیرد به طوری که در سال 2015 سرمایه‌گذاران خارجی 15 میلیارد دلار در بورس ترکیه سرمایه‌گذاری کرده‌اند و همین امر باعث می‌شود ترکیه به آینده مثبت نگاه کند و این پتانسیل را با ایران به اشتراک بگذارد. اهداف مشترک 2 بورس بورس تهران یکی از متنوع‌ترین و شفاف‌ترین بازارهای منطقه را در معرض مشاهده سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی قرار داده است. حسن قالیباف‌اصل، مدیرعامل بورس در جریان نشست مشترک بازار سرمایه ایران و ترکیه ضمن بیان مطلب فوق گفت: ایران و ترکیه دو کشور تاریخی با برخورداری از اشتراکات فرهنگی و اجتماعی به عنوان دو قدرت منطقه‌ای به حساب می‌آیند. وجود زمینه‌های همکاری اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بین دو کشور به تعاملات اقتصادی گسترده‌ای منجر شده است. میزان مبادلات تجاری ایران و ترکیه حتی در دوران تحریم‌های اقتصادی بیانگر این همکاری‌هاست. وی با اشاره به اینکه حجم تجارت این دو کشور در سال‌های اخیر رو به بهبود بوده است، تاکید کرد: ترکیه از مهم‌ترین شرکای تجاری ایران به حساب می‌آید و بسیاری از صنعتگران ترکیه در سال‌های اخیر در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران اعم از صنعت، معدن و ساختمان در حال فعالیت هستند. این همکاری‌ها در بخش مالی اقتصاد و بازار سرمایه نیز در سال‌های اخیر چشمگیر بوده است. سخنگوی بورس تهران ادامه داد: در واقع نهادهای فعال در بازار سرمایه به ویژه بورس‌های تهران و استانبول در سال‌های اخیر روابط گسترده‌ای هم به صورت دوطرفه و هم در چارچوب مجامع بین‌المللی از قبیل FEAS و WFE داشته‌اند. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به برنامه‌های آموزشی تبادل دانش فنی و اطلاعات در حوزه‌های مختلف و برگزاری نشست‌ها اشاره کرد. وی یکی از اقدامات مهم در زمینه همکاری مشترک بین دو بورس را امضای تفاهمنامه در 26 اکتبر 2015 در بورس استانبول عنوان کرد و افزود: با امضای این تفاهمنامه فصل جدیدی از همکاری مشترک بین دو بورس ایجاد شد. در حال حاضر با توجه به برچیده شدن تحریم‌های اقتصادی ایران چشم‌انداز اقتصاد ایران رو به بهبود بوده است و انتظار می‌رود رشد اقتصاد ایران تا سال 1404 براساس سند چشم‌انداز اقتصادی به 8 درصد برسد. کمااینکه بسیاری از نهادهای بین‌المللی نیز این موضوع را تایید کردند. به‌عنوان نمونه طبق آخرین پیش‌بینی بانک جهانی رشد اقتصادی ایران در سال‌های 2016 و 2017 به ترتیب 8/5 و 6/7 درصد خواهد رسید. بهبود تعامل بورس ایران با بورس دنیا افزون بر این، مدیرعامل بورس اظهار داشت: بدون شک بهبود اوضاع اقتصادی ایران در کنار حمایت اسناد بالادستی نظیر برنامه‌های توسعه‌ای از حضور سرمایه‌گذاران خارجی و بین‌المللی شدن بورس زمینه بهبود تعامل بورس را با سایر بورس‌های کشورهای جهان به ویژه بورس‌های کشورهای منطقه فراهم می‌کند. از این رو با توجه به ایجاد بستر مناسب برای افزایش تعامل بین بورس ایران با سایر بورس‌های جهان، مدیران بازار سرمایه کشور از این تعامل حمایت می‌کنند. وی با بیان اینکه بورس تهران یکی از متنوع‌ترین و شفاف‌ترین بازارهای منطقه را در معرض مشاهده سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی قرار داده است، تاکید کرد: اکثر ابزارهای معاملاتی موجود در بورس‌های بین‌المللی از قبیل صکوک اجاره، استصناع، مرابحه، قرارداد آتی سهام، اوراق مشارکت، صندوق‌های سرمایه قابل معامله، صندوق‌های شاخصی پس از دریافت مجوز از کمیته فقهی سازمان بورس، در بازار اجرایی شده و در اختیار بازیگران بازار قرار گرفته است. ابزارهای مالی دیگری از قبیل اوراق اختیار معامله و قراردادهای آتی سبد شاخص (جایگزین قراردادآتی شاخص) مجوزهای لازم دریافت و در آینده نزدیک وارد بازار می‌شوند. قالیباف‌اصل تصریح کرد: در آینده نزدیک بازار آتی ارز به منظور پوشش ریسک نوسان نرخ ارز راه‌اندازی خواهد شد. این بازار یکی از دغدغه‌های سرمایه‌گذاران خارجی را برطرف خواهد کرد. وی ادامه داد: در یک سال اخیر بیش از 250 سرمایه‌گذاری خارجی در قالب 65 هیات به بورس تهران مراجعه کرده و از نزدیک و رودر‌رو با فرآیند