بازی جدید پوتین

شطرنج سیاسی؛ چرا نیروهای روسیه از سوریه می‌روند تصمیم ولادیمیر پوتین درباره خروج ناگهانی بخش اصلی نیروهای روسیه از سوریه جهان را غافلگیر کرد. از جمله کارکشته‌ترین کارشناسان نظامی در خود روسیه را هم. چه کسی فکر می‌کرد که روسیه در اوج موفقیتش در کارزار سوریه میدان را رها کند و برگردد؟ BBC در گزارشی درباره تصمیم جدید روسیه نوشته است: چراکه برنگردد؟ روسیه تا حد زیادی به خواسته‌هایش رسیده. این باور لئونید راگوزین، تحلیلگر مسایل سیاسی روسیه است که با کرملین میانه خوبی ندارد.او می‌گوید: مساله حل معضل سوریه بدون حضور بشار اسد از دستور کار خارج شده نیروهای هوادار آمریکا به حاشیه رانده شده‌اند اوکراین از سرخط خبرها به قعر خبرها افتاده و بحران اوکراین به دلخواه روسیه منجمد شده. مساله کریمه دیگر در دستور کار قدرت‌های جهانی نیست. شیشه اتحادیه اروپا زیر فشار بحران مهاجرت ترک برداشته و دور نیست روزی که یخ تحریم‌هایش علیه روسیه هم آب شود... مخالفان داخلی روسیه درهم شکسته شده‌اند و اوکراین به عنوان الگو برای مردم روسیه دیگر جاذبه‌ای ندارد. قرار نیست انقلابی صادر شود... پوتین نه یک جنگ که سه جنگ را برد. و ما باختیم.اما نگاه دمیتری گودکف، تنها نماینده مخالف پوتین در پارلمان روسیه به این موضوع، بیشتر برون نگرانه و جهانی است و برای بشار اسد سرنوشت دیگری را ترسیم می‌کند.این نماینده دوما که مشروعیت اعزام نیروی هوایی روسیه به سوریه را علنا زیر سوال برده بود، اکنون آشکارا خشنود است. او می‌گوید اظهار تسلیت رهبری روسیه به ترکیه در پی انفجار مرگبار در آنکارا و اکنون اعلام خروج نیروهای روسیه از سوریه شاید نشانه‌هایی از پایان سیاست‌های خصمانه کرملین باشد. او همچنین افزایش نسبی ارزش روبل روسی در برابر دلار را یکی از پیامدهای این تغییر نسبی سیاست می‌داند. اما پرسشی که گودکف مطرح کرده شاید در ذهن بسیاری دیگر هم بچرخد: به هر حال جالب است بدانیم که بشار اسد در ازای چه چیزی معاوضه شده. در ازای لغو پاره‌ای از تحریم‌ها؟ یا چیزی دیگر؟ معاون سردبیر روزنامه نوویا گازتا می‌گوید دو میلیون و پانصد هزار دلار هزینه یک روز بمباران‌های روسیه در سوریه است و آن هم در دوره‌ای که اقتصاد روسیه زیر بار تحریم‌ها و سقوط قیمت نفت شانه خم کرده است. در کشوری که میانگین درآمد حدود ۴۰۰ دلار است و پایتخت آن از گران‌ترین شهرهای جهان به شمار می‌آید، چنین هزینه‌هایی می‌تواند پیامدهای اقتصادی ناگوار بلندمدت داشته باشد. البته ولادیمیر پوتین در اعلام تصمیم غافلگیرکننده‌اش از اقتصاد یادی نکرد. او گفت چون به هدف‌های اصلی‌مان رسیده‌ایم، وقت آن است که برگردیم. حملات هوایی روسیه که کمتر از شش ماه ادامه داشت، ارتش درهم شکسته بشار اسد را از موقعیت تدافعی به موضع تهاجمی برگرداند و به متحد کرملین در دمشق مجال آن را داد که در مذاکرات صلح کوتاه نیاید.