پالایشگاه‌سازی فدای واردات شد

گروه نفت و انرژی- ایران قریب به 35 درصد از بودجه کل کشور را از محل معاملات نفتی تامین می‌کند و همین وابستگی اقتصاد به نفت در مناقشات جهانی سال‌های گذشته محل فشار ناعادلانه از جانب قدرت‌های جهانی بوده است. البته این موضوع در خصوص فرآوردهای نفتی نیز صادق است به طوری که در مورد کالای استراتژیکی چون بنزین این امر بیش از سایر فرآورده‌ها جلوه‌گری کرده است به طوری که هرگونه اختلال در تامین بنزین مورد نیاز کشور علاوه بر هزینه سنگین اقتصادی بازخوردهای اجتماعی و امنیتی را نیزبه دنبال داشته است. سطح واردات بنزین طی سال‌های اخیر با تحولات سیاسی- اقتصادی کشور دچار نوساناتی بوده به طوری که بین سال‌های 75 تا 85 روند واردات با شیبی تند و با افزایش 10 برابری به 5/27 میلیون لیتر در روز رسید و واردات سهم بالایی از نیاز کشور به بنزین را تامین کرد. اما در تابستان 86 با اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین، واردات روندی نزولی به خود گرفت و در سال 91 به 8/1 میلیون لیتر در روز رسید اما این پایان ماجرای واردات بنزین نیست زیرا این روند تا نیمه سال 92 ادامه یافت تا اینکه با سرکار آمدن دولت یازدهم با انتقادات وزیر نفت و رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست درخصوص تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی و به علت «سرطانزا بودن بنزین پتروشیمی» و «عامل اصلی آلودگی هوا در کلانشهرها» دستور توقف تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی و آغاز واردات بنزین صادر شد. در سال 92 واردات بنزین دوباره روندی صعودی به خود گرفت که علت آن را می‌توان در مواردی چون تاخیر در اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و اعتقاد به آلایندگی بنزین تولید پتروشیمی‌ها جست‌وجو کرد. در همین حال با وجود اینکه سال گذشته قیمت بنزین به لیتری یک‌هزار تومان افزایش یافت اما گران‌شدن بهای این فرآورده استراتژیک نفتی نه‌تنها منجر به کاهش مصرف نشد بلکه واردات بنزین ایران را با جهش جدید همراه کرد. بیش از 2/3 میلیارد لیتر بنزین به ارزش حدود یک میلیارد دلار در سال ۹۴ وارد کشور شد تا با گذشت یک دهه از آغاز سهمیه‌بندی بنزین، رکورد جدیدی برای واردات این فرآورده نفتی به ثبت برسد. براساس آمارهای رسمی سال گذشته متوسط مصرف روزانه بنزین ایران با ثبت رشدی حدود دو درصدی به ۷۱ میلیون لیتر در روز رسید اما با وجود افزایش دو درصدی مصرف، حجم واردات این محصول پرطرفدار نفتی حدود دو برابر افزایش یافت. سال گذشته به طور متوسط روزانه ۹ میلیون لیتر و در مجموع بالغ بر سه میلیارد و ۲۸۵ میلیون لیتر بنزین وارد کشور شد، این در حالی است که در سال ۱۳۹۳ حجم واردات بنزین ایران حدود یک میلیارد و ۶۵۰ میلیون لیتر بوده است. از سوی دیگر با احتساب هزینه ۳۰ سنتی واردات هر لیتر بنزین با اکتان بالا در مجموع سال گذشته حدود یک میلیارد لیتر بنزین وارد ایران شده که طی سه ماه پایانی سال گذشته بخشی از بنزین وارداتی با صادرات نفت‌خام ایران تهاتر شده است. سیدناصر سجادی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در گفت‌وگو با مهر درباره دلایل افزایش دو برابری واردات بنزین ایران در سال گذشته، گفت: رشد مصرف بنزین سال گذشته خیلی بالا نبوده و یکی از دلایل افزایش واردات، بالا بردن ظرفیت ذخیره سازی این فرآورده نفتی بوده است. این مقام مسوول با تاکید بر اینکه با افزایش واردات بنزین در سال گذشته حجم ذخایر استراتژیک این فرآورده نفتی هم افزایش یافته است، تاکید کرد: علاوه بر این، بخشی از واردات بنزین به منظور تامین سوخت نوروزی بوده است. از سوی دیگر برخی از مسوولان شرکت ملی پالایش و پخش نفتی هم اعتقاد دارند یکی از مهم‌ترین دلایل واردات بنزین ایران در سال ۹۴ طولانی شدن دوره تعمیرات اساسی و دوره‌ای برخی از پالایشگاه‌های نفت به ویژه پالایشگاه نفت شازند اراک بوده است. در این بین در حالی رکورد واردات بنزین ایران در سال گذشته شکسته شد که هم‌اکنون تکمیل و بهره‌برداری