مناطق ویژه گردشگری نیازمند توجه مسوولان

مناطق ویژه گردشگری نیازمند توجه مسوولان

در دولت گذشته طرحی مطرح و پیگیری شد با نام «مناطق ویژه گردشگری». ساز و کاری تعیین شد و استان‌های مختلف توانستند مناطقی را برای این امر اختصاص دهند. طبق معمول تصمیمات دولت‌های نهم و دهم، این کار هم سرانجام درستی پیدا نکرد. مناطقی که انتخاب شده بود یا به افراد نااهل واگذار شد یا به دلیل بروز مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها و معضلات دیگر، به سرانجام نرسید. سعید شیرکوند، معاون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مصاحبه با «جهان‌صنعت» در سال گذشته، از پیگیری این طرح‌ها سخن گفت و دسته‌بندی آنها برای به سرانجام رساندنشان. حالا و پس از چند سال از شروع این طرح، موسسه اکوتوریست توانسته در استان چهارمحال و بختیاری و نزدیکی‌های کوهرنگ، منطقه‌ای را سر و سامان دهد و بتواند طرح‌ها را تا حد زیادی جلو ببرد. از رودخانه بازفت گرفته تا سیاه چادرهای عشایر و آبشارهای ریز و درشت. جلال مرادی، مجری و سرمایه‌گذار منطقه نمونه گردشگری بازفت چند دقیقه مهمان «جهان‌صنعت» بود و از فعالیت‌های موسسه‌اش گفت. از فعالیت‌های موسسه اکوتوریست بگویید و فعالیت‌هایی که در منطقه بازفت کردید. فعالیت‌های گردشگری ما در استان چهارمحال‌وبختیاری است. ما در سال 1388 مجوز احداث منطقه نمونه گردشگری را در منطقه بازفت با زیربنای 110 هکتار کسب کردیم. حال و پس از چند سال از شروع این طرح‌، شرکت دلاتندیس به عنوان مجری توانسته در شهرستان کوهرنگ تمام‌ مجوزهای قانونی منطقه نمونه گردشگری را از مراجع قانونی اخذ و وزارت راه‌و‌شهرسازی طرح جامع مصوب را در سال 93 برای اجرا ابلاغ نهایی کند. جلال مرادی، مدیر‌عامل شرکت در ادامه‌ افزود: این طرح در زمینی به مساحت کل 94 هکتار تصویب شده و تمامی امکانات ورزشی، تفریحی، تفرجی، پذیرایی، رفاهی، اقامتی، فرهنگی، اداری خدماتی، درمانی و...‌ توسط مهندسان مشاور طرح پیش‌بینی گردیده که طی سال گذشته پس از تایید نهایی طرح عملیات اجرایی زیر‌ساخت‌ها شامل‌ خاکبرداری و خاکریزی معابر آغاز و عملیات اجرایی ساختمان‌های اقامتی در دست اجرا و قسمتی از طرح با عنوان کمپینگ گردشگری برای اقامت گردشگران و طرفداران اکوتوریست از ابتدای سال آینده قابل بهره‌برداری که شامل امکانات اقامتی چادری، آلاچیق، فضای سبز، تفریحی، قا‌یق‌سواری، اسب سواری، طبیعت‌گردی و..‌. در مجاورت رودخانه بازفت (سرچشمه کارون‌) برای یکصد نفر گردشگر است. اکثر موسساتی که توانستند مجوز مناطق نمونه گردشگری را کسب کنند به دلیل مسایل مختلف موفق به سرانجام رساندن پروژه خود نشدند، شما در این مدت چه کارهایی کردید؟ ما در این مدت سعی کردیم زیرساخت‌ها را به سرانجام برسانیم. از خیابان‌کشی گرفته تا احداث چاه آب و ساختمان‌سازی برای اقامت گردشگران. در مورد مناطق ویژه گردشگری هم در دولت گذشته 1150 منطقه انتخاب شد و قرار بود سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با دادن تسهیلات آنها را کمک کند که این امر محقق نشد. طبق اطلاعی که من دارم از این تعدادد، یکصد منطقه توانستند کارهای خود را جلو ببرند. تعامل شما با دولت و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چگونه است؟ طبق قراردادی که براساس ماده«8» قانون میراث و فرهنگی و گردشگری بسته شده، دولت باید تا سقف 80 درصد تسهیلات در اختیار سرمایه‌گذاران این بخش قرار دهد. بعد آن سرمایه‌گذار بیاید و همکاری پیمانکاران و دیگر عوامل، طرح را به اجرا برساند. ولی متاسفانه این امر محقق نشده است. قرار دیگری برای دادن تسهیلات کم‌بهره برای طرح‌های بزرگ مقیاس بود که آن هم اجرایی نشد. بانک‌ها چطور؟ نتوانستید از آنها کمک بگیرید؟ بانک‌ها که به تنهایی قادر به دادن تسهیلات نیستند. دولت باید بودجه‌ای تصویب کند و در اختیار آنها بگذارد. با توجه به مسایل و مشکلات اقتصادی که همه ما در جریانش هستیم دولت نتوانست این کار را انجام دهد. از طرف دیگر بانک‌های خصوصی هم با دادن تسهیلات و سود 30 درصدی که طلب می‌کنند، شرایط خوبی را برای سرمایه‌گذاران رقم نمی‌زنند. مراکز گردشگری هنوز آنقدر سود ندارد که ما بتوانیم از درآمدش 30 درصد هم به بانک‌ها پرداخت کنیم. پس عملا سرمایه‌گذاران این بخش تنها هستند. بله، متاسفانه این اتفاق افتاده است. از طرف دیگر در سال‌های گذشته هزینه‌ها غیرقابل پیش‌بینی بوده است. ما طی چند ماه افزایش قیمت‌ها را داشتیم. از مصالح و کارگر گرفته و تا دستگاه‌ها و وسایل دیگر. در این بین ما سعی داریم با جذب سرمایه‌گذاران خرد و سپردن بخشی از پروژه به آنها، کار را پیش ببریم. در جذب سرمایه موفق بودید؟ فعالیت ما خوب بوده است. هرچند شرایط آنقدر مهیا نبود. سرمایه‌گذاران ترس داشتند از سوددهی پروژه‌ها مطمئن نبودند. حالا و بعد از موفقیت‌های برجام و مسایل دیگر امید داریم با دست بازتری فعالیت کنیم. از امکانات گردشگری منطقه بیشتر بگویید؟ استان چهارمحال‌وبختیاری در چند ساله گذشته سعی کرده عقب افتادگی خود را در بخش گردشگری با ساخت زیرساخت‌های مناسب ترمیم کند. خب منطقه ما زوایای بکری دارد. از پیست‌های اسکی در خرداد و تیر. طبیعت دلنشین استان و آب و هوای خوب. تنوع زیست محیطی و طبیعت جذاب و زندگی عشایری که برای گردشگران ملی و فراملی جذاب است. ما می‌توانیم امکان اقامت گردشگران را در سیاه چادر‌های عشایر ایجاد کنیم. ما در مجاورت سه استان هستیم. اصفهان و شیراز و خوزستان. از همه مهم‌تر خوزستان است. خوزستان به دلیل شرایط آب و هوایی که دارد، نیازمند آن است که مردم آن استان برای تجربه آب و هوایی متفاوت به استان ما سفر کنند. مثلا استان ما در خردادماه هم برف دارد و اهالی خوزستان به آنجا سفر می‌کنند. ما سعی کردیم با توجه به استعدادی که داریم، زیرساخت‌ها را تکمیل و آماده بهره‌برداری کنیم. سرمایه‌گذاران ما معمولا برای تبلیغات وقتی نمی‌گذارند و اصولا هم نتیجه‌اش را می‌بینند. شما در این زمینه چه فعالیتی داشتید؟ مطمئنا یکی از راه‌های موفقیت سرمایه‌گذاری، تبلیغات است. با توجه به اینکه ما فعالیت‌مان را به تازگی شروع کردیم و مجوز‌ها را گرفتیم، سعی داریم بیشتر در این زمینه فعالیت کنیم و بتوانیم گردشگران را جذب کنیم. همکاری شما با تورهای گردشگری چگونه است؛ تورهایی که معمولا شهرهای شمالی را برای مسافرت انتخاب می‌کنند؟ رابطه ما با تورهای گردشگری خوب است. حتی توانستیم در زمینه بین‌المللی هم فعالیت خود را آغاز کنیم. به طور مثال در سال گذشته 600 گردشگر خارجی مهمان ما بودند. همچنین تورهای داخلی هم متقاضی سفر به منطقه بازوفت هستند. ما علاوه بر فضایی که همه ماه‌های سال در اختیار گردشگران است، اتفاقات ویژه‌ای هم داریم. مثلا فصل تورهای لاله‌های واژگون، جشنواره زندگی عشایری و موسیقی محلی و جشنواره برف که همه و همه می‌توانند در جذب گردشگر موثر باشند. شما به جاذبه‌های زندگی عشایری اشاره کردید. آیا سیاه‌چادرها را ساختید یا از عشایر محلی کمک گرفتید؟ ما برای اقامت گردشگران، سیاه‌چادر ساختیم. البته بیشتر فعالیت ما در زندگی واقعی عشایر است و توانستیم با اهالی آنجا ارتباط خوبی داشته باشیم که گردشگران بتوانند به صورت مستقیم و واقعی با آنها تماس داشته باشند. یکی از مسایلی که در بحث احداث مناطق گردشگری حائز اهمیت است، عدم آسیب‌رساندن به محیط‌زیست است. شما در این مورد چگونه عمل کردید؟ ما هدف‌مان در ساخت‌وسازها همین مساله بود. نمی‌شود برای استفاده از مناطق طبیعی آن منطقه کار کنیم و در عین حال به آنجا آسیب برسانیم. اگر قرار بر آسیب رساندن باشد خود ما ضرر می‌کنیم چون در عرض چند سال هر آنچه منطقه دارد، نابود می‌شود. ما علاوه بر اینکه خودمان به این موضوع حساسیت داریم با چاپ و نشر بولتن‌های گوناگون و حتی گذاشتن سطل‌های متعدد زباله، گردشگران را در این امر همراهی می‌کنیم. علاوه بر محیط‌زیست بحث گونه حیوانی هم مهم است. ما در این منطقه کبک داریم. همچنین بزکوهی، خرس، گراز و حیوانات دیگری که باید برای حفظ آنها تلاش کنیم. در بسیاری از مناطق گردشگری بحث فضاهای فرهنگی مورد توجه است. از سالن‌های موسیقی و سینما و... شما برنامه‌ای برای احداث آنها دارید؟ مطمئنا یکی از برنامه‌های مدیریت گردشگری توجه به این مسایل است. ما صددرصد این فعالیت‌ها را پوشش می‌دهیم. علاوه بر کنسرت‌هایی که باب است می‌توانیم از استعداد موسیقی محلی و برنامه‌های فرهنگی آن استفاده کنیم. از جشنواره موسیقی عشایری بگیرید تا برنامه‌های فرهنگی محلی. به عنوان حرف آخر؟ پروژه‌‌های گردشگری و به طور کلی صنعت گردشگری می‌تواند توسعه پایدار یک کشور را تامین کند. گردشگری در ایران مانند یک طفل نوپاست که باید برای رشد آن تلاش کرد و توجه به خرج داد. گردشگری هم مانند صنایع دیگر، از خودروسازی تا صنایع ساختمانی و... نیازمند توجه دولت است. هر گردشگری که وارد مناطق گردشگری می‌شود قادر به ایجاد شغل است. به خصوص این امر می‌تواند در مناطق محروم مثمرثمر باشد و حتی به مهاجرت معکوس در این مناطق بدل شود. علاوه بر اینها مسایل گردشگری باعث رشد اجتماعی و فرهنگی مناطق گردشگرخیز می‌شود و می‌تواند کمک حال مردم باشد. دولتمردان ما به خصوص آقای روحانی و آقای سلطانی‌فر به اهمیت این امر توجه دارند. باید در عمل هم این خواسته‌ها پیگیری شود. به طور مثال با کمک‌های آقای سلطانی‌فر معافیت مالیاتی مناطق گردشگری تصویب شد و از سال بعد اجرایی می‌شود.این در حالی است که پروژه‌های گردشگری در مراحل ساخت حدود 14 درصد مالیات می‌دهند. ما باید گردشگری را برای سرمایه‌گذاران جذاب کنیم. همچنین توجه داشته باشیم که گردشگری توانست کشور ترکیه را متحول کند اما آنطور که باید و شاید نتوانستیم از این استعداد در کشورمان استفاده کنیم.

