موتور تالار روشن می‌شود؟

مهدی زمانی- بازار سهام در سال 94 متاثر از تحولات متعدد سیاسی و اقتصادی پرنوسان بود اما در پایان سال موفق شد با رشد 17 هزار و 688 واحدی، میانگین بازدهی 28 درصدی را ثبت کند. بعد از افت‌وخیز فراوان بورس به ایستگاه پایانی خود در سال 94 رسید؛ سالی که برای فعالان بازار سرشار از تحولات متعدد و تجربیات فراوان بود و سهامداران بیش از هر زمان دیگری فراز و نشیب بازار سهام را تجربه کردند. به جرات می‌توان سال 94 را یکی از سیاسی‌ترین سال‌های بورس نامید؛ سالی که بازار سهام در اکثر مواقع تحت تاثیر رکود حاکم بر اقتصاد کشور قرار داشت و تمام توجه سهامداران به روند پیشرفت مذاکرات هسته‌ای بود. سال 94 در حالی برای اهالی تالار شیشه‌ای آغاز شد که در روزهای پایانی سال 93 بعد از ماه‌ها توقف نماد شرکت‌های پالایشی بازگشایی شد و تحت تاثیر این اتفاق شاخص با ریزشی 3590 واحدی که بیشترین افت تاریخ بورس در یک روز کاری به حساب می‌آمد، به محدوده 61 هزار و 500 واحدی سقوط کرد تا در روزهای پایانی سال کام سهامداران تلخ شود. اما به دنبال خوش‌بینی‌ها نسبت به فرجام خوش مذاکرات هسته‌ای، سال 94 برای بورس بسیار امیدوارکننده آغاز شد و متغیر کلیدی بازار سهام که فعالیت خود را در محدوده 62 هزار و 532 واحد آغاز کرده بود تا نیمه‌های فروردین‌ماه به روند صعودی خود ادامه داد و حتی موفق به فتح کانال 70 هزار واحدی نیز شد. اما به دنبال ایجاد ابهام در روند مذاکرات و تمدید تا تیرماه شاخص نیز مجددا در مدار نزولی قرار گرفت و در مدت‌زمان کوتاهی تمام مسیر رو به رشد را بازگشت و تا محدوده 62 هزار واحد نیز سقوط کرد و رکود بر بازار حاکم شد. بعد از پشت سر گذاشتن این روند و با رسیدن به تیرماه حرکت صعودی شاخص آغاز شد اما برخلاف تصورات بعد از توافق هسته‌ای شاهد ریزش بازار و عمیق‌تر شدن رکود حاکم بر بازار سهام بودیم. بسیاری از کارشناسان برای این عملکرد شاخص دلایل مختلفی ذکر کرده‌اند که از مهم‌ترین آن می‌توان به زمان اجرایی شدن برجام در دی‌ماه اشاره کرد. در این مدت رکود بی‌سابقه‌ای بر بازار سهام حاکم شد و حجم و ارزش معاملات به شدت افت کرد به طوری‌که در تاریخ 12 مهر شاخص با رسیدن به محدوده 61 هزار و 164 واحد به پایین‌ترین رقم خود در سال 94 رسید. از اواخر آذرماه و به دنبال نهایی شدن برجام و لغو تحریم‌ها جو مثبت به بازار بازگشت تا در آستانه دومین سال از روند نزولی بازار سهام شاهد آغاز روند رو به رشد نماگر بازار باشیم و در مدت‌زمان کوتاهی شاخص بورس در حدود 20 هزار واحد رشد کرد و توانست تا محدوده 80 هزار واحد صعود کند به طوری که در 24 اسفندماه با صعود به محدوده 80 هزار و 237 واحد به بالاترین رقم در سال 94 رسید. در مجموع سال 94 برای سهامداران سالی پرافت‌وخیز بود و سهامداران کم‌تجربه داشته‌های زیادی را اندوخته کردند؛ سالی که از مجموع 243 روز معاملاتی آن در 143 روز