اقتصاد دو کشور ایران و عراق تحتتاثیر درآمدهای نفتی قرار دارد بنابراین، هر دو سعی دارند میزان تولید و صادرات نفتخام کشور خود را ارتقا دهند. بیشترین رقابت ایران و عراق در توسعه میادین مشترک و مرزی نفتی بین دو کشور بوده که با لغو تحریمها دور جدید رقابت این دو کشور عضو اوپک برای صادرات طلای سیاه به ترکیه شکل گرفته است. در حالی که با لغو تحریمهای نفتی، ایران به دنبال باز کردن جا برای بشکههای نفت صادراتی خود در بازارهای سنتی همچون ترکیه بود در این بین حجم صادرات نفتخام عراق به ترکیه در سال ۲۰۱۵ میلادی با افزایشی نزدیک به دو برابری به ۲۳۰ هزار بشکه در روز رسید و هم اکنون این کشور سهمی ۴۳ درصدی از بازار نفت ترکیه را به خود اختصاص داده است. تامین سهم بازار تقاضای نفت اروپا از سویی بنا به بررسیهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میزان تولید نفت عراق در سال 2035 به 3/8 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. برای رسیدن به این حجم تولید، میادین عظیم نفتی واقع در جنوب و نواحی اطراف بصره باید به بهرهبرداری برسد. در این صورت تا سال 2035 از قبل صادرات نفتی بیش از پنج تریلیون دلار درآمد عاید عراق خواهد شد که سالانه این میزان بهطور متوسط 200 میلیارد دلار خواهد بود و آینده روشنی برای این کشور به ارمغان خواهد آورد. گزارش مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد عراق نخستین کشور خاورمیانهای تولیدکننده نفت است که با پیشنهاد تخفیف دو تا چهار دلار بهازای هر بشکه نفت نسبت به نفت اورال روسیه، پیشتاز عرضه آن به لهستان بوده است. سیاستهای تخفیفی نفت صادراتی عراق توانسته بازار لهستان و نواحی شمال اروپا را از آن خود کند. ایران تنها 100 هزار بشکه در روز نفتخام ترش (سولفوردار) به ترکیه صادر میکند. این در حالی است که عراق با هدف قرار دادن مشتریان نفتی سابق ایران، قصد دارد بزرگترین تامینکننده نفتخام اروپا شود. عراق به کشورهای هلند، آلمان و لهستان صادرات نفتی دارد و در ماههای ژوییه و آگوست 2015 حدود 17 درصد از سهم بازار تقاضای نفت اروپا را با عرضه یک میلیون بشکه در روز به این قاره تامین کرده است. موسسه آمریکایی مشاوره انرژی با ارزیابی وضعیت میادین نفتی ایران و نیز ذخایر بالادستی نفت ایران، به بررسی میزان تاثیر سناریوهای مختلف بعد از برداشته شدن تحریمهای ایران در یک توافق احتمالی هستهای پرداخته است. براساس این گزارش، تولید فعلی نفت ایران به حدود 9/2 بشکه در روز نفتخام رسیده است. انتظار میرود تا سال 2020 و با تکمیل توسعه میدان نفتی غرب کارون، 650 تا 700 هزار بشکه دیگر به تولید نفت ایران افزوده شود. ایران برای رسیدن به این سطح از تولید تا سال 2020 به 70 میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز دارد ضمن اینکه برای افزایش تولید در غرب کارون به 20 میلیارد دلار سرمایه دیگر نیاز است که ظاهرا از محل صندوق توسعه ملی تامین خواهد شد. کاهش کنونی قیمت تنها بهدلیل آثار روانی بازگشت ایران به بازار و انتظار افزایش تولید نفت ایران نیست بلکه به این دلیل است که ایران حدود 36 تا 37 میلیون بشکه نفت ذخیرهشده شناور دارد که میتواند آن را بهسرعت وارد بازار کند. ولی در بلندمدت نمیتوان انتظار داشت که افزایش تولید نفت ایران، اثر زیادی بر قیمتهای بازار داشته باشد. با این حال افزایش بیش از 300 هزار بشکه در روز و متوسط تولید روزانه بیش از 3 میلیون بشکه نفت عراق در سال 2014 ، حاکی از اهمیت طرحهای توسعهای در این کشور است. در ارزیابیهای جدید، تولید نفتخام عراق تا سال 2020 حدود 6/4 تا 7/4 میلیون بشکه در روز برآورد شده که در مقایسه با برآوردهای اولیه تعدیل یافته است. به گزارش خبرآنلاین، در پیشبینیهای قبلی میزان تولید نفت عراق برای سال 2020 حدود 1/7 میلیون بشکه در روز و تا سال 2035 به 3/8 میلیون بشکه در روز در نظر گرفته شده بود. با این حال حتی اگر در آیندهای نزدیک امنیت در عراق ایجاد شود، صنعت نفت این کشور تا رسیدن به مرحلهای که بتواند پیشرفت را از سر گیرد، با موانع بسیاری روبهرو خواهد بود. یکی از چالشهای مهم عبارتند از نحوه