به گفته روزنامه‌نگار طرفدار کارزار نظامی روسیه در سوریه، نتیجه‌ای که روسیه به دنبالش بود حاصل شده است: غرب، متوجه شده که معضل سوریه را نمی‌توان بدون روسیه حل کرد. غرب، فهمیده که با روسیه باید کنار آمد. روسیه با حملات مرگباری که علیه داعش داشت، آمریکا را هم واداشت که با جد و جهد بیشتر با داعش بجنگد تا این تصور پدید نیاید که داعش را در سوریه نیروی هوایی روسیه و ارتش بشار اسد شکست داده‌اند. ورود روسیه به جنگ سوریه ناگهانی بود و قدرت‌های غربی را دچار دستپاچگی کرد. مانند خروجش. کاخ سفید اعلام کرد که از تصمیم پوتین مبنی بر خروج نیروهایش تا زمان اعلام این خبر آگاه نبوده است. ولادیمیر پوتین به حرکات ناگهانی در شطرنج سیاسی عادت دارد اما غرب هنوز با این حرکات ناگهانی پوتین خو نگرفته است. گام بعدی، پاسخ بسیاری از پرسش‌های مطرح شده را خواهد داد. سرنوشت بشار اسد هم در گرو همان گام بعدی است. چندی پیش هنگامی که نیروهای روسی وارد سوریه شدند، مخالفان منطقه‌ای و جهانی پوتین با آشفتگی برای مرد قدرتمند کرملین خط و نشان کشیدند تا جایی که عدم توفیق در راه‌اندازی مذاکرات صلح را به گردن روسیه انداختند اما دوشنبه شب گذشته، پوتین با صدور فرمان خروج بخش عمده‌ای از نیروهای روسیه از سوریه به قول معروف «آس» خود را رو کرد تا پس از پنج سال، امیدی هرچند کمرنگ برای پایان جنگ در افق دوردست نمایان شود. رییس‌جمهور روسیه دستور خروج نیروهای کشورش از سوریه را صادر کرد. ولادیمیر پوتین در یک نشست با حضور وزرای دفاع و امور خارجه این کشور خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم مسوولیتی که به نیروهای مسلح و وزارت دفاع سپرده شده بود، به طور کلی به اهداف مورد نظر دست یافته بنابراین من به وزارت دفاع‌ دستور می‌دهم که فرآیند خروج بخش اصلی نیروهای ما در جمهوری عربی سوریه آغاز شود. رییس‌جمهور روسیه تصریح کرد: نیروهای سوری با مشارکت ارتش روسیه توانسته‌اند به موفقیت‌های اساسی در مقابله با تروریسم بین‌المللی دست یابند و از بسیاری جهات ابتکار عمل را در اختیار گرفته‌اند. در همین حال، وزیر دفاع روسیه در این نشست خاطرنشان کرد: در مبارزه با تروریسم نقطه عطف بسیار مهمی وجود داشته است. سرگئی شویگو تاکید کرد که نیروهای روسی بیش از دو هزار تروریست را در سوریه کشته‌اند که 17 نفر آنها از سرکردگان گروه‌های تروریستی هستند که از خاک روسیه وارد سوریه‌ شده بودند. وی تاکید کرد که نیروهای سوری مورد حمایت نیروی هوایی روسیه توانستند از آغاز عملیات 400 شهر و روستای سوریه را آزاد کنند و بیش از 10 هزار کیلومتر از خاک سوریه را تحت تسلط خود درآورند. او اضافه کرد: نیرو هوایی روسیه در چارچوب عملیاتش از 30 سپتامبر سال 2015 بیش از 9 هزار سورتی پرواز داشته‌ و توانسته مانع قاچاق نفت توسط تروریست‌ها یا نابودی آن به شکل کامل در برخی مناطق و نیز مانع حمایت مالی از تروریست‌ها و انتقال سلاح به آنها شود. شویگو تاکید کرد: نیروی هوایی روسیه حدود 209 تاسیسات تولید نفت و بیش از دو هزار کامیون حامل تولیدات نفتی را نابود کرد. وزیر دفاع روسیه تاکید کرد که نظامیان روسی تعهد