عملکرد مثبت و در 100 روز شاهد افت شاخص و بازار سهام بودیم. نماگر بازار در اولین روز معاملاتی سال 94 کار خود را از 62 هزار و 532 واحد آغاز کرد و بعد از افت‌وخیز فراوان در آخرین روز معاملاتی در 80 هزار و 219 واحد به کار خود خاتمه داد و در مجموع با رشد 17 هزار و 688 واحدی بازدهی مثبت 28 درصدی را نصیب سهامداران کرد. عملکرد صنایع از ابتدای سال 94 تا پایان آخرین روز معاملاتی 22 میلیارد و 779 میلیون و 800 هزار سهم و حق‌تقدم به ارزش 47 هزار و 362 میلیارد و 400 میلیون تومان در 13 میلیون و 939 هزار دفعه میان سهامداران دادوستد شد که نسبت به سال گذشته ارزش معاملات 13 درصد کاهش داشته و حجم و تعداد دفعات معاملات به ترتیب 38 و 8 درصد افزایش داشته است. همچنین از میان صنایع بازار ابزار پزشکی با رشد 762 درصدی (با احتساب آورده) پربازده‌ترین و در مقابل خرده‌فروشی با افت 7/5 درصدی ضعیف‌ترین عملکرد را داشتند. با توجه به اتفاق پیرامون بازار سهام در سال 94 و هجوم سرمایه‌گذاران خارجی به منظور مشارکت در طرح های مختلف عمرانی و صنعتی و معدنی کشور انتظار می‌رود سال 95 برای بورس سال شکوفایی و رونق باشد و در مجموع شاهد رشد چشمگیر قیمت سهام شرکت‌ها باشیم. از سویی دیگر سیاست‌های دولت در زمینه کاهش نرخ سود بانکی نیز می‌تواند باعث خروج سرمایه از بانک‌ها و سرازیر شدن آنها به سمت بورس باشد که می‌تواند نشانه‌ای دیگر از رونق بازار سهام در سال 95 باشد. از سویی دیگر با برقرار شدن مجدد سوئیفت و آسان شدن تبادلات بین بانکی روابط تجاری ساده‌تر از گذشته خواهد شد و هزینه تمام‌شده را برای واحدهای تولیدی که محصولات خود را وارد یا صادر می‌کنند به شدت کاهش خواهد داد. از سویی دیگر با افزایش صادرات نفت ایران انتظار می‌رود قیمت جهانی این محصول تا حدودی کاهش یابد و در محدوده 40 تا 50 دلار به تثبیت برسد که در صورت در نظر نگرفتن راهکار مناسب می‌تواند کشور را با کسری بودجه مواجه کند. از منظر سیاسی انتظار می‌رود اوضاع وخیم کشورهای همسایه مخصوصا عراق در سال جاری تا حدودی بهبود یابد و شاهد افزایش صادرات محصولات از جمله سیمان و محصولات غذایی و دارو به این کشور باشیم. همچنین وخیم شدن روابط دیپلماتیک میان ترکیه و روسیه که در سه ماهه پایانی سال گذشته شدت بیشتری گرفت و سفر پوتین به ایران می‌تواند کشور را در شرایطی قرار دهد که بازارهای روسیه تحت انحصار قرار گیرد و شاهد افزایش صادرات محصولات مختلف به این کشور نیز باشیم. در زمینه نفت و محصولات پتروشیمی طبق برآوردهای صورت گرفته در صورت ورود سرمایه‌گذار خارجی و تکمیل واحدهای پتروشیمی از جمله ستاره خلیج فارس کشور توانایی صادرات محصولات پتروشیمی و حتی پالایشی به کشورهای مختلف را خواهد داشت. با این اوصاف انتظار می‌رود سال 95 برای اقتصاد کشور سالی بزرگ برای شکوفایی و رونق اقتصادی خواهد بود و به تبع آن رشد بازار سهام را به دنبال خواهد داشت.