تولید ثابت‌می‌ماند؟

گروه نفت و انرژی- قیمت جهانی نفت از ژوئن 2014 تا ژانویه 2016 به دلیل اشباع بازار جهانی از 115 دلار به کمتر از 30 دلار در هر بشکه (پایین‌ترین سطح از سال 2003) رسید. این کاهش باعث مشکلات مالی قابل‌توجهی برای بسیاری از کشورهای صادرکننده نفت شده است. در حالی که پایین آمدن بهای نفت به ضرر تمام فروشندگان نفت است‌ تا چند‌ماه پیش تولیدکنندگان بزرگ نفت این ضرر بزرگ را انکار کرده و نه‌تنها حاضر به قبول سقوط قیمت و به هم ریختن بازار عرضه و تقاضا نبودند بلکه حرکتی نیز برای برگرداندن ثبات به بازار نمی‌کردند. نمود این عدم توافق بین اعضای اوپک و حتی بی‌اعتقادی برخی اعضا مانند عربستان نسبت به لزوم گرفتن تصمیمی برای مدیریت بازار، در نشست سالانه سران اوپک بود، وقتی که شکسته‌شدن سقف تولید کلی اوپک و پیوستن اندونزی باعث شد این نشست حتی نتیجه‌ای در حد توافق بر سر سقف تولید را نیز در بر نداشته باشد. اما چند‌ماه بعد با ادامه روند کاهشی در قیمت نفت، ونزوئلا پیش‌قدم آغاز سفری برای جلب نظر کشورها به برگزاری نشستی اضطراری برای گرفتن تصمیمی در مورد وضعیت تولید و برگرداندن بالانس به عرضه و تقاضا شد. در همین راستا با هدف جلوگیری از افزایش مازاد عرضه و کمک به ترمیم قیمت جهانی نفت وزیران نفت عربستان، قطر، روسیه و ونزوئلا اواخر بهمن‌ماه در نشستی مشترک در دوحه توافق کردند که تولید نفت‌خام خود را در سطح عرضه ماه ژانویه متوقف کنند. این طرح در حالی مطرح شد که ایران در این نشست حضور نداشت و در همین حال برای جلب حمایت ایران از این طرح وزرای نفتی عراق، ونزوئلا و قطر نشستی چهارجانبه را با حضور بیژن زنگنه در ایران برگزار کردند و در حالی که پس از این نشست وزیر نفت حمایت ایران را از این طرح اعلام کرد اما چندی بعد با تشریح برنامه‌های جدید افزایش تولید طلای سیاه در کشور اعلام کرد که این طرح شبیه جوک است. عربستان نیز با تاکید بر اینکه کشورش تولید نفت خود را کاهش نمی‌دهد مخالفت خود را با کاهش تولید برای تقویت قیمت نفت اعلام کرد و برخلاف طرح فریز نفتی، صادرات نفت خود به چین در ‌ماه فوریه را ۳۶ درصد افزایش داد و به بالاترین رقم طی حداقل سه سال گذشته رساند. تحلیلگران این اقدام را در مقطع زمانی فعلی یعنی پس از مطرح شدن ایده فریز نفتی و در شرایطی که ایران بعد از لغو تحریم‌ها تولید خود را به میزان قابل‌توجهی افزایش داده است، به منزله شلیک یک تیر هشدار سیاسی به سمت ایران می‌دانند. این واکنش دوگانه ایران و عربستان نشان می‌دهد که تلاش ونزوئلا موجب دامن زدن به برخی اختلافات میان اعضای اوپک شد. با این حال تلاطم در روابط اوپکی‌ها، موجب پایان امید برای به دست آوردن توافقی در بازار نفت نشد چراکه روسیه‌ای که حاضر به عضویت در اوپک نیست، شرایط فعلی را زمانی برای جبهه‌بندی اوپک و غیراوپک نمی‌بیند و حاضر شده میزبان نشستی مشترک با حضور تولیدکنندگان بزرگ نفت باشد. اکنون با بالا گرفتن اختلافات بین اعضای اوپک به ویژه ایران و عربستان و یارگیری‌های هر کدام، بوی زوال تدریجی اوپک به مشام می‌رسد. همچنین به نظر می‌رسد روسیه پیش‌قدم شده است که نه‌تنها با همکاری جدید، این کارتل بزرگ نفتی را قدرت دهد بلکه فکری نیز به حال بازار آشفته نفت کند. وزیر انرژی روسیه در این خصوص اعلام کرد که ممکن است دیدار تولیدکنندگان نفت عضو و غیر‌عضو اوپک در ٢٠ مارس تا اول آوریل سال‌جاری میلادی