نمایش مستند رایگان نیست
بیش از ۶۰۰ مستندساز و دست‌اندرکار سینمای مستند کشورمان با شرکت در کمپینی که در فضای مجازی شکل گرفته است، خواستار این شدند که هرگونه نمایش رایگان فیلم‌های مستند چه در جشنواره‌ها و چه مراسم‌ها و از سوی همه نهادها متوقف شود. در متن بیانیه‌ای که تاکنون به امضای بیش از ۶۲۵ نفر رسیده آمده است: «آیا سینمای مستند روی پای خود می‌ایستد؟ سینمای مستند ایران برای رشد و بالندگی نیاز به تدوین قوانین پایه‌ای در جهت استقلال تولید و پخش دارد. قوانین موجود به درستی اجرا نمی‌شوند و ناقص هستند. در این راستا چهار نفر از مستندسازان سینمای ایران (پژمان مظاهری‌پور، مهدی باقری، مونا زاهد و بهروز ملبوس‌باف) دست به ایجاد کمپینی به نام «نمایش فیلم مستند رایگان نیست» زده‌اند و با ذکر مواردی مشخص از سازمان سینمایی کشور درصدد ایجاد این قوانین پایه هستند. تا به این لحظه بیش از ۶۰۰ نفر از مستندسازان، تهیه‌کنندگان، نویسندگان، هنرمندان و مخاطبان سینمای مستند در این کمپین عضو شده و از این حرکت حمایت کرده‌اند. در متن این کمپین آمده است: فیلم مستند یک اثر فرهنگی فراگیر در جامعه است که به واسطه آن تاریخ و هویت هر ملتی مشاهده و روایت می‌شود. سینمای مستند در تعامل و هم‌زبانی مناسب بین فیلمساز و سرمایه‌گذار کارایی ذاتی خود را برای مخاطب آشکار می‌کند. دولت‌ها در بستر توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در نقش رقیب با تولیدکنندگان آثار مستند وارد نشده و همواره نقش حمایتی خود را با وضع قوانین و ایجاد بازار مناسب برای آثار هنری ایفا می‌کنند. در ایران دستگاه‌هایی که از بودجه عمومی تغذیه می‌کنند خواسته یا ناخواسته با مستند و مستندساز رفتاری تحمیلی و غیرمنصفانه دارند. درشرایط موجود مستندسازان غالبا مجبور به امضای قراردادهایی بدون در نظر گرفتن حق پخش می‌شوند. در پخش و بازپخش و استفاده از فیلم‌ها در رسانه‌ها و مراکز علمی و آموزشی حق پخش وجود ندارد. جشنواره‌های مستند به بهای جذب مخاطب از خیر فروش بلیت گذشته و نمایش فیلم مستند را به ناگزیر رایگان برگزار می‌کنند. متاسفانه در چنین شرایطی آثار برگزیده نیز در پخش‌های رسمی با برچسب رایگان به مخاطب عرضه شود. برای محاسبه حق پخشِ متناسب با نوع پخش و نوع استفاده از فیلم مبنایی وجود ندارد. شیوه‌های موجود در درازمدت بر تولید، کیفیت آثار و ذائقه مخاطبان نیز اثر سوء خواهد داشت. با توجه به تحولات سال‌های اخیر در کیفیت و ظرفیت نمایش آثار مستند، امید مستندسازان به فروش و نمایش فیلم‌هاست تا از طریق بازار ایجادشده بتوانند بخشی از اعتبار ساخت فیلم‌های بعدی خود را تامین و از محل همین درآمد، هزینه‌های مربوط به زندگی خود را تامین کنند. ما به‌عنوان جمعی از مستندسازان، تهیه‌کنندگان فیلم مستند، سهامداران، صاحبان فیلم‌های مستند، عوامل تولید فیلم مستند، هنرمندان و فعالان فرهنگی و رسانه‌ای از سازمان سینمایی کشور می‌خواهیم که: ۱- جهت تامین حق و حقوق مادی و معنوی فیلم مستند و مستندساز، ساز و کاری قانونی تدارک دیده شده و در پخش فیلم‌های مستند برای هر پخش حقوقی مادی برای صاحبان آثار در نظر گرفته شود. ۲-ایجاد قوانین الزام‌آور و تعیین حقوق مناسب پخش در شکل‌گیری رسانه‌های جدید و دیگر استفاده‌کنندگان فیلم مستند همچون مراکز دانشگاهی، علمی، تحقیقاتی و سازمان‌های دولتی، عمومی و خصوصی. ۳- تدوین آیین‌نامه اجرایی جهت در نظر گرفتن حق پخش در تمامی جشنواره‌ها، سمینارها، برنامه‌های فرهنگی و دیگر برنامه‌هایی که در آن فیلم مستند پخش خواهد شد. با پیوستن به کمپین «نمایش فیلم مستند رایگان نیست» مستند و مستندساز را یاری کنید. لینک کمپین: https://telegram.me/joinchat/CWyJqj5YmGnd16A_A0jPAQ» این کمپین هنوز در حال عضوگیری است و تعداد اعضای آن افزایش خواهد یافت. در روزهای اخیر در سوژه‌ای با عنوان «آسیب‌شناسی اکران عمومی فیلم‌های مستند در ایران» به موضوع نمایش عمومی مستندها در سینماهای کشور پرداخته که یکی از مباحثی که در این سوژه مدنظر قرار دارد بحث بلیت‌فروشی برای نمایش مستندها و همچنین رعایت حقوق مادی صاحبان این آثار در نمایش‌های مختلف است.