انجام معاملات و نحوه انتشار آمار و صورت‌های مالی شرکت‌ها آشنا شده‌اند. مدیرعامل بورس گفت: خدمات بازار سرمایه از حدود 15 سال گذشته توسط بورس تهران و کارگزاران در سطح ایران با حضور در 22 مرکز استان در اختیار تمامی فعالان قرار گرفته است. بیش از هفت میلیون کد معاملاتی در سامانه معاملات موجود است که از این میزان حدود 5/1 میلیون کد حضور مستمر در بازار دارند. دسترسی به معاملات برخط از حدود شش سال گذشته فراهم شده و محدودیت جغرافیایی برای حضور در بورس تهران وجود ندارد. بورس تهران بزرگ‌ترین بازار بکر دنیاست. در بازار سرمایه به طور متوسط هر ماه یک عرضه اولیه انجام شده که به افزایش جذابیت بازار سرمایه کمک کرده است. به طور مثال در هفته گذشته شرکتی از صنعت پتروشیمی به ارزشی حدود یک میلیاد دلار در بازار عرضه شد. ایجاد فضایی برای ارتباط بیشتر نهادهای مالی فعال همچنین وی با اشاره به اینکه این همایش به منظور تعامل و همکاری مشترک بیشتر بین دو بورس برگزار شده، خاطرنشان کرد: در این همایش نهادهای مالی فعال بازار سرمایه ایران شرکت‌های هلدینگ حوزه پتروشیمی و انرژی، شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و شرکت‌های کارگزاری حضور دارند. از کشور ترکیه نیز نهادهای مالی از جمله شرکت‌های تامین سرمایه، کارگزاری، مدیریت دارایی و شرکت‌های مشاور حقوقی در قالب یک هیات 37 نفره در این جلسه حاضر شدند. قالیباف‌اصل ابراز امیدواری کرد: این نشست فضایی مناسبی را برای ارتباط بیشتر نهادهای مالی فعال برای استفاده از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها فراهم کند تا بتوان یک ارتباط دائمی و بلندمدت را شکل داد. فعالان دو بازار سرمایه می‌توانند در حوزه‌های پذیرش متقابل، انتشار و عرضه صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، انتشار ابزارهای بدهی با هم همکاری کنند. به نظر می‌رسد اشتراکات فرهنگی و تاریخی به همراه عزم جدی مسوولان دو بازار کمک کند تا بتوان به اهداف تعیین‌شده در این زمینه دست یافت. وی در ادامه خاطرنشان کرد: بدون شک علاوه بر جذابیت بورس ایران برای سرمایه‌گذاران ترک و صنعتگران این کشور در داخل، بورس ترکیه نیز به واسطه پیشرفت‌های قابل توجه در سال‌های اخیر و ارتباط نزدیک با سایر بورس‌های جهانی می‌تواند فرصت‌های مناسبی برای بورس ایران و سرمایه‌گذاران ایرانی مهیا کند. در پایان مدیرعامل بورس با خیرمقدم مجدد، از حضور مدیرعامل محترم بورس اوراق بهادار استانبول و هیات همراه و همچنین نهادهای مالی بازار سرمایه ایران در این نشست تشکر و قدردانی کرد. آمادگی بورس کالا در ادامه این نشست مدیرعامل بورس کالا ضمن ابراز امیدواری برای توسعه همکاری با بورس استانبول گفت: بورس کالای ایران زیرساخت‌های لازم برای جذب فعالان بازارهای بین‌المللی را دارد. حامد سلطانی‌نژاد با اشاره به فراهم بودن ابزارهای پوشش ریسک و سایر ابزارهای مالی از جمله گواهی سپرده کالایی در بورس کالای ایران گفت: اگر به دنبال بازاری کارآمد و موثر از طریق بین‌المللی کردن بازار هستیم، باید از این ابزارها استفاده کنیم و با توجه به اینکه بورس استانبول تجارب موفقی در بازار مشتقه محصولاتی از قبیل طلا و ارز دارد، با تعمیق همکاری‌های فی‌مابین دو بورس کالای ایران و بورس استانبول، می‌توانیم با استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک و وثایق بانکی به جذب مشتریان بین‌المللی بپردازیم. وی ضمن معرفی زیرساخت‌ها و ابزارهای مالی مورد استفاده در بورس کالای ایران گفت: بورس کالای ایران که در سال 1386 با تلفیق دو بورس فلزات و کشاورزی به وجود آمد، یک سازمان خودانتظام بوده و به طور کامل منطبق با اصول و قوانین بازار سرمایه ایران است. وی سپس با اشاره به اینکه بورس کالای ایران دارای بازارهای فیزیکی و مشتقه است، گفت: بازار فیزیکی بورس کالا متشکل از دو مجموعه تالار داخلی و صادراتی است. تالار داخلی متشکل از سه تالار محصولات و فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی، محصولات صنعتی و معدنی و محصولات کشاورزی است که عرضه‌کنندگان و خریداران داخلی و محلی را پوشش می‌دهد.