فرار سرمایه‌گذاران

گروه بازرگانی- با وجود اینکه نزدیک به 70 درصد سطح زمین را آب فرا گرفته است ولی «بحران آب» در بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای واقع در کمربند خشک زمین مثل ایران، روز به روز ابعاد پیچیده‌تری به خود می‌گیرد. همچنین تا سال 2050 میلادی بیش از نیمی از کشور‌ها در سراسر دنیا در تامین آب آشامیدنی مورد نیاز خود با بحران روبه‌رو خواهند شد. این در حالی است که شرایط آبی ایران نه‌تنها خوب نیست بلکه بحرانی و وخیم است. این حقیقتی است که طی ماه‌های گذشته و در پی هشدارهای برخی کارشناسان و خشک شدن پی در پی سدها و تالاب‌های کشور همگی کمابیش به آن پی برده‌ایم. از همین رو اتاق بازرگانی ایران مدتی است که نسبت به این بحران واکنش نشان داده و بی‌توجهی دولت به دیپلماسی آب را مورد انتقاد قرار داده است چرا که بحران آب نه‌تنها سرمایه‌گذاری در بخش‌های کشاوزری و صنعت را تهدید می‌کند بلکه بحران‌های زیست‌محیطی را به دنبال دارد. در همین راستا روز گذشته مراسم بزرگداشت روز ملی آب در اتاق ایران با قرائت پیام رییس‌جمهور کشورمان برگزار شد. در این مراسم محسن جلال‌پور رییس اتاق ایران، محمدحسین شریعتمدار دبیر همایش بزرگداشت روز ملی آب، نصیری دبیر کل ملی یونسکو، مک گیور دبیر برنامه بین‌الملل علوم زمین و ژئوپارک‌های یونسکو و لاروش رییس دفتر منطقه‌ای یونسکو حضور داشتند. به صدا درآمدن زنگ خطر بی‌آبی در ابتدای این مراسم، رییس پارلمان بخش‌خصوصی کشور گفت: وظیفه ماست که به افکار عمومی تلنگر زده و یادآوری کنیم که حیات کره زمین در خطر قرار گرفته است. محسن جلال‌پور خاطر نشان کرد: اتاق ایران بر اساس وظایف قانونی خود به بحث آب و کشاورزی اهمیت جدی داده و توانسته اقدامات سازنده‌ای در این حوزه انجام دهد. وی اقدامات دولت یازدهم در زمینه آب را نیز ارزشمند خواند و تصریح کرد: مهار آب‌های مرزی، توجه به توسعه آبیاری تحت فشار، ستاد بحران آب دریاچه ارومیه و برنامه‌هایی از این دست، مهم‌ترین اقداماتی هستند که در این دولت انجام شده است. رییس اتاق ایران با اشاره به مساله ریزگردها، خشک شدن تالاب‌ها، کاهش روان‌آب‌ها و تداوم سدسازی‌ها گفت: دولت باید در نوع سیاستگذاری‌های خود در بخش آب بازنگری و سعی کند از ذینفعان آب کمک بگیرد تا تصمیمات موثرتری در مورد این حوزه بگیرد. جلال‌پور افزود: وجود ده‌ها هزار چاه غیرمجاز در کشور جای نگرانی دارد و متاسفانه سرعت بستر شدن این چاه‌ها در 11 ماه نخست سال جاری کند بوده و به هفت هزار و 200 حلقه چاه محدود می‌شود. از طرف دیگر روی چاه‌های مجاز کنتورهای هوشمندی نصب شده است که از دقت کافی برخوردار نیستند. رییس پارلمان بخش‌خصوصی در ادامه، حضور سفیران و نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی در این همایش را بیانگر جهانی بودن بحران آب دانست و تصریح کرد: متاسفانه از فعال شدن دیپلماسی آب در دولت یازدهم اثری دیده نمی‌شود و نمی‌دانیم چگونه و با چه مدلی در پی حل مساله تامین سهم زیست‌محیطی تالاب‌های انتهایی رودخانه‌های دجله و فرات خواهیم بود تا حداقل بخش اعظم موضوع ریزگردها قابلیت کنترل پیدا کنند. وی با اشاره به گزارش‌های رسمی مبنی بر کاهش حدود 50 درصدی روان‌آب‌های کشور از تداوم اجرای پروژه‌های سدسازی انتقاد کرد و افزود: اثری از اصلاح رویکردهایی که مکرر در مورد آب سوال می‌شود، مانند اصلاح ساختار آب، اعمال مدیریت تقاضا و اعمال حکمرانی مناسب در صحنه آب کشور وجود ندارد. جلال‌پور در خصوص اقدامات انجام‌شده توسط اتاق در مورد آب و مقابله با بحران به وجود آمده، گفت: بحران آب نه‌تنها سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌های کشاورزی، صنعت، اسکان و گردشگری را تهدید می‌کند بلکه دورنمای گسترش بحران‌های زیست‌محیطی حول محور آب، پایایی مناطق را به مخاطره انداخته است. رییس پارلمان بخش‌خصوصی