گروه‌ها به آتش‌بس را پیگیری کرده و از طریق پهپادها و تجهیزات اطلاعاتی دیگر و تصاویر ماهواره‌ای این کار را می‌کنند. رییس‌جمهور روسیه ابراز امیدواری کرد که تصمیم وی برای خروج نیروهای روسی از سوریه تمام جناح‌ها را تشویق کند که به سمت حل بحران در این کشور با استفاده از راهکاری مسالمت‌آمیز حرکت کنند. پوتین اعلام کرد: از وزارت امور خارجه خواسته‌ام که مشارکت روسیه در سازماندهی فرآیند صلح و حرکت به سمت حل بحران سوریه را افزایش دهد.با این حال حضور نظامی روسیه در سوریه همچنان ادامه خواهد داشت و ضرب‌الاجل خروج کامل نیروهای روسی هنوز از سوی کرملین تعیین نشده است. در همین راستا، رییس‌جمهور روسیه تاکید کرد که بخشی از نیروهای این کشور در پایگاه هوایی لاذقیه باقی خواهند ماند.وی ادامه داد:‌ پایگاه‌های عملیاتی ما از جمله پایگاه طرطوس و حمیمیم به طور عادی به عملیات خود ادامه خواهند داد. آنها باید از خاک و حریم دریایی و هوایی ما حفاظت کنند. پوتین افزود: بخشی از نیروهای نظامی ما که از قبل هم در سال‌های گذشته در سوریه فعالیت داشته‌اند، در شرایط کنونی هم به ایفای نقش مهم خود در رصد برقراری آتش‌بس و ایجاد شرایط پیشبرد فرآیند صلح ادامه خواهد داد. غافلگیری کاخ سفید خبر تصمیم ولادیمیر پوتین برای خروج نیروهای اصلی این کشور از سوریه سخنگویان کاخ سفید را به شدت شوکه کرد به نحوی که از هرگونه اظهارنظر درباره این مساله خودداری کردند.این تصمیم رییس‌جمهور روسیه برای سخنگویان کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا به شدت غافلگیر‌کننده بود و این خبر در حالی به اطلاع‌شان رسید که در کنفرانس‌های مطبوعاتی جداگانه‌ای در واشنگتن در حال گفت‌وگو با رسانه‌ها بودند. گفت‌وگوی اسد و پوتین به گفته سخنگوی کرملین، روسیه این تصمیم خود را به اطلاع بشار اسد رسانده است. براساس بیانیه‌ای که از سوی دفتر اسد صادر شد، کرملین به دمشق تعهد داده که حمایت خود را در زمینه مقابله با تروریسم ادامه خواهد داد. پوتین و اسد در گفت‌وگویی تلفنی اعلام کرده‌اند که آتش‌بس اخیر به کاهش قابل‌توجه خونریزی‌ها در سوریه منجر شده و اوضاع را در این کشور بهتر کرده است. در این تماس تلفنی، دو طرف ضمن تبادل نظر درباره اجرای آتش‌س در سوریه گفته‌اند که این اقدام در راستای بهبود اوضاع کاملا مفید بوده است. اسد ابراز امیدواری کرده که مذاکرات صلح در ژنو به نتایجی ملموس منتهی شود. رییس‌جمهور سوریه در این تماس تلفنی بر اهمیت نیاز به فرآیندی سیاسی در کشورش نیز تاکید کرده است. سخنگوی دستگاه دیپلماسی آمریکا در واکنش به صدور فرمان خروج نیروهای روسی از سوریه گفت که گزارش‌های مربوطه در حال بررسی است. وی در کنفرانس مطبوعاتی خود اظهار کرد: من تا پیش از آغاز این کنفرانس مطبوعاتی گزارش‌های مربوط به دستور پوتین را ندیده‌ام و تا زمانی که ارزیابی‌های لازم صورت نگیرد، نمی‌توانم در این باره اظهار نظری داشته باشم. گفت‌وگوی روسای جمهور آمریکا و روسیه روسای جمهور آمریکا و روسیه درباره خروج نیروهای روسی از سوریه گفت‌وگوی تلفنی کردند. پوتین به اوباما ابلاغ کرد که نیروهای روسی پس از تکمیل ماموریت‌های اصلی خود در مبارزه با تروریسم از سوریه عقب نشینی خواهند کرد. کرملین در بیانیه‌ای اعلام کرد که دو طرف خواهان افزایش تلاش‌ها برای حل و فصل بحران سوریه شده و اعلام کرده‌اند که از مذاکرات صلح سوریه در ژنو با نظارت سازمان ملل حمایت می‌کنند.