بیش از ۶۰۰ مستندساز و دست‌اندرکار سینمای مستند کشورمان با شرکت در کمپینی که در فضای مجازی شکل گرفته است، خواستار این شدند که هرگونه نمایش رایگان فیلم‌های مستند چه در جشنواره‌ها و چه مراسم‌ها و از سوی همه نهادها متوقف شود. در متن بیانیه‌ای که تاکنون به امضای بیش از ۶۲۵ نفر رسیده آمده است: «آیا سینمای مستند روی پای خود می‌ایستد؟ سینمای مستند ایران برای رشد و بالندگی نیاز به تدوین قوانین پایه‌ای در جهت استقلال تولید و پخش دارد. قوانین موجود به درستی اجرا نمی‌شوند و ناقص هستند. در این راستا چهار نفر از مستندسازان سینمای ایران (پژمان مظاهری‌پور، مهدی باقری، مونا زاهد و بهروز ملبوس‌باف) دست به ایجاد کمپینی به نام «نمایش فیلم مستند رایگان نیست» زده‌اند و با ذکر مواردی مشخص از سازمان سینمایی کشور درصدد ایجاد این قوانین پایه هستند. تا به این لحظه بیش از ۶۰۰ نفر از مستندسازان، تهیه‌کنندگان، نویسندگان، هنرمندان و مخاطبان سینمای مستند در این کمپین عضو شده و از این حرکت حمایت کرده‌اند. در متن این کمپین آمده است: فیلم مستند یک اثر فرهنگی فراگیر در جامعه است که به واسطه آن تاریخ و هویت هر ملتی مشاهده و روایت می‌شود. سینمای مستند در تعامل و هم‌زبانی مناسب بین فیلمساز و سرمایه‌گذار کارایی ذاتی خود را برای مخاطب آشکار می‌کند. دولت‌ها در بستر توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در نقش رقیب با تولیدکنندگان آثار مستند وارد نشده و همواره نقش حمایتی خود را با وضع قوانین و ایجاد بازار مناسب برای آثار هنری ایفا می‌کنند. در ایران دستگاه‌هایی که از بودجه عمومی تغذیه می‌کنند خواسته یا ناخواسته با مستند و مستندساز رفتاری تحمیلی و غیرمنصفانه دارند. درشرایط موجود مستندسازان غالبا مجبور به امضای قراردادهایی بدون در نظر گرفتن حق پخش می‌شوند. در پخش و بازپخش و استفاده از فیلم‌ها در رسانه‌ها و مراکز علمی و آموزشی حق پخش وجود ندارد. جشنواره‌های مستند به بهای جذب مخاطب از خیر فروش بلیت گذشته و نمایش فیلم مستند را به ناگزیر رایگان برگزار می‌کنند. متاسفانه در چنین شرایطی آثار برگزیده نیز در پخش‌های رسمی با برچسب رایگان به مخاطب عرضه شود. برای محاسبه حق پخشِ متناسب با نوع پخش و نوع استفاده از فیلم مبنایی وجود ندارد. شیوه‌های موجود در درازمدت بر تولید، کیفیت آثار و ذائقه مخاطبان نیز اثر سوء خواهد داشت. با توجه به تحولات سال‌های اخیر در کیفیت و ظرفیت نمایش آثار مستند، امید مستندسازان به فروش و نمایش فیلم‌هاست تا از طریق بازار ایجادشده بتوانند بخشی از اعتبار ساخت فیلم‌های بعدی خود را تامین و از محل همین درآمد، هزینه‌های مربوط به زندگی خود را تامین کنند. ما به‌عنوان جمعی از مستندسازان، تهیه‌کنندگان فیلم مستند، سهامداران، صاحبان فیلم‌های مستند، عوامل تولید فیلم مستند، هنرمندان و فعالان فرهنگی و رسانه‌ای از سازمان سینمایی کشور می‌خواهیم که: ۱- جهت تامین حق و حقوق مادی و معنوی فیلم مستند و مستندساز، ساز و کاری قانونی تدارک دیده شده و در پخش فیلم‌های مستند برای هر پخش حقوقی مادی برای صاحبان آثار در نظر گرفته شود. ۲-ایجاد قوانین الزام‌آور و تعیین حقوق مناسب پخش در شکل‌گیری رسانه‌های جدید و دیگر استفاده‌کنندگان فیلم مستند همچون مراکز دانشگاهی، علمی، تحقیقاتی و سازمان‌های دولتی، عمومی و خصوصی. ۳- تدوین آیین‌نامه اجرایی جهت در نظر گرفتن حق پخش در تمامی جشنواره‌ها، سمینارها، برنامه‌های فرهنگی و دیگر برنامه‌هایی که در آن فیلم مستند پخش خواهد شد. با پیوستن به کمپین «نمایش فیلم مستند رایگان نیست» مستند و مستندساز را یاری کنید. لینک کمپین: https://telegram.me/joinchat/CWyJqj5YmGnd16A_A0jPAQ» این کمپین هنوز در حال عضوگیری است و تعداد اعضای آن افزایش خواهد یافت. در روزهای اخیر در سوژه‌ای با عنوان «آسیب‌شناسی اکران عمومی فیلم‌های مستند در ایران» به موضوع نمایش عمومی مستندها در سینماهای کشور پرداخته که یکی از مباحثی که در این سوژه مدنظر قرار دارد بحث بلیت‌فروشی برای نمایش مستندها و همچنین رعایت حقوق مادی صاحبان این آثار در نمایش‌های مختلف است.