در دولت گذشته طرحی مطرح و پیگیری شد با نام «مناطق ویژه گردشگری». ساز و کاری تعیین شد و استان‌های مختلف توانستند مناطقی را برای این امر اختصاص دهند. طبق معمول تصمیمات دولت‌های نهم و دهم، این کار هم سرانجام درستی پیدا نکرد. مناطقی که انتخاب شده بود یا به افراد نااهل واگذار شد یا به دلیل بروز مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها و معضلات دیگر، به سرانجام نرسید. سعید شیرکوند، معاون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مصاحبه با «جهان‌صنعت» در سال گذشته، از پیگیری این طرح‌ها سخن گفت و دسته‌بندی آنها برای به سرانجام رساندنشان. حالا و پس از چند سال از شروع این طرح، موسسه اکوتوریست توانسته در استان چهارمحال و بختیاری و نزدیکی‌های کوهرنگ، منطقه‌ای را سر و سامان دهد و بتواند طرح‌ها را تا حد زیادی جلو ببرد. از رودخانه بازفت گرفته تا سیاه چادرهای عشایر و آبشارهای ریز و درشت. جلال مرادی، مجری و سرمایه‌گذار منطقه نمونه گردشگری بازفت چند دقیقه مهمان «جهان‌صنعت» بود و از فعالیت‌های موسسه‌اش گفت. از فعالیت‌های موسسه اکوتوریست بگویید و فعالیت‌هایی که در منطقه بازفت کردید. فعالیت‌های گردشگری ما در استان چهارمحال‌وبختیاری است. ما در سال 1388 مجوز احداث منطقه نمونه گردشگری را در منطقه بازفت با زیربنای 110 هکتار کسب کردیم. حال و پس از چند سال از شروع این طرح‌، شرکت دلاتندیس به عنوان مجری توانسته در شهرستان کوهرنگ تمام‌ مجوزهای قانونی منطقه نمونه گردشگری را از مراجع قانونی اخذ و وزارت راه‌و‌شهرسازی طرح جامع مصوب را در سال 93 برای اجرا ابلاغ نهایی کند. جلال مرادی، مدیر‌عامل شرکت در ادامه‌ افزود: این طرح در زمینی به مساحت کل 94 هکتار تصویب شده و تمامی امکانات ورزشی، تفریحی، تفرجی، پذیرایی، رفاهی، اقامتی، فرهنگی، اداری خدماتی، درمانی و...‌ توسط مهندسان مشاور طرح پیش‌بینی گردیده که طی سال گذشته پس از تایید نهایی طرح عملیات اجرایی زیر‌ساخت‌ها شامل‌ خاکبرداری و خاکریزی معابر آغاز و عملیات اجرایی ساختمان‌های اقامتی در دست اجرا و قسمتی از طرح با عنوان کمپینگ گردشگری برای اقامت گردشگران و طرفداران اکوتوریست از ابتدای سال آینده قابل بهره‌برداری که شامل امکانات اقامتی چادری، آلاچیق، فضای سبز، تفریحی، قا‌یق‌سواری، اسب سواری، طبیعت‌گردی و..‌. در مجاورت رودخانه بازفت (سرچشمه کارون‌) برای یکصد نفر گردشگر است. اکثر موسساتی که توانستند مجوز مناطق نمونه گردشگری را کسب کنند به دلیل مسایل مختلف موفق به سرانجام رساندن پروژه خود نشدند، شما در این مدت چه کارهایی کردید؟ ما در این مدت سعی کردیم زیرساخت‌ها را به سرانجام برسانیم. از خیابان‌کشی گرفته تا احداث چاه آب و ساختمان‌سازی برای اقامت گردشگران. در مورد مناطق ویژه گردشگری هم در دولت گذشته 1150 منطقه انتخاب شد و قرار بود سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با دادن تسهیلات آنها را کمک کند که این امر محقق نشد. طبق اطلاعی که من دارم از این تعدادد، یکصد منطقه توانستند کارهای خود را جلو ببرند. تعامل شما با دولت و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چگونه است؟ طبق قراردادی که براساس ماده«8» قانون میراث و فرهنگی و گردشگری بسته شده، دولت باید تا سقف 80 درصد تسهیلات در اختیار سرمایه‌گذاران این بخش قرار دهد. بعد آن سرمایه‌گذار بیاید و همکاری پیمانکاران و دیگر عوامل، طرح را به اجرا برساند. ولی متاسفانه این امر محقق نشده است. قرار دیگری برای دادن تسهیلات کم‌بهره برای طرح‌های بزرگ مقیاس بود که آن هم اجرایی نشد. بانک‌ها چطور؟ نتوانستید از آنها کمک بگیرید؟ بانک‌ها که به تنهایی قادر به دادن تسهیلات نیستند. دولت باید بودجه‌ای تصویب کند و در اختیار آنها بگذارد. با توجه به مسایل و مشکلات اقتصادی که همه ما در جریانش هستیم دولت نتوانست این کار را انجام دهد. از طرف دیگر بانک‌های خصوصی هم با دادن تسهیلات و سود 30 درصدی که طلب می‌کنند، شرایط خوبی را برای سرمایه‌گذاران رقم نمی‌زنند. مراکز گردشگری هنوز آنقدر سود ندارد که ما بتوانیم از درآمدش 30 درصد هم به بانک‌ها پرداخت کنیم. پس عملا سرمایه‌گذاران این بخش تنها هستند. بله، متاسفانه این اتفاق افتاده است. از طرف دیگر در سال‌های گذشته هزینه‌ها غیرقابل پیش‌بینی بوده است. ما طی چند ماه افزایش قیمت‌ها را داشتیم. از مصالح و کارگر گرفته و تا دستگاه‌ها و وسایل دیگر. در این بین ما سعی داریم با جذب سرمایه‌گذاران خرد و سپردن بخشی از پروژه به آنها، کار را پیش ببریم. در جذب سرمایه موفق بودید؟ فعالیت ما خوب بوده است. هرچند شرایط آنقدر مهیا نبود. سرمایه‌گذاران ترس داشتند از سوددهی پروژه‌ها مطمئن نبودند. حالا و بعد از موفقیت‌های برجام و مسایل دیگر امید داریم با دست بازتری فعالیت کنیم. از امکانات گردشگری منطقه بیشتر بگویید؟ استان چهارمحال‌وبختیاری در چند ساله گذشته سعی کرده عقب افتادگی خود را در بخش گردشگری با ساخت زیرساخت‌های مناسب ترمیم کند. خب منطقه ما زوایای بکری دارد. از پیست‌های اسکی در خرداد و تیر. طبیعت دلنشین استان و آب و هوای خوب. تنوع زیست محیطی و طبیعت جذاب و زندگی عشایری که برای گردشگران ملی و فراملی جذاب است. ما می‌توانیم امکان اقامت گردشگران را در سیاه چادر‌های عشایر ایجاد کنیم. ما در مجاورت سه استان هستیم. اصفهان و شیراز و خوزستان. از همه مهم‌تر خوزستان است. خوزستان به دلیل شرایط آب و هوایی که دارد، نیازمند آن است که مردم آن استان برای تجربه آب و هوایی متفاوت به استان ما سفر کنند. مثلا استان ما در خردادماه هم برف دارد و اهالی خوزستان به آنجا سفر می‌کنند. ما سعی کردیم با توجه به استعدادی که داریم، زیرساخت‌ها را تکمیل و آماده بهره‌برداری کنیم. سرمایه‌گذاران ما معمولا برای تبلیغات وقتی نمی‌گذارند و اصولا هم نتیجه‌اش را می‌بینند. شما در این زمینه چه فعالیتی داشتید؟ مطمئنا یکی از راه‌های موفقیت سرمایه‌گذاری، تبلیغات است. با توجه به اینکه ما فعالیت‌مان را به تازگی شروع کردیم و مجوز‌ها را گرفتیم، سعی داریم بیشتر در این زمینه فعالیت کنیم و بتوانیم گردشگران را جذب کنیم. همکاری شما با تورهای گردشگری چگونه است؛ تورهایی که معمولا شهرهای شمالی را برای مسافرت انتخاب می‌کنند؟ رابطه ما با تورهای گردشگری خوب است. حتی توانستیم در زمینه بین‌المللی هم فعالیت خود را آغاز کنیم. به طور مثال در سال گذشته 600 گردشگر خارجی مهمان ما بودند. همچنین تورهای داخلی هم متقاضی سفر به منطقه بازوفت هستند. ما علاوه بر فضایی که همه ماه‌های سال در اختیار گردشگران است، اتفاقات ویژه‌ای هم داریم. مثلا فصل تورهای لاله‌های واژگون، جشنواره زندگی عشایری و موسیقی محلی و جشنواره برف که همه و همه می‌توانند در جذب گردشگر موثر باشند. شما به جاذبه‌های زندگی عشایری اشاره کردید. آیا سیاه‌چادرها را ساختید یا از عشایر محلی کمک گرفتید؟ ما برای اقامت گردشگران، سیاه‌چادر ساختیم. البته بیشتر فعالیت ما در زندگی واقعی عشایر است و توانستیم با اهالی آنجا ارتباط خوبی داشته باشیم که گردشگران بتوانند به صورت مستقیم و واقعی با آنها تماس داشته باشند. یکی از مسایلی که در بحث احداث مناطق گردشگری حائز اهمیت است، عدم آسیب‌رساندن به محیط‌زیست است. شما در این مورد چگونه عمل کردید؟ ما هدف‌مان در ساخت‌وسازها همین مساله بود. نمی‌شود برای استفاده از مناطق طبیعی آن منطقه کار کنیم و در عین حال به آنجا آسیب برسانیم. اگر قرار بر آسیب رساندن باشد خود ما ضرر می‌کنیم چون در عرض چند سال هر آنچه منطقه دارد، نابود می‌شود. ما علاوه بر اینکه خودمان به این موضوع حساسیت داریم با چاپ و نشر بولتن‌های گوناگون و حتی گذاشتن سطل‌های متعدد زباله، گردشگران را در این امر همراهی می‌کنیم. علاوه بر محیط‌زیست بحث گونه حیوانی هم مهم است. ما در این منطقه کبک داریم. همچنین بزکوهی، خرس، گراز و حیوانات دیگری که باید برای حفظ آنها تلاش کنیم. در بسیاری از مناطق گردشگری بحث فضاهای فرهنگی مورد توجه است. از سالن‌های موسیقی و سینما و... شما برنامه‌ای برای احداث آنها دارید؟ مطمئنا یکی از برنامه‌های مدیریت گردشگری توجه به این مسایل است. ما صددرصد این فعالیت‌ها را پوشش می‌دهیم. علاوه بر کنسرت‌هایی که باب است می‌توانیم از استعداد موسیقی محلی و برنامه‌های فرهنگی آن استفاده کنیم. از جشنواره موسیقی عشایری بگیرید تا برنامه‌های فرهنگی محلی. به عنوان حرف آخر؟ پروژه‌‌های گردشگری و به طور کلی صنعت گردشگری می‌تواند توسعه پایدار یک کشور را تامین کند. گردشگری در ایران مانند یک طفل نوپاست که باید برای رشد آن تلاش کرد و توجه به خرج داد. گردشگری هم مانند صنایع دیگر، از خودروسازی تا صنایع ساختمانی و... نیازمند توجه دولت است. هر گردشگری که وارد مناطق گردشگری می‌شود قادر به ایجاد شغل است. به خصوص این امر می‌تواند در مناطق محروم مثمرثمر باشد و حتی به مهاجرت معکوس در این مناطق بدل شود. علاوه بر اینها مسایل گردشگری باعث رشد اجتماعی و فرهنگی مناطق گردشگرخیز می‌شود و می‌تواند کمک حال مردم باشد. دولتمردان ما به خصوص آقای روحانی و آقای سلطانی‌فر به اهمیت این امر توجه دارند. باید در عمل هم این خواسته‌ها پیگیری شود. به طور مثال با کمک‌های آقای سلطانی‌فر معافیت مالیاتی مناطق گردشگری تصویب شد و از سال بعد اجرایی می‌شود.این در حالی است که پروژه‌های گردشگری در مراحل ساخت حدود 14 درصد مالیات می‌دهند. ما باید گردشگری را برای سرمایه‌گذاران جذاب کنیم. همچنین توجه داشته باشیم که گردشگری توانست کشور ترکیه را متحول کند اما آنطور که باید و شاید نتوانستیم از این استعداد در کشورمان استفاده کنیم.