از فاز اول پالایشگاه میعانات گازی ستاریه خلیج‌فارس مهم‌ترین برنامه وزارت نفت برای توقف واردات بنزین در سال جدید به شمار می‌رود. بیژن زنگنه، وزیر نفت طی روزهای پایانی اسفند ماه سال گذشته و در حاشیه مراسم روشن شدن مشعل پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس تاکید کرد: در سال ۹۵ بهره‌برداری از فاز اول این پالایشگاه میعانات گازی مهم‌ترین برنامه اولویت دار وزارت نفت به شمار می‌رود. با بهره‌برداری از فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس حدود ۱۲ میلیون لیتر به ظرفیت تولید بنزین با استاندارد یورو چهار کشور افزوده می‌شود و عملا واردات این فرآورده استراتژیک نفتی متوقف خواهد شد. در شرایط فعلی یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی بهره‌برداری از فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس تامین منابع مالی بوده و مطابق با آمارهای ارائه شده از سوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، تکمیل و بهره‌برداری از فاز اول این طرح پالایشگاهی با هدف تولید روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین به حدود ۸۰۰ میلیون دلار تخصیص منابع مالی نیاز دارد. در حالی واردات بنزین ایران در سال ۹۴ به نوعی با ثبت یک رکورد جدید افسار پاره کرده که با تخصیص یک میلیارد دلار هزینه واردات بنزین سال گذشته امکان تکمیل و بهره‌برداری از فاز اول پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس و توقف واردات بنزین وجود داشت. واردات روزانه 15 میلیون لیتر از سویی همزمان با افزایش مصرف بنزین در تعطیلات نوروزی و کاهش حجم بنزین ذخیره شده در مخازن واردات بنزین در فروردین‌ماه جاری با رشد 50 درصدی مواجه شد. براساس این گزارش، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در آخرین نشست خبری خود طی اسفند‌ماه سال 94 اعلام کرد در تمامی فرآورده‌های نفتی به جز بنزین مازاد بر میزان مصرف، تولید داریم و این تولید مازاد را به بخش صادرات اختصاص داده‌ایم. سجادی تصریح می‌کند در سال 94 به‌طور متوسط روزانه 6/70 میلیون لیتر مصرف بنزین در کشور داشتیم که از این رقم به‌طور متوسط 9 میلیون لیتر در روز را وارد کرده‌ایم در حالی که میزان متوسط واردات روزانه بنزین در سال 93 حدود 5/4 میلیون لیتر بوده است. به گزارش فارس، همان‌طور که سجادی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز اعلام کرده بود، در سال گذشته به طور متوسط روزانه 9 میلیون لیتر بنزین وارد کشور شده است. اما در فروردین‌ماه سال 95 حجم واردات این فرآورده پرمصرف به 15 میلیون لیتر رسیده است. پیش از این وزیر نفت و برخی مسوولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز اعلام کرده بودند با وارد شدن یک ردیف از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس تولید بنزین در کشور حدود 12 میلیون لیتر اضافه می‌شود و دیگر نیازی به واردات نخواهد بود اما با افزایش حجم واردات بنزین در سال 95 به نظر می‌رسد، اگر در حالت خوشبینانه بخش اول این پالایشگاه در مهرماه 95 نیز به مدار وارد شود هنوز نیاز کشور به واردات بنزین برطرف نخواهد شد. تولید بنزین در دستور کار دولت با این اوصاف واردات بنزین که پیش از این به عنوان پاشنه‌آشیل کشور شناخته شده بود، بار دیگر در دولت یازدهم آغاز و روز‌به‌روز بر میزان آن افزوده شد تا اینکه به میزان تولید روزانه بنزین در واحدهای پتروشیمی یعنی حدود 10 میلیون لیتر در روز رسید. در حالی که علت اصلی توقف تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی «آلوده دانستن این نوع بنزین» اعلام شده بود و با این دید، واردات گسترده بنزین صورت گرفت؛ اکنون تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی در دستور کار دولت قرار گرفته است. اخیرا تفاهمنامه‌ای با شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران امضا شده که در آن پتروشیمی بندر امام متعهد به تحویل ماهانه ۴۵ هزار تن (معادل شش میلیون لیتر) بنزین یورو ۴ است.