فاطمه روشن- بیش از 80 سال از قانون ثبت آثار ملی و تاریخی می‌گذرد اما هنوز رعایت نکردن حریم قانونی، آثار تاریخی ثبت در فهرست ملی را تهدید می‌کند. هر روز خبر از پروژه‌های جدید و تجاوزی دیگر به حریم بنایی تاریخی به گوش می‌رسد اما این اخبار تنها زمانی به گوش مسوولان میراث فرهنگی می‌رسد که کار به اجرا یا از بین رفتن بخشی از بنا رسیده است. از سوی دیگر خبر رعایت نکردن حریم بناهایی مثل ارگ کریم‌خانی، کاخ گلستان، میدان نقش جهان و حالا هگمتانه به دلیل داشتن ارزش جهانی به سرعت منتشر می‌شود و مسوولان را وادار به واکنش می‌کند. اما بسیاری از آثار تاریخی کشور به دلیل مصوب نبودن حریم‌شان هر روز در خطر هستند؛ آثاری که قربانی پروژه‌هایی با مجوزهای قانونی اما غیرکارشناسی می‌شوند و حتی خبرشان هم به گوش کسی نمی‌رسد. گاهی نیز مسوولان پشت این سنگر که مجوزهای صادرشده مربوط به مدیران قبلی بوده، پناه می‌گیرند و مسوولیت اتفاق‌ها را بر دوش کسانی می‌اندازند که اکنون سمتی ندارند. به تازگی در چندقدمی محوطه تاریخی هگمتانه، شهرداری همدان قدم‌های آخر را برداشت و بخش شرقی حریم درجه یک این محوطه باقیمانده از دوره مادها را به پارکسوار تبدیل کرد؛ اقدامی که ثبت جهانی این محوطه ارزشمند را با مشکل روبه‌رو خواهد کرد. با پیگیری‌های مکرر استاندار همدان تلاش‌هایی برای ثبت جهانی «هگمتانه» در دست انجام بود اما حالا با ایجاد یک «پارکسوار» در ضلع شرقی این شهر دوران مادها، هر نوع تلاشی برای ثبت جهانی این مجموعه بی‌فایده است. کلیسای «استپانوس مقدس» و حمام «ارامنه» دو بنای تاریخی در عرصه محوطه تاریخی هگمتانه، یا واضح‌تر، دیوار به دیوار این سه بنای تاریخی و چه بسا ارزشمند، پارک‌سواری برای تردد تاکسی‌ها و اتوبوس ایجاد شد تا مرور زمان آنچه از مادها باقی مانده را تخریب کنند؛ تردد ماشین‌هایی که بیشتر شامل اتوبوس‌های سنگین هستند و باعث آسیب‌های زیادی به هگمتانه می‌شود. جای نگرانی وجود ندارد، مشکل را حل می‌کنیم محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور در این زمینه به «جهان‌صنعت» گفت: جای نگرانی وجود ندارد. در حال پیگیری و بررسی هستیم. امروز با مدیرکل میراث فرهنگی همدان صحبت کردم. قرار شد گزارش کاملی ارسال کنند. چون این اتفاق در محدوده شهری افتاده است، باید با شهرداری و استانداری هماهنگی‌های لازم انجام تا مشکل حل شود. در گذشته هم مشکلاتی نظیر این به‌وجود آمده بود مثل اتفاقی که برای کاخ گلستان افتاد اما با گفت‌وگو و هماهنگی با شهرداری این مشکل حل شد. وی درخصوص تعیین حریم آثار باستانی و تاریخی و رعایت نکردن آنها از سوی دیگر ارگان‌ها و صدور مجوزهای غیرکارشناسی شده هم گفت: بخشی از فرآیند ثبت بناهای تاریخی، تعیین حریم آنهاست که بسیار کار پیچیده‌ای است. مثلا تعیین حریم یک قنات یا محوطه تاریخی مثل شوش را در نظر بگیرید. چقدر زمانبر و دشوار است. متاسفانه در گذشته وقتی بنای تاریخی ثبت می‌شد، حریمی برای آن تعریف نمی‌شد. سال