محمدحسین بابالو: کاهش قیمت‌ها در بخش بزرگی از بازار پتروشیمی‌ها در کنار رونق معاملات در بورس کالا تجربه می‌شود که نشان‌دهنده خودنمایی ابهامات بزرگی در این بازار است. در بازار داخلی محصولات پتروشیمی شاهد آن هستیم که قیمت‌ها پس از رسیدن به سطوحی رویایی مجددا در مسیر کاهش قرار گرفته تا جایی که قیمت اغلب گریدها با جهت‌گیری نزولی در سطوحی پایین تر قرار گرفته‌اند. این در حالی است که گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد که هنوز فاصله معقولی بین قیمت‌های تمام شده در بورس کالا و قیمت‌های بازار داخلی با احتساب سود مورد نظر فروش محقق نشده یعنی هم اکنون خرید از بورس با قیمت‌های پایه فعلی و فروش در بازار آزاد از سودآوری مطلوبی برخوردار نیست.

البته بروز این شرایط در گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» به دقت مورد بررسی قرار گرفته و پیش بینی شده بود. برای تحلیل وضعیت پیش رو در ابتدا باید دلایل این رخداد را بررسی کرد تا بتوان دیدی منطقی نسبت به اوضاع داشت. هم اکنون موجودی انبارها در بازار آزاد بالا است و البته تقاضا نیز تحرک خاصی نداشته و ندارد. با توجه به این موارد در کنار جهش قیمت‌های پایه دیگر خرید نه از بازار آزاد و نه از بورس کالا به‌صرفه نخواهد بود، بنابراین میل به کاهش قیمت‌ها به دلیل برتری عرضه بر تقاضا منطقی به نظر می‌رسد. این موارد در شرایطی رخ می‌دهد که هفته آینده بازار منتظر اعلام قیمت‌های پایه جدید بوده و البته از هم‌اکنون نیز شایعاتی مبنی بر کاهش قیمت‌های پایه به گوش می‌رسد هرچند که تنها یک گمانه زنی است و نه چیزی دیگر. درخصوص قیمت‌های پایه آینده هنوز نرخ‌های جهانی برای پایان هفته اعلام نشده و البته قیمت نفت نیز در سطوح بالایی قرار دارد، یعنی با بازشدن بازارهای جهانی نفت خام، هنوز قیمت‌ها در سطوحی نزدیک به 40 دلار نوسان می‌کند که به معنی حفظ شرایط مطلوب پیشین است. در هر حال بهتر است فعالان بازار از هم‌اکنون موضعی قاطع را اتخاذ نکرده و با جریان بازار حرکت کنند.

خبر مهم روزهای اخیر را باید جهش محسوس قیمت PVC در بازارهای داخلی دانست که البته حتی رشدی بیش از 40درصد را نیز تجربه کرده است، هرچند که بخش بزرگی از فعالان بازار این رخداد را به برداشته شدن سقف نوسان مجاز قیمت این کالا مربوط می‌دانند. این در حالی است که برداشته شدن سقف مجاز نوسان PVC تنها به گرید S65 بازگشته، بنابراین تعمیم این شرایط به تمامی بازار PVC یک خطای تحلیلی به شمار می‌آید. درخصوص رشد قیمت این گرید یعنی بازار PVC به‌صورت کلی باید گفت که استارت رشد قیمت‌ها در این بازار از ابتدای اسفندماه زده شد یعنی با کاهش حجم معاملات و افزایش قیمت‌ها رو به رو شدیم. در این زمان حجم معامله هفتگی PVC نزدیک به 1400 تن کاهش یافت. این وضعیت در شرایطی پیگیری شد که در فاصله زمانی 15 تا 20 اسفندماه حجم معامله PVC با 7 هزارتن رشد رو به رو شد، ولی باز هم جوابگوی مصرف‌کنندگان نبود؛ زیرا در کنار تغییر قیمت‌های پایه، قیمت این کالا باز هم رشدی نزدیک به 10 درصد را تجربه کرد.

