گذر ۵۲۷ شهر از جیره‌بندی

گروه نفت و انرژی- چند سالی است که ایران در چاه تشنگی فرو رفته است و هر روزه آمارهای بیمناکی در حوضه آب به چشم می‌خورد به‌طوری که ذخایر آبی کشور روزهای پایانی خود را طی می‌کند و سهل‌انگاری‌های مسوولان و مردم می‌تواند تعداد این روز‌ها را کمتر کند، روزهایی که حتی تصور بی‌آبی در آن نیز مشکل است اما در شرایط فعلی مانند آب خوردن در ذهن جاری می‌شود‌. تنش‌های آبی ایران، وزارت نیرو را بر آن داشت تا سناریو‌های جدیدی را برای حل بحران کم‌آبی در دستور کار خود قرار دهد تا برخی از شهر‌ها امسال هم بتوانند از جیره‌بندی عبور کنند‌. با این حال اگر گذری به آمار‌های بحران آب بیندازیم شاید نتوانیم آنقدر بی‌تفاوت از این بحران عظیم گذر کنیم چراکه ایران در حالی رتبه اول تنش آبی را به خود اختصاص داده که کشورهایی که با کمبود بارندگی بیش از ایران روبه‌رو هستند چنین رتبه‌ای را از آن خود نکرده‌اند‌. در حال حاضر ایران در شرایط آبی خوبی قرار ندارد و متاسفانه برای بهره‌برداران آبی این جمله تنها به شعار یا حرف روزمره تبدیل شده اما واقعیت این است که در شرایط فعلی ایران با 25 درصد فاصله از مصر رتبه اول تنش آبی را در برداشت از آب‌های زیرزمینی به خود اختصاص داده که به نظر می‌رسد این آمار بسیار نگران‌کننده است‌. به عبارتی باید گفت زنگ خطر آب‌های زیرزمینی در حالی به صدا درآمده که بیش از 90 درصد آب کشور در حوزه کشاورزی صرف می‌شود که شاید همین مساله نیز موجب اشاعه شیوه‌های نوین آبیاری برای خروج از برون‌رفت آبی شده است تا جایی که تاکنون بیش از یک میلیون و 400 هزار هکتار از اراضی کشاورزی به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز شده‌اند‌. اما مشکل اصلی که در حوزه آبی کشور به ویژه بخش کشاورزی وجود دارد مربوط به برداشت بیش از حد آب از چاه‌های مجاز و غیرمجاز است که افت سطح آب‌های زیرزمینی را در پی داشته به‌طوری که براساس آمارهای موجود از بیش از 11 میلیارد مترمکعب آب از دشت‌های کشاورزی بیش از ظرفیت مجاز برداشت می‌شود‌. با توجه به شرایط بحرانی کشور در حوزه آب و مهم بودن این مطلب باید توجه ویژه‌ای از سوی تمام بهره‌برداران به این بخش شود تا بتوان از این بحران گذر کرد در غیر این صورت شکی نیست که وضعیت کشور بحرانی‌تر و پیدا کردن راه‌حل برای آن سخت‌تر می‌شود‌. پیک مصرف آب در تابستان در همین حال قائم‌مقام وزیر نیرو با اعلام تشکیل ۱۲ حوضه آبریز در سال ۹۵ گفت: از اولویت‌های وزارت نیرو، عبور از پیک مصرف آب و برق در تابستان امسال است‌. ستار محمودی گفت: در برنامه ششم توسعه که به سه طرح اصلی آب، محیط‌زیست و صندوق‌های رفاه اجتماعی نگاه ویژه دارد، بخش آب در صدر برنامه‌های ششم توسعه دیده شده و وزارت نیرو مصمم به اجرای برنامه‌های کلان آب کشور است‌. قائم‌مقام وزیر نیرو، یکی از کارهای وزارت نیرو را عمل کردن به تعهدات برنامه‌ای دانست که به دولت و به سازمان برنامه و بودجه و مجلس وعده داده بود و اظهارداشت: این برنامه‌ها شامل پیاده‌سازی نظام مدیریت حوضه‌ای در حوضه‌های آبریز کشور است که از مجموع ۱۸ برنامه پیشنهادی که شش برنامه در سال ۹۴ پیاده‌سازی شده تشکیل می‌شود و مابقی جزو برنامه‌های