گذشته بیش از 150 اثر تعیین حریم شدند. ما در تلاش هستیم تا حریم این بناها را تعیین کنیم هرچند مشکل است. البته در حال حاضر هر بنایی که ثبت می‌شود، بلافاصله حریم آن هم تعریف و مشخص می‌شود. مجوز مربوط به دوره مدیریت ما نیست اردیبهشت سال گذشته ریحان سروش‌مقدم، مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان همدان موافقت با این اقدام را مربوط به چهار سال پیش دانست. او در این زمینه به ایسنا گفته بود: در دوره مدیریت قبلی در این اداره کل و در سال 89 پس از انجام بررسی‌های باستان‌شناسی که نشانه تاریخی را به دنبال نداشته است، سوابق بررسی و در سال 90 براساس برنامه شورای عالی شهرسازی و معماری همدان این مصوبه تصویب شد تا رینگ اول همدان به پیاده‌راه تبدیل شود. وی در توضیحاتی گفته بود: «با توجه به اینکه همدان دایره‌ای شکل است، به خیابان آن یک رینگ گفته می‌شود بنابراین براساس آن مصوبه، پیشنهاد شد رینگ نخست همدان در بافت تاریخی که 171 هکتار دارد به پیاده‌راه تبدیل و از ورود خودرو به آن مجموعه جلوگیری شود و با احداث پارکسوار فقط تاکسی و ون از این محدوده تردد کنند. من به عنوان مدیرکل میراث فرهنگی استان در صورتی با این پروژه موافق هستم که با بهره‌برداری از پارکسوار، ماشین سنگینی در این محدوده تردد نکند و فقط ماشین‌های کنترل‌شده در این رینگ رفت‌وآمد داشته باشند تا دست‌کم لرزشی ایجاد نشود و آسیبی به بافت تاریخی همدان و تپه هگمتانه وارد نشود. در همان محدوده زمانی حتی تعدادی از هنرمندان و سینماگران همدانی در نامه‌ای به محمدناصر نیکبخت، استاندار همدان از او خواستند از تخریب بناهای تاریخی توسط شهرداری جلوگیری کند. و این‌بار این مسوول در پاسخ به نامه آنها که اردیبهشت 94 منتشر شده بود، خردادماه 94 جواب داد: «اینجانب از همه شما عزیزان که جزو ارزش‌های بیدار، هوشیار و فهیم این مرز و بوم هستید، کمال تشکر و امتنان را داشته، ضمن ابراز تاسف از قصور و کاستی‌های رخ داده گذشته و با احترام به دغدغه‌ها و نگرانی‌های فرهنگی ارزشمند شما سرمایه‌ها و مفاخر ملی این استان با قاطعیت اعلام می‌کنم که حفظ همه ارزش‌ها و هویت‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی بر همگان ضروری است و با توجه به دیدگاه عمیق دولت تدبیر و امید در حفظ ارزش‌های این مرز و بوم، تلاش همه‌جانبه کلیه ادارات و سازمان‌های دولتی و مردم‌نهاد این استان در راستای توجه و تاکید بر حفاظت همه‌جانبه از آثار تاریخی، طبیعی و محیط‌زیست متمرکز بوده و هرگونه تخریب و نابودی آثار تاریخی، باغات و فضای سبز را محکوم کرده و اجازه نخواهیم داد که تعرضی به این سرمایه‌های ارزشمند ملی صورت گیرد.» و حالا تابلوی «به طرف پایانه اتوبوسرانی سر گذر» نبش کوچه‌های منتهی به این پایانه و به یادگار مادها «هگمتانه» خودنمایی می‌کند و اتوبوس‌ها دو سه روزی است کارشان را از این پایانه آغاز کرده‌اند. به نظر می‌رسد با ادامه این شرایط «هگمتانه» راهی برای جهانی شدن ندارد.