این موارد نشان می‌دهد که بازار PVC به‌صورت کلی مستعد رشد قیمت‌ها بوده است، ولی از 20 اسفندماه شرایط این بازار وارد فاز جدیدی شد زیرا تقاضای موجود دیگر با عرضه‌های مورد نیاز همراه نبوده و التهاب موجود را به همراه آورد. به‌عنوان مثال در هفته پایانی سال 94 حجم معامله PVC در بورس کالا 3 هزار تن و در هفته ابتدایی آغاز به کار بازار حجم معاملات تنها 2 هزار تن را ثبت کرد. این وضعیت در کنار خودنمایی واسطه‌ها و رشد 18 درصدی قیمت‌های پایه، بازار را با التهابی محسوس رو به رو کرد که در نهایت رشد 40 درصدی قیمت‌ها را به همراه داشت. در نهایت برداشته شدن سقف مجاز نوسان قیمت‌ها برای گرید S65 نمی‌تواند تنها دلیل رشد قیمت این گروه کالایی باشد، بلکه این بازار بدون این رخداد نیز پتانسیل رشد قیمت‌ها را داشته هرچند که این وضعیت نیز به التهاب بازار دامن زده است. در معاملات S65 PVC- قیمت نهایی این گرید در بورس کالا 24 هزار و 169 ریال بود.

رخداد مهم دیگر در روزهای اخیر را باید شفاف‌سازی مهمی درخصوص قیمت‌های پایه در بورس کالا دانست که به‌صورت رسمی از سوی دفتر صنایع تکمیلی (صنایع پایین‌دستی) شرکت ملی پتروشیمی اعلام می‌شود. همیشه نرخ‌های اعلامی برای بسیاری از فعالان این صنعت ابهام‌آمیز بود؛ زیرا مبانی نظری آنها به‌صورت رسمی ارائه نمی‌شود. حال این بار در وب‌سایت این دفتر نمودار نوسان قیمت‌های جهانی برای اولین بار درج شده که فعالان بازار می‌توانند با مراجعه به آن به اطلاعات مورد نیاز خود دست پیدا کنند. قطعا این رخدا می‌تواند به کاهش محسوس رانت اطلاعاتی در بازار منجر شود و همه فعالان بازار به سهولت می‌توانند از این اطلاعات به‌صورت یکسانی برخوردار شوند. این تلاش قطعا شایسته تقدیر خواهد بود و امید است که به شفافیت بازار کمک کند.

معاملات موجود در بورس کالای ایران در روز گذشته را باید مهم ارزیابی کرد؛ زیرا در کنار کاهش قیمت‌ها در بازار داخلی، برخی از گریدها جهش قیمتی و همچنین رشد تقاضای محسوسی را به ثبت رساندند. به‌عنوان مثال در برابر 1892 تن عرضه پلی‌پروپیلن نساجی گرید Z30S شاهد ثبت بیش از 36 هزار تن تقاضا بودیم که از یکسو منطقی و واقعی نبوده و از سوی دیگر نشان‌دهنده التهاب در بازار است. 506 تن عرضه Z30S نیز با بیش از 29 هزار تن تقاضا رو به رو بود است. جهش حجم تقاضا در گریدهای مختلف پلی پروپیلن‌های نساجی در شرایطی تجربه شد که سایر گریدهای عرضه شده نیز شرایط نسبتا جذابی داشتند؛ زیرا از یکسو حجم تقاضای آنها افزایش یافته و از سوی دیگر قیمت‌ها در بازار داخلی نیز نزولی است. این وضعیت بسیار مهم ارزیابی می‌شود؛ زیرا جهت‌گیری ذهنی فعالان بازار را برای روزهای آتی نشان داده و حکایت از امیدواری‌ها به آینده بازار دارد. به احتمال قوی تجار و واسطه‌ها از افزایش جحم نقدینگی در بازار خبر داشته؛ بنابراین روی تقویت حجم تقاضا، احتمال رشد قیمت‌های پایه و افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی شرط بندی کرده‌اند. متاسفانه باید به این نکته نیز اشاره کرد که با توجه به تصمیمات پیشین در بورس کالا و همچنین امکان خرید از سوی بسیاری از فعالان مختلف بازار در کنار رشد حجم معاملات در روزهای پایانی سال و خودنمایی قدرتمندانه واسطه‌ها از ابتدای اسفندماه، هم‌اکنون بخش بزرگی از محموله‌ها در اختیار کانال‌های فروش محدودی در بازار قرار گرفته، بنابراین مدیریت این بازار چندان هم برای واسطه‌هایی انگشت‌شمار دشوار نخواهد بود، بنابراین احتمال رشد بیشتر قیمت‌ها مخصوصا از هفته آینده چندان هم دور از ذهن نخواهد بود. در گذشته به بررسی این شرایط به‌صورت رشد پلکانی قیمت‌ها پرداخته بودیم.