برداشت‌های متفاوت از مثبت شدن تراز تجاری

مثبت شدن تراز تجاری کشور بعد از سال‌ها از یک طرف و کاهش صادرات و واردات از طرف دیگر، دو روی سکه بازرگانی کشور در سال 1394 است‌. در سالی که گذشت، 42 میلیارد و 415 میلیون دلار انواع کالا صادر و 41 میلیارد و 499 میلیون دلار کالا وارد کشور شد؛ این ارقام نشان می‌دهد که ارزش صادرات کشور 11/16 درصد و واردات 53/22 درصد نسبت به سال 1393 کاهش داشته است‌. همچنین در این مدت، حجم صادرات کشور به 93 میلیون و 520 هزار تن و حجم واردات به 35 میلیون و 70 هزار تن رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال پیش از آن، حجم صادرات و واردات به ترتیب 18/7 و 47/18 درصد کاهش یافته است‌. از این آمارهای گمرک برداشت‌های متفاوتی شده است برخی با تاکید بر مثبت شدن تراز تجاری کشور، این اعداد و ارقام را یکی از دستاوردهای مهم اقتصادی سال گذشته قلمداد و برخی به کاهش بیش از 16 درصدی صادرات اشاره می‌کنند و کاهش 22 درصدی واردات را کاهش تامین بخشی از مواد اولیه مورد نیاز کشور می‌دانند در این میان، برخی نیز دلیل اصلی روند کاهشی در صادرات و واردات کشور را علاوه بر تحریم‌ها، ناشی از وجود عواملی همچون روند کاهش قیمت در بازار کالاها و افت جهانی قیمت نفت می‌دانند‌. اهمیت میزان صادرات نفتی و غیر نفتی رضی میری، رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در این ارتباط به ایرنا گفت: تراز تجاری مثبت به نفع کشور است در حالی که تراز تجاری منفی به این معنی است که ما در جیبمان پول نداریم اما داریم خرج می‌کنیم‌. این عضو شورای گفت‌وگوی دولت و بخش‌خصوصی با یادآوری کاهش صادرات و واردات در سال گذشته گفت: کاهش واردات به دو دلیل می‌تواند رخ داده باشد نخست محدودیت در صدور مجوزها و ثبت سفارش‌ها و دوم رکود بازار داخلی به دلیل کنترل تورم در داخل واردکنندگان جنس فروش نرفته دارند و به واردات جدید اقدام نمی‌کنند‌. رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران افزود: این نکته قابل توجه است که چه میزان از صادرات سال گذشته نفتی و غیرنفتی بوده است‌. تراز تجاری به ظاهر مثبت محمد لاهوتی، رییس کنفدراسیون صادرات ایران نیز در این خصوص گفت: پیشی گرفتن صادرات از واردات به شرطی مثبت است که حجم تجارت خارجی کاهش پیدا نکرده باشد‌. وی افزود: موضوع تراز تجاری مثبت و پیشی گرفتن صادرات از واردات در ظاهر می‌تواند نکته مثبتی باشد اما نکته قابل توجه اینکه تجارت خارجی ما در بخش صادرات و واردات با کاهش چشمگیری مواجه بوده است و این نشان می‌دهد که تجارت خارجی کشور نسبت به سال 93 کوچک‌تر شده است‌. لاهوتی افزود: درست است که کاهش قیمت نفت سبب کاهش 40 درصدی صادرات میعانات گازی شده است اما باید توجه داشته باشیم که در بخش صادرات صنعت نیز شاهد کاهش حدود 20 درصدی هستیم، در کشاورزی نیز کاهش داشتیم و در معدن – که هیچ ارتباطی به قیمت نفت ندارد – نیز شاهد کاهش 40 درصدی صادرات هستیم‌. وی افزود: از طرف دیگر، درست است که کاهش قیمت‌های جهانی در بعضی قیمت‌ها تاثیر داشته اما قیمت‌های پایه صادراتی در گمرک، همان قیمت‌های سال 93 بوده است یعنی در اظهارنامه‌ها قیمت‌های سال 93 اعمال می‌شده است؛ بنابر کالاهایی که در دنیا به دنبال کاهش قیمت نفت کاهش پیدا کردند در آمارهای ما خود را نشان نداده که بگوییم به دنبال آن صادرات ما کاهش پیدا کرده است‌. لاهوتی در مورد عوامل تاثیرگذار بر کاهش صادرات پارسال گفت: رکود حاکم بر جامعه، کاهش تولید و صادرات را به دنبال داشته است؛ کاهش قیمت‌های نفت و میعانات گازی موجب کاهش ارزش صادرات در سال گذشته شد و از همه مهم‌تر، کاهش واردات کالاهای نیمه‌ساخته و خطوط تولید نیز میزان صادرات را کاهش داده است‌. وی در واکنش به مثبت ارزیابی کردن «کاهش واردات» گفت: کاهش واردات لزوما معنای مثبت ندارد؛ افرادی که از کاهش واردات خوشحال می‌شوند، باید این نکته را بدانند که 85 درصد کالاهای وارداتی کشور کالاهای واسطه تولید یعنی مواد اولیه تولید، مایحتاج عمومی (مانند گندم، جو و کنجاله) و خطوط تولید است‌.