فاطمه روشن- بیش از 80 سال از قانون ثبت آثار ملی و تاریخی می‌گذرد اما هنوز رعایت نکردن حریم قانونی، آثار تاریخی ثبت در فهرست ملی را تهدید می‌کند. هر روز خبر از پروژه‌های جدید و تجاوزی دیگر به حریم بنایی تاریخی به گوش می‌رسد اما این اخبار تنها زمانی به گوش مسوولان میراث فرهنگی می‌رسد که کار به اجرا یا از بین رفتن بخشی از بنا رسیده است. از سوی دیگر خبر رعایت نکردن حریم بناهایی مثل ارگ کریم‌خانی، کاخ گلستان، میدان نقش جهان و حالا هگمتانه به دلیل داشتن ارزش جهانی به سرعت منتشر می‌شود و مسوولان را وادار به واکنش می‌کند. اما بسیاری از آثار تاریخی کشور به دلیل مصوب نبودن حریم‌شان هر روز در خطر هستند؛ آثاری که قربانی پروژه‌هایی با مجوزهای قانونی اما غیرکارشناسی می‌شوند و حتی خبرشان هم به گوش کسی نمی‌رسد. گاهی نیز مسوولان پشت این سنگر که مجوزهای صادرشده مربوط به مدیران قبلی بوده، پناه می‌گیرند و مسوولیت اتفاق‌ها را بر دوش کسانی می‌اندازند که اکنون سمتی ندارند. به تازگی در چندقدمی محوطه تاریخی هگمتانه، شهرداری همدان قدم‌های آخر را برداشت و بخش شرقی حریم درجه یک این محوطه باقیمانده از دوره مادها را به پارکسوار تبدیل کرد؛ اقدامی که ثبت جهانی این محوطه ارزشمند را با مشکل روبه‌رو خواهد کرد. با پیگیری‌های مکرر استاندار همدان تلاش‌هایی برای ثبت جهانی «هگمتانه» در دست انجام بود اما حالا با ایجاد یک «پارکسوار» در ضلع شرقی این شهر دوران مادها، هر نوع تلاشی برای ثبت جهانی این مجموعه بی‌فایده است. کلیسای «استپانوس مقدس» و حمام «ارامنه» دو بنای تاریخی در عرصه محوطه تاریخی هگمتانه، یا واضح‌تر، دیوار به دیوار این سه بنای تاریخی و چه بسا ارزشمند، پارک‌سواری برای تردد تاکسی‌ها و اتوبوس ایجاد شد تا مرور زمان آنچه از مادها باقی مانده را تخریب کنند؛ تردد ماشین‌هایی که بیشتر شامل اتوبوس‌های سنگین هستند و باعث آسیب‌های زیادی به هگمتانه می‌شود. جای نگرانی وجود ندارد، مشکل را حل می‌کنیم محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور در این زمینه به «جهان‌صنعت» گفت: جای نگرانی وجود ندارد. در حال پیگیری و بررسی هستیم. امروز با مدیرکل میراث فرهنگی همدان صحبت کردم. قرار شد گزارش کاملی ارسال کنند. چون این اتفاق در محدوده شهری افتاده است، باید با شهرداری و استانداری هماهنگی‌های لازم انجام تا مشکل حل شود. در گذشته هم مشکلاتی نظیر این به‌وجود آمده بود مثل اتفاقی که برای کاخ گلستان افتاد اما با گفت‌وگو و هماهنگی با شهرداری این مشکل حل شد. وی درخصوص تعیین حریم آثار باستانی و تاریخی و رعایت نکردن آنها از سوی دیگر ارگان‌ها و صدور مجوزهای غیرکارشناسی شده هم گفت: بخشی از فرآیند ثبت بناهای تاریخی، تعیین حریم آنهاست که بسیار کار پیچیده‌ای است. مثلا تعیین حریم یک قنات یا محوطه تاریخی مثل شوش را در نظر بگیرید. چقدر زمانبر و دشوار است. متاسفانه در گذشته وقتی بنای تاریخی ثبت می‌شد، حریمی برای آن تعریف نمی‌شد. سال