در مسکو، وین یا دوحه برگزار شود. از آنجایی که به گفته نواک جلسه آینده اعضای اوپک و کشورهای غیرعضو بر مبنای توافقی است که در مورد فریز تولید نفت در فوریه به دست آمده است، به نظر نمی‌رسد نشست آینده نیز جایی برای حضور ایران و عراق که صراحتا با این طرح همراهی نخواهند کرد، باشد. با این حال شرکت‌کنندگان نشست روسیه قرار است همه تولیدکنندگان بزرگ نفت باشد شاید همین موضوع بهانه نواک برای سفر به تهران در آستانه برگزاری این نشست نیز باشد. شاید اقدام روسیه در مورد گردهم آوردن اعضای اوپک با تمام اختلاف‌نظرها و جبه‌گیری‌های صریح در کنار غیر‌اوپکی‌ها آن هم به عنوان یکی از بزرگ‌ترین وزنه‌های غیراوپکی در بازار نفت، تیر آخر برای نجات این بازار از روند سقوطی قیمت باشد و البته اینکه چه کشورهایی می‌خواهند به روسیه در پرتاب این تیر کمک کنند هنوز علامت سوال این نشست است. ابراز بی‌اطلاعی ایران از نشست اوپک و غیراوپک اما در این میان یک منبع آگاه وزارت نفت در گفت‌وگو با خبرگزاری اسپاتنیک گفت: وزارت نفت ایران هیچ اطلاعاتی از نشست آتی کشورهای تولیدکننده نفت درباره نهایی کردن توافق دوحه در خصوص توقف تولید ندارد. امانوئل کاچیکوو، وزیر نفت نیجریه پیشتر گفته بود اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) و دیگر کشورهای تولیدکننده قرار است دیداری را در 20 مارس در روسیه داشته باشند.این منبع افزود: ما هیچ اطلاعاتی درباره نشست کشورهای صادرکننده نفت اوپک یا غیراوپک در مسکو در تاریخ 20 مارس نداریم. رییس‌جمهور ونزوئلا نیز می‌گوید: نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و تولیدکنندگان نفت خارج از این سازمان در روزهای آینده برگزار خواهد شد. نیکلاس مادورو، رییس‌جمهور ونزوئلا با بیان اینکه انتظار می‌رود شرکت کنندگان تعهد توقف تولید را دست‌کم تا ژوئن نهایی کنند، گفت: نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) و تولیدکنندگان نفت خارج از این سازمان در روزهای آینده برگزار خواهد شد. وزارت انرژی روسیه اعلام کرد که طرفین هنوز در حال مذاکره درباره تاریخ و مکان نشست آتی تولیدکنندگان نفت برای برقراری ثبات در بازار هستند. مادورو در کاراکاس با بیان اینکه در روزهای آتی نشستی بین اوپک و غیراوپک برگزار خواهد شد، گفت: کاهش قیمت متوقف شده و قیمت نفت به آرامی شروع به رشد کرده است. بهای نفت در مرز 40 دلار البته توافق نسبی برخی از کشورهای عضو اوپک و غیراوپک به ویژه عربستان سعودی و روسیه مبنی بر اجرای طرح «فریز نفتی» منجر به تثبیت قیمت نفت‌خام در بازار جهانی شد. افزون بر آن با افزایش ارزش دلار نیز قیمت‌های نفت‌خام تحت فشار قرار گرفتند، اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرد که ذخیره‌سازی‌های نفت‌خام این کشور به رقم سه میلیون و ۵٠٠ هزار بشکه افزایش یافته و به مجموع ۵٠٧ میلیون و ۶٠٠ هزار بشکه رسیده است که بالاترین رقم از سال ١٩٣٠ تاکنون به شمار می‌آید، انتشار این ارقام نیز توانست قیمت‌های نفت‌خام را تحت فشار قرار دهد همچنین افزایش امیدواری‌ها نسبت به رشد اقتصاد جهان نیز عامل دیگر رشد قیمت نفت بود. براساس این گزارش، قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال در روز جمعه 65/1 دلار افزایش یافت و به 38 دلار و 72 سنت درسید. هر بشکه نفت سبک آمریکا نیز با 35/1 دلار افزایش قیمت در برابر 35 دلار و 92 سنت معامله شد.