در بیانیه کاخ سفید هم آمده است که اوباما از کاهش خشونت‌ها در سوریه استقبال اما در عین حال تاکید کرد که ادامه عملیات‌ها از سوی نیروهای دولتی سوریه تلاش‌ها برای کاهش خشونت را ناکام می‌گذارد. اوباما به پیشرفت حاصل شده در زمینه رساندن کمک‌های بشردوستانه به سوریه اشاره و تاکید کرد که دمشق باید اجازه ورود کمک‌های انسانی را دهد.در این بیانیه آمده است که دو رییس‌جمهور خواهان افزایش تلاش‌ها برای حل سیاسی بحران سوریه شده و حمایت خود را از مذاکرات ژنو اعلام کردند. کاخ سفید نیز گفت: دو رییس جمهور به بررسی گام‌های آتی لازم برای اجرای کامل توقف درگیری‌ها پرداختند. حمایت شورای امنیت رییس شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت، تمام 15 عضو این نهاد معتقدند که اعلام خروج بخش اعظم نیروهای روسیه از سوریه اقدامی مثبت است. به گزارش آسوشیتدپرس، رییس دوره‌ای شورای امنیت گفت: این حس در شورای امنیت وجود دارد که به نتیجه‌ مثبت‌تر در سوریه خواهیم رسید. زمانی که ما خروج نیروها را می‌بینیم، معنای آن این است که تغییرات جدیدی در جنگ سوریه در حال وقوع است و این خوب است. وی گفت، اعضای شورای امنیت از دی‌میستورا خواسته‌اند تا مذاکراتی جامع‌تر با حضور نمایندگان کردها داشته باشد اما این را به گونه‌ای انجام دهد که تاثیری روی روند پیشرفت کنونی نداشته باشد. استقبال مخالفان سوری مخالفان سوری با استقبال از تصمیم روسیه برای خروج بخشی از نیروهایش از خاک سوریه تاکید کردند که از روسیه انتظار عمل دارند نه فقط حرف. در همین راستا سخنگوی هیات عالی مذاکرات سوریه تاکید کرد اگر جدیتی در اجرای عقب‌نشینی نیروهای روسی وجود داشته باشد، این اقدام انرژی مثبتی به مذاکرات خواهد بخشید. به گزارش الجزیره، سخنگوی هیات عالی مذاکرات سوریه با اشاره به اینکه مخالفان خواستار تحقق این تصمیم روسیه هستند، تاکید کرد: اینکه روسیه عقب‌نشینی نیروهایش از خاک سوریه را اعلام کرد ، عاملی اساسی برای تحت فشار گذاشتن دولت دمشق خواهد بود و مسایل بسیاری در نتیجه این تصمیم تغییر خواهند کرد زیرا تاکنون این نیروهای روسی هستند که دمشق را از سرنگونی نجات داده‌اند! ما دوست داریم روس‌ها دوستان ما در سوریه باشند. وی گفت: هیچکس نمی‌داند در ذهن پوتین چه می‌گذرد و مساله اصلی این است که پوتین از ابتدا حق نداشت در کشور ما حضور داشته باشد پس فقط باید برود. محمد علوش، مذاکره‌کننده ارشد مخالفان در مذاکرات ژنو نیز اظهار داشت: عقب‌نشینی واقعی ارتش روسیه از خاک سوریه تغییری مثبت خواهد بود اما تا این لحظه نشانه‌ای دال بر تحقق این امر وجود ندارد.