سال ۹۵ خواهد بود‌. محمودی پیشبرد طرح عظیم و بزرگ مدیریت و مهار آب‌های کشور و پیشبرد طرح عظیم آبرسانی به روستاهای کشور را از دیگر طرح‌های وزارت نیرو در سال ۹۴ دانست و اضافه کرد: پیشبرد طرح‌های بهداشتی فاضلاب در کشور از دیگر موارد کاری وزارت نیرو است‌. وی با اشاره به اینکه در حوضه‌های آب روستایی حدود 5/1 درصد رشد افراد زیر پوشش را داشتیم و به آمار ۷۹ درصد در این زمینه رسیده‌ایم، بیان داشت: در زمینه فاضلاب نیز با رشد حدود یک درصد توانستیم از 5/40 به 5/41 درصد سطح زیر پوشش برسیم و در برخی کلانشهرها مانند تهران رشد قابل توجهی داشته باشیم که این رقم در کلانشهر تهران بین هفت تا هشت درصد رشد داشته است‌. قائم‌مقام وزیر نیرو در خصوص مدیریت آب شهرها در سال ۹۴ گفت: گام‌های بزرگی در این خصوص برداشته شده و حدود ۵۲۷ شهر که در دامنه تنش آبی قرار داشتند و پنج شهر از مراکز استانی که جزو شهرهای بحرانی کشور بودند، به‌ خوبی مدیریت شدند که توانستیم با مدیریت درست بدون اینکه در این شهرها به جیره‌بندی آب برسیم، ‌این بحران را مهار کرده و تابستان را بدون تنش سپری کنیم‌. این مقام مسوول در وزارت نیرو با اشاره به اجرایی شدن طرح تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در سال ۹۴ گفت: با اعتباراتی نزدیک به سه برابر سال ۹۳ وارد عرصه کار شدیم و گام‌های موثری را در این راستا برداشتیم که ادامه این طرح در سال ۹۵ با توجه به حدود سه برابر شدن بودجه این سال نسبت به سال ۹۴، ادامه خواهد یافت‌. محمودی به تشریح طرح تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی پرداخت و آن را نظم و انضباط بخشی، در برداشت آب از دشت‌های کشور معرفی و در ادامه به طرح احیای دریاچه ارومیه اشاره کرد و افزود: در طرح مدیریت و احیای دریاچه ارومیه اقدامات موثری انجام گرفت که اگر این اقدامات انجام نمی‌شد، در زمان حاضر اثری از دریاچه ارومیه باقی نمی‌ماند‌. وی در خصوص طرح‌های مرتبط با آب شرب شهرها با بیان اینکه حدود ۶۰۰ هزار مشترک جدید وارد چرخه آب شرب بهداشتی شده‌اند، ادامه داد: تلاش‌های وزارت نیرو برای شناساندن عرصه آب در کشور با کمک مجلس، دولت و مسوولان ارشد نظام و تشریح مسایل بحرانی بودن منابع آب زیرزمینی سرانجام به جایی رسید که در برنامه ششم توسعه آب به صورت موضوع خاصی مد نظر قرار گرفت‌. قائم‌مقام وزیر نیرو، اولویت‌های وزارت نیرو را در سال ۹۵، تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام دانست و به مهر گفت: این برنامه‌ها شامل مدیریت آب شهرها و روستاها، مدیریت شبکه‌های برق شهری و روستایی و عبور از پیک مصرف آب و برق در تابستان سال ۹۵ است. وی در ادامه با اشاره به مدیریت حوضه‌های آبریز کشور گفت: حداقل ۱۲ حوضه آبریز در سال ۹۵ تشکیل خواهیم داد تا بتوانیم مدیریت مشارکتی با ذی‌نفعان در عرصه آبی را ایجاد کنیم‌. وی با اشاره به اینکه در عرصه تعادل‌بخشی گام‌های بعدی را در سال ۹۵ برمی‌داریم، نظام اندازه‌گیری و تحویل حجمی آب را از اولویت‌های دیگر وزارت نیرو در سال ۹۵ دانست و ادامه داد: نصب کنتور روی چاه‌های کشاورزی و استفاده از کنتورهای هوشمند و دومنظوره می‌تواند ما را در مدیریت بهتر منابع آبی یاری کند‌.