گذشته بیش از 150 اثر تعیین حریم شدند. ما در تلاش هستیم تا حریم این بناها را تعیین کنیم هرچند مشکل است. البته در حال حاضر هر بنایی که ثبت می‌شود، بلافاصله حریم آن هم تعریف و مشخص می‌شود. مجوز مربوط به دوره مدیریت ما نیست اردیبهشت سال گذشته ریحان سروش‌مقدم، مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان همدان موافقت با این اقدام را مربوط به چهار سال پیش دانست. او در این زمینه به ایسنا گفته بود: در دوره مدیریت قبلی در این اداره کل و در سال 89 پس از انجام بررسی‌های باستان‌شناسی که نشانه تاریخی را به دنبال نداشته است، سوابق بررسی و در سال 90 براساس برنامه شورای عالی شهرسازی و معماری همدان این مصوبه تصویب شد تا رینگ اول همدان به پیاده‌راه تبدیل شود. وی در توضیحاتی گفته بود: «با توجه به اینکه همدان دایره‌ای شکل است، به خیابان آن یک رینگ گفته می‌شود بنابراین براساس آن مصوبه، پیشنهاد شد رینگ نخست همدان در بافت تاریخی که 171 هکتار دارد به پیاده‌راه تبدیل و از ورود خودرو به آن مجموعه جلوگیری شود و با احداث پارکسوار فقط تاکسی و ون از این محدوده تردد کنند. من به عنوان مدیرکل میراث فرهنگی استان در صورتی با این پروژه موافق هستم که با بهره‌برداری از پارکسوار، ماشین سنگینی در این محدوده تردد نکند و فقط ماشین‌های کنترل‌شده در این رینگ رفت‌وآمد داشته باشند تا دست‌کم لرزشی ایجاد نشود و آسیبی به بافت تاریخی همدان و تپه هگمتانه وارد نشود. در همان محدوده زمانی حتی تعدادی از هنرمندان و سینماگران همدانی در نامه‌ای به محمدناصر نیکبخت، استاندار همدان از او خواستند از تخریب بناهای تاریخی توسط شهرداری جلوگیری کند. و این‌بار این مسوول در پاسخ به نامه آنها که اردیبهشت 94 منتشر شده بود، خردادماه 94 جواب داد: «اینجانب از همه شما عزیزان که جزو ارزش‌های بیدار، هوشیار و فهیم این مرز و بوم هستید، کمال تشکر و امتنان را داشته، ضمن ابراز تاسف از قصور و کاستی‌های رخ داده گذشته و با احترام به دغدغه‌ها و نگرانی‌های فرهنگی ارزشمند شما سرمایه‌ها و مفاخر ملی این استان با قاطعیت اعلام می‌کنم که حفظ همه ارزش‌ها و هویت‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی بر همگان ضروری است و با توجه به دیدگاه عمیق دولت تدبیر و امید در حفظ ارزش‌های این مرز و بوم، تلاش همه‌جانبه کلیه ادارات و سازمان‌های دولتی و مردم‌نهاد این استان در راستای توجه و تاکید بر حفاظت همه‌جانبه از آثار تاریخی، طبیعی و محیط‌زیست متمرکز بوده و هرگونه تخریب و نابودی آثار تاریخی، باغات و فضای سبز را محکوم کرده و اجازه نخواهیم داد که تعرضی به این سرمایه‌های ارزشمند ملی صورت گیرد.» و حالا تابلوی «به طرف پایانه اتوبوسرانی سر گذر» نبش کوچه‌های منتهی به این پایانه و به یادگار مادها «هگمتانه» خودنمایی می‌کند و اتوبوس‌ها دو سه روزی است کارشان را از این پایانه آغاز کرده‌اند. به نظر می‌رسد با ادامه این شرایط «هگمتانه» راهی برای جهانی شدن ندارد.