تعیین سیاستهای نفتی جدید و نقشی که وزارت نفت و شرکتهای نفتی دولتی منطقهای عراق، بخشخصوصی عراق و شرکتهای نفتی بینالمللی ایفا میکنند. بنابراین رشد صنعت نفت عراق با توجه به وفور نفت و هزینههای پایین، منوط به بهکارگیری سیاست نفتی متعادل در چارچوب یک فضای دموکراتیک و شرایط باثبات سیاسی و اقتصادی، صلح و امنیت است. سیاستهای تخفیفی عراق لزوم داشتن استراتژیهای مشخص در برداشت صیانتی بهویژه در میادین مشترک نفتی ایران و عراق برای هر دو کشور نظیر یکپارچهسازی توسعه، تولید و بهرهبرداری از میادین مشترک بسیار مهم و لازم به داشتن استراتژیهای مشخصی توسط طرفین است. با توجه به برنامههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت عراق به عنوان رقیب نفتی ایران در اوپک لازم است با مطالعه و مدیریت مثمرثمرتری به توسعه میادین مشترک با عراق پرداخت. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که 50 تا 75 درصد از افزایش تولید نفت ایران در دوره پسابرجام در بخش میعانات گازی و نفت سنگین خواهد بود. این در حالی است که اعمال سیاستهای تخفیفی عراق باعث شده نفت صادراتی این کشور قاره اروپا را فرا گیرد بهویژه این نفت در لهستان بسیار طرفدار دارد. در صورت مدیریت بهینه منابع انسانی و برنامهریزی موثر، ایران قادر خواهد بود تا سال 2020 سقف تولید نفت خود را به بیش از چهار میلیون بشکه در روز برساند. دستاندرکاران صنعت نفت نگران دستاندازی شرکتهای بینالمللی نفتی به منابع و ذخایر کشور هستند بنابراین تصمیمگیری درست در مورد برداشت صیانتی از مخازن و توجه به رویکردهای کشورهای رقیب در بازارهای جهانی نفت بسیار مهم و ضروری است. از سوی دیگر ترتیبات مالی قراردادهای خدماتی عراق برای شرکتهای بینالمللی نفتی جذابیت دارد و ترتیبات مالی قراردادهای یادشده سادهتر است و پیمانکار را در سود پروژه شریک میکند که این امر میتواند انگیزه فراوانی برای شرکتهای بینالمللی نفتی بوده و در جذب این شرکتها برای سرمایهگذاری و فعالیت در صنعت نفت و گاز آن کشور تاثیر بسزایی داشته باشد.
اقتصاد دو کشور ایران و عراق تحتتاثیر درآمدهای نفتی قرار دارد بنابراین، هر دو سعی دارند میزان تولید و صادرات نفتخام کشور خود را ارتقا دهند. بیشترین رقابت ایران و عراق در توسعه میادین مشترک و مرزی نفتی بین دو کشور بوده که با لغو تحریمها دور جدید رقابت این دو کشور عضو اوپک برای صادرات طلای سیاه به ترکیه شکل گرفته است. در حالی که با لغو تحریمهای نفتی، ایران به دنبال باز کردن جا برای بشکههای نفت صادراتی خود در بازارهای سنتی همچون ترکیه بود در این بین حجم صادرات نفتخام عراق به ترکیه در سال ۲۰۱۵ میلادی با افزایشی نزدیک به دو برابری به ۲۳۰ هزار بشکه در روز رسید و هم اکنون این کشور سهمی ۴۳ درصدی از بازار نفت ترکیه را به خود اختصاص داده است. تامین سهم بازار تقاضای نفت اروپا از سویی بنا به بررسیهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میزان تولید نفت عراق در سال 2035 به 3/8 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. برای رسیدن به این حجم تولید، میادین عظیم نفتی واقع در جنوب و نواحی اطراف بصره باید به بهرهبرداری برسد. در این صورت تا سال 2035 از قبل صادرات نفتی بیش از پنج تریلیون دلار درآمد عاید عراق خواهد شد که سالانه این میزان بهطور متوسط 200 میلیارد دلار خواهد بود و آینده روشنی برای این کشور به ارمغان خواهد آورد. گزارش مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد عراق نخستین کشور خاورمیانهای تولیدکننده نفت است که با پیشنهاد تخفیف دو تا چهار دلار بهازای هر بشکه نفت نسبت به نفت اورال روسیه، پیشتاز عرضه آن به لهستان بوده است. سیاستهای تخفیفی نفت صادراتی عراق توانسته بازار لهستان و نواحی شمال اروپا را از آن خود کند. ایران تنها 100 هزار بشکه در روز نفتخام ترش (سولفوردار) به ترکیه صادر میکند. این در حالی است که عراق با هدف قرار دادن مشتریان نفتی سابق ایران، قصد دارد بزرگترین تامینکننده نفتخام اروپا شود. عراق به کشورهای هلند، آلمان و لهستان صادرات نفتی دارد و در ماههای ژوییه و آگوست 2015 حدود 