کارشکنی جدید عربستان

گروه نفت و انرژی - در دوران تحریم‌ها ایران ناچار به کاهش صادرات نفت خود شد و از این رو سایر تولیدکنندگان همچون عربستان،روسیه و عراق که رقبای نفتی نیز به حساب می‌آیند صادرات نفت خود را افزایش دادند و جای بشکه‌های نفت ایران را در بازارهای جهانی پر کردند به‌گونه‌ای که صادرات نفت ایران در یک‌سال از 8/2 میلیون بشکه در روز به زیر یک میلیون بشکه در روز رسید. با پایان یافتن تحریم‌های ناعادلانه غرب علیه ایران، دولت سعی داشت با استفاده از روش‌های جدید، مشتریان نفتی را جذب و سهم از دست رفته خود از بازار نفت را پس گیرد. ایران در حالی برای بازپس‌گیری سهم خود در بازارهای جهانی نفت تلاش می‌کند که به دلیل سال‌های تحریم کشور برای صادرات با مشکلات متعددی مواجه است و با وجود لغو تحریم‌ها موانع بیمه‌ای، تامین مالی و حقوقی‌ای نیز برای صادرات نفت ادامه دارد. با وجود اینکه ممنوعیت بیمه شرکت‌های اروپایی در مورد انتقال نفت از جمله معضلات بزرگ ایران در فروش نفت‌خام به مشتریانش بود اما با گذشت مدت کوتاهی از لغو تحریم‌ها این معضل برطرف شد و اواخر بهمن‌ماه اولین محموله نفتی ایران راهی اروپا شد. در این میان طرح فریز نفتی که توسط برخی کشورهای تولیدکننده همچون عربستان با هدف تثبیت و بهبود قیمت نفت در بازارهای جهانی ارائه شد تهدیدی دیگر برای افزایش صادرات ایران به حساب می‌آید و با وجود اینکه کشورهایی همچون روسیه، عمان و نیجریه به‌طور رسمی از مستثنا شدن ایران از اجرای طرح فریز نفتی حمایت کرده‌اند اما برخی از کشورهای عربی همچنان خواستار پیوستن ایران به این طرح نفتی هستند. پی بردن به اینکه چرا عربستان تمایلی به برداشتن گام نسبتا کم‌اهمیت فریز تولید خود در صورت عدم همکاری ایران ندارد کار دشواری نیست چراکه سعودی‌ها در این صورت نظاره‌گر موفقیت ایران در بازپس‌گیری سهم خود از بازار کلیدی آسیا خواهند بود و به درستی بر این باورند که محدود شدن تولید آنها صرفا به ایران اجازه خواهد داد تا افزایش صادرات خود را ادامه دهد. تحریم ثانویه علیه ایران در همین حال عربستان بازی جدیدی را برای جلوگیری از پیشبرد سیاست‌های ایران شروع کرده است و به تقلید از آمریکا و برای جلوگیری از افزایش صادرات نفت ایران دست به وضع تحریم‌های ثانویه علیه ایران زد و اعلام کرد نفتکش‌های خارجی که یکی از سه بندر آخر محل بارگیری‌شان ایران بوده، باید قبل از ورود به آب‌های عربستان از مقامات سعودی مجوز بگیرند. به گفته تجار و کشتی‌داران، عربستان گام‌هایی را برای کند کردن تلاش‌های ایران به منظور افزایش صادرات نفتش صورت داده و ورود کشتی‌های حامل نفت‌خام ایران به آب‌های خود را ممنوع کرده است. براساس توافق جامع هسته‌ای که بین ایران و قدرت‌های جهانی منعقد شده، تهران اجازه دارد صادرات نفت خود به اروپا و دیگر کشورهای جهان را از سر بگیرد. از زمان لغو تحریم‌ها، ایران تنها توانسته مقادیر کمی نفت به چند شرکت اروپایی از جمله کپسای اسپانیا، توتال فرانسه و لیتاسکوی روسیه بفروشد. براساس این گزارش، به گفته کشتی‌داران، تا اواسط ماه آوریل، تنها هشت تانکر از جزیره خارک ایران عازم اروپا خواهند شد که تنها 12 میلیون بشکه نفت را حمل خواهند کرد. اطلاعیه‌ای که یک شرکت بیمه نفتکش‌ها در ماه فوریه برای اعضای خود منتشر کرده نشان می‌دهد رژیم سعودی اعلام کرده است کشتی‌های ایرانی حامل نفت این کشور نباید وارد بنادر عربستان و بحرین شوند. در این بخشنامه آمده کشتی‌هایی هم که یکی از سه بندر آخر محل بارگیری‌شان در ایران بوده باید قبل از ورود به آب‌های این دو کشور از مقامات عربستانی و بحرینی کسب اجازه کنند. ایران همچنین تاکنون نتوانسته مجددا به تانکرهای ذخیره نفت در قطب کلیدی ترانزیت نفت در ساحل مصر در دریای مدیترانه که بخشی از سهام آن متعلق به عربستان است، دسترسی مجدد پیدا کند. اتحادیه تانکری اینترتانکو و دیگر فعالان این صنعت می‌گویند هیچ دستورالعمل رسمی از دولت عربستان دریافت نکرده‌اند اما ابهام درباره چگونگی عبور از آب‌های این کشور تمایل برخی شرکت‌های تانکری را برای حمل نفت ایران کاهش می‌دهد. یک کشتی‌دار در این زمینه گفت: این یک ریسک ناشناخته است. کسی نمی‌خواهد رابطه‌اش را با سعودی‌ها مختل کند. افزایش تولید نفت ایران با این حال با رفع تحریم‌ها تولید نفت ایران طی سه ماه اخیر رو به افزایش گذاشته است از این رو تولیدات نفت‌خام اوپک هم به دلیل افزایش تولید نفت ایران در ماه مارس به بالاترین حد خود در چهار سال اخیر رسید. درحالی که قیمت نفت وست تگزاس اینترمدییت با افزایش دو سنت به 34/38 دلار رسیده، تولید نفت ایران در ماه مارس (اسفند) با 100هزار بشکه افزایش به 2/3 میلیون بشکه در روز رسید که بیشترین افزایش از مارس ‌‌2012 تاکنون است. تولید نفت عراق نیز در ماه مارس با 150 هزار بشکه افزایش به روزانه 35/4 میلیون بشکه رسیده است. این در حالی است که عربستان، بزرگ‌ترین تولیدکننده عضو اوپک در این ماه تولید خود را 10 هزار بشکه در روز کاهش داده و به 19/10 میلیون بشکه در روز رسانده است. سعودی‌ها تولید خود را نسبت به ماه ژانویه تقریبا بدون تغییر حفظ کرده‌اند.