تصریح کرد: در راستای اجرای قانون بهبود فضای کسب و کار اتاق نسبت به ایجاد بخش ساماندهی کشاورزی و آب و متعاقب آن از سال جاری مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اقدام کرده و طی مدت چهار سال گذشته نسبت به نگرانی‌های ناشی از تصمیمات و اقدامات مرتبط با آب حضور ملموس و جدی داشته است. براساس اظهارات جلال‌پور، تحلیل اثرات مخرب طرح فدک، پیش‌بینی تنش‌های حوضه زاینده‌رود، پیش‌بینی اثرات ناپایداری و تهدید کشاورزی استان خوزستان و ابراز نگرانی از احداث سد گتوند از جمله اقدامات اتاق ایران به شمار می‌آید. نیاز به واقعی نشان دادن بحران آب همچنین محمدحسین شریعتمدار، دبیر همایش بزرگداشت روز ملی آب با اشاره به توجه اتاق بازرگانی به مساله آب گفت: قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار مصوب 1390 اتاق ایران را مکلف کرده تا مساله آب و کشاورزی را در اولویت‌ قرار داده و مرکز ملی مطالعات و آب و کشاورزی را تشکیل دهد. شریعتمدار افزود: بر همین اساس این مرکز در سال 1391 برای تمرکز روی موضوع کشاورزی و آب تشکیل شد. رییس مرکز ملی مطالعات راهبردی آب و کشاورزی اتاق ایران با اشاره به تاریخچه شروع بحران آب در کشور گفت: از سال 1341 و با انجام اصلاحات ارضی زیربنای بحران آب گذاشته شد و با تغییر اقلام بهره‌وری و عدم جایگزینی اقلام مناسب، مدیریت بعد از اصلاحات ارضی، مساله آب آغاز و به تدریج طی سال‌ها به بحران تبدیل شد. وی با اشاره به تصویب قانون تعیین تکلیف چاه‌های غیرمجاز در سال 84 و همچنین طرح فدک در سال 90 مصوب دولت گفت: هر دو این قوانین در جهت مصالح آبی کشور نبودند و اتاق توانست با تلاش‌های خود، اجرای این قوانین را متوقف کند. اقداماتی برای حل بحران در ادامه نصیری، دبیرکل ملی یونسکو با بیان اینکه اهمیت موضوع آب بر هیچ فردی در جهان پوشیده نیست، گفت: باید ببینیم تا چه میزان از بحرانی بودن وضعیت آب آگاهی داریم و چه اقداماتی برای حل این بحران انجام می‌دهیم. نصیری افزود: در برنامه‌های توسعه و بسیاری قوانین کشور، بندهای مختلفی راجع به آب وجود دارد اما بودن این قوانین و بندها به تنهایی کافی و در بهبود شرایط موثر نیستند. امکان بهره‌گیری از علوم جدید مک‌گیور، دبیر برنامه بین‌الملل علوم زمین و ژئوپارک‌های یونسکو نیز بحران آب را موضوعی اساسی با مقیاس گسترده توصیف کرد و گفت: بخش زیادی از مناطق مانند جزایر موجود در سطح دنیا منابع آب شیرین خود را از دست داده‌اند و برخی از مناطق هم رو به خشکی هستند. همه اینها درحالی اتفاق افتاده که ما می‌توانیم با بهره‌گیری از علوم جدید از تداوم روند شور و خشک شدن ذخایر آبی جلوگیری کنیم. وی تاکید کرد: اهداف توسعه پایدار برای دسترسی برابر به آب در اولویت کاری قرار گرفته و در پی آن هستیم که از متصاعد شدن مواد شیمیایی خطرناک در دنیا ممانعت کنیم و این‌گونه سلامت جهان را ارتقا دهیم. این مواد شیمیایی، آب، خاک، جانوران و گیاهان را در معرض خطر قرار داده‌اند. گیور هدف دیگر برنامه بین‌الملل علوم زمین و ژئوپارک‌های یونسکو را همکاری همه کشورها برای رسیدگی به بحران آن عنوان کرد و خواستار توجه همه دولت‌ها به این مساله شد. براساس اظهارات دبیر برنامه بین‌الملل علوم زمین و ژئوپارک‌های یونسکو، قنات‌ها، سطوح آب‌های زیرزمینی و رودخانه‌ها رو به نابودی هستند بنابراین ژئوپارک‌ها به وجود آمدند تا بتوانیم اقدامات لازم را برای مقابله با آلوده شدن و تخریب منابع آبی سراسر دنیا انجام دهیم. مدیریت آب نیازمند کنش فعال همه‌ ذی‌نفعان است همچنین لاروش، رییس دفتر منطقه‌ای یونسکو در ایران پیام ایرینا بوکوآرا، مدیرکل یونسکو را قرائت کرد و گفت: در فاصله سال‌های 1990 تا 2010، 3/2 میلیارد نفر به آب آشامیدنی سالم دسترسی پیدا کرده‌اند که وضعیت مطلوبی است اما کافی نیست و هنوز 700 میلیون نفر در جهان به آب طبیعی و سالم دسترسی ندارند.