17 درصد از سهم بازار تقاضای نفت اروپا را با عرضه یک میلیون بشکه در روز به این قاره تامین کرده است. موسسه آمریکایی مشاوره انرژی با ارزیابی وضعیت میادین نفتی ایران و نیز ذخایر بالادستی نفت ایران، به بررسی میزان تاثیر سناریوهای مختلف بعد از برداشته شدن تحریمهای ایران در یک توافق احتمالی هستهای پرداخته است. براساس این گزارش، تولید فعلی نفت ایران به حدود 9/2 بشکه در روز نفتخام رسیده است. انتظار میرود تا سال 2020 و با تکمیل توسعه میدان نفتی غرب کارون، 650 تا 700 هزار بشکه دیگر به تولید نفت ایران افزوده شود. ایران برای رسیدن به این سطح از تولید تا سال 2020 به 70 میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز دارد ضمن اینکه برای افزایش تولید در غرب کارون به 20 میلیارد دلار سرمایه دیگر نیاز است که ظاهرا از محل صندوق توسعه ملی تامین خواهد شد. کاهش کنونی قیمت تنها بهدلیل آثار روانی بازگشت ایران به بازار و انتظار افزایش تولید نفت ایران نیست بلکه به این دلیل است که ایران حدود 36 تا 37 میلیون بشکه نفت ذخیرهشده شناور دارد که میتواند آن را بهسرعت وارد بازار کند. ولی در بلندمدت نمیتوان انتظار داشت که افزایش تولید نفت ایران، اثر زیادی بر قیمتهای بازار داشته باشد. با این حال افزایش بیش از 300 هزار بشکه در روز و متوسط تولید روزانه بیش از 3 میلیون بشکه نفت عراق در سال 2014 ، حاکی از اهمیت طرحهای توسعهای در این کشور است. در ارزیابیهای جدید، تولید نفتخام عراق تا سال 2020 حدود 6/4 تا 7/4 میلیون بشکه در روز برآورد شده که در مقایسه با برآوردهای اولیه تعدیل یافته است. به گزارش خبرآنلاین، در پیشبینیهای قبلی میزان تولید نفت عراق برای سال 2020 حدود 1/7 میلیون بشکه در روز و تا سال 2035 به 3/8 میلیون بشکه در روز در نظر گرفته شده بود. با این حال حتی اگر در آیندهای نزدیک امنیت در عراق ایجاد شود، صنعت نفت این کشور تا رسیدن به مرحلهای که بتواند پیشرفت را از سر گیرد، با موانع بسیاری روبهرو خواهد بود. یکی از چالشهای مهم عبارتند از نحوه تعیین سیاستهای نفتی جدید و نقشی که وزارت نفت و شرکتهای نفتی دولتی منطقهای عراق، بخشخصوصی عراق و شرکتهای نفتی بینالمللی ایفا میکنند. بنابراین رشد صنعت نفت عراق با توجه به وفور نفت و هزینههای پایین، منوط به بهکارگیری سیاست نفتی متعادل در چارچوب یک فضای دموکراتیک و شرایط باثبات سیاسی و اقتصادی، صلح و امنیت است. سیاستهای تخفیفی عراق لزوم داشتن استراتژیهای مشخص در برداشت صیانتی بهویژه در میادین مشترک نفتی ایران و عراق برای هر دو کشور نظیر یکپارچهسازی توسعه، تولید و بهرهبرداری از میادین مشترک بسیار مهم و لازم به داشتن استراتژیهای مشخصی توسط طرفین است. با توجه به برنامههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت عراق به عنوان رقیب نفتی ایران در اوپک لازم است با مطالعه و مدیریت مثمرثمرتری به توسعه میادین مشترک با عراق پرداخت. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که 50 تا 75 درصد از افزایش تولید نفت ایران در دوره پسابرجام در بخش میعانات گازی و نفت سنگین خواهد بود. این در حالی است که اعمال سیاستهای تخفیفی عراق باعث شده نفت صادراتی این کشور قاره اروپا را فرا گیرد بهویژه این نفت در لهستان بسیار طرفدار دارد. در صورت مدیریت بهینه منابع انسانی و برنامهریزی موثر، ایران قادر خواهد بود تا سال 2020 سقف تولید نفت خود را به بیش از چهار میلیون بشکه در روز برساند. دستاندرکاران صنعت نفت نگران دستاندازی شرکتهای بینالمللی نفتی به منابع و ذخایر کشور هستند بنابراین تصمیمگیری درست در مورد برداشت صیانتی از مخازن و توجه به رویکردهای کشورهای رقیب در بازارهای جهانی نفت بسیار مهم و ضروری است. از سوی دیگر ترتیبات مالی قراردادهای خدماتی عراق برای شرکتهای بینالمللی نفتی جذابیت دارد و ترتیبات مالی قراردادهای یادشده سادهتر است و پیمانکار را در سود پروژه شریک میکند که این امر میتواند انگیزه فراوانی برای شرکتهای بینالمللی نفتی بوده و در جذب این شرکتها برای سرمایهگذاری و فعالیت در صنعت نفت و گاز آن کشور تاثیر بسزایی داشته باشد.