به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس ، درحال حاضر قیمت نفت ایران در مقایسه با زمان پیک خود به حدود یک سوم یا یک چهارم کاهش یافته و در حدود 30 تا 40 دلار قیمت‌گذاری می‌شود. علت اصلی کاهش قیمت نفت در سال‌های اخیر از طرفی رکود حاکم بر بازارهای متقاضی نفت بود که موجب کاهش تقاضای نفت در سطح جهانی شده و از طرف دیگر افزایش تولید و عرضه نفت خام از طرف کشورهایی چون آمریکا، عربستان و عراق موجبات مازاد عرضه نفت در جهان را فراهم کرد تا در نتیجه قیمت نفت به شدت کاهش یابد.
کشورهای نفتی ابتدا مواضع مناسبی در قبال کاهش قیمت نفت نداشتند و بعضا سعی داشتند با افزایش میزان فروش، کاهش درآمد خود ناشی از کاهش قیمت را نیز پوشش دهند. اصرار کشورهای تولیدکننده نفت به افزایش عرضه نفت با وجود کاهش قیمت‌ها یکی از دیگر از دلایل اصلی کاهش بی سابقه قیمت نفت در دو سال اخیر بوده‌است.
در واقع کشورهای تولیدکننده نفت هرکدام خود را در مسابقه‌ای می‌دیدند که اگر تولید نفت خود را کاهش دهند، ممکن است دیگران این اقدام را انجام ندهند و درنتیجه از کاهش تولید تنها کاهش سهم بازار نصیب آن‌ها شود. اما با اینحال به مرور زمان اغلب کشورهای نفتی دریافتند تا زمانی که آن‌ها به طور هماهنگ به کاهش تولید و عرضه‌ی نفت اقدام نکنند، خبری از افزایش قیمت در بازارهای جهانی نخواهد بود.
در این میان ایران و به طور خاص وزارت نفت ایران همواره از افزایش میزان تولید و صادرات نفت ایران سخن گفته و حتی در زمان حاضر که کشورهای نفتی تاحدودی به کاهش تولید و فروش نفت خود راضی شده‌اند، به دلیل تاکید بر پس گرفتن سهم اشغال شده ایران در دوره تحریم، قصد همراهی با آن‌ها را ندارد.
کاهش میزان فروش نفت خام و وابستگی دولت و اقتصاد کشور به درآمدهای حاصل از آن یکی از اصلی‌ترین اهداف تمامی دولت‌های اخیر بوده اما تقریبا تمامی این دولت‌ها در محقق ساختن این شعار ناکام بوده‌اند.تحریم فروش نفت ایران موجب شد میزان تولید و صادرات نفت خام ایران بالاجبار کاهش یابد و فرصتی فراهم آورد تا با افزایش ظرفیت پالایش نفت خام در داخل، میزان صادرات نفت خام کاهش یابد و در عوض صادرات فرآورده‌های نفتی افزایش یابد. اما با این حال مسئولین وزارت نفت کشور پس از اجرایی شدن برجام همواره صحبت از افزایش میزان فروش نفت خام به میان آورده‌اند و قصد دارند به سرعت به جایگاه قبلی خود در خام فروشی نفت بازگردند.
در شرایطی که قیمت نفت بسیار پایین تر از بهای واقعی آن قیمت‌گذاری می‌شود، فروش آن به کشورهای خارجی در واقع حراج دارایی‌های ملی است و لازم است تا حد امکان از آن اجتناب کرد. بنابراین چنانچه مسئولین وزارت نفت بر این عقیده هستند که باید میزان تولید و فروش نفت ایران، با وجود پایین بودن قیمت‌های جهانی افزایش یابد، لازم است اولویت خود را در افزایش ظرفیت پالایشی در داخل کشور و فروش نفت به پالایشگاه‌های داخلی بگذارند و از این طریق میزان فروش نفت را افزایش دهند. در این صورت علاوه بر ایجاد اشتغال بیشتر در داخل کشور، میزان خام‌فروشی نیز کاهش می‌یابد و ارزش افزوده بیشتری در داخل کشور تولید می‌شود.
همچنین در شرایط فعلی کشورهایی که نفت ایران را خریداری می‌کنند به بهانه‌هایی از جمله تحریم دلاری ایران یا بخشی از پول نفت ایران را نمی‌پردازند و یا ایران را به خرید کالاهای خود مجبور می‌نمایند. درحالیکه در مورد پالایشگاه‌های داخلی اینگونه نیست و وزارت نفت بهای نفت فروخته شده را به صورت ریالی در داخل دریافت می‌کند.
از همه مهم‌تر اینکه خبر تثبیت و یا کاهش میزان صادرات نفت خام ایران، موجی از افزایش قیمت را در پی خواهد داشت که منجر به افزایش درآمد ایران با وجود عدم افزایش صادرات کشور خواهد شد و وجهه‌ی ایران به عنوان کشوری که با تأکید بر افزایش فروش نفت خود یکی از دلایل عدم افزایش قیمت نفت است، اصلاح خواهد شد.
از یاد نبریم که کشورهایی مانند هند که صاحب منابع نفت و گاز نیستند در حال حاضر بزرگ‌ترین مجتمع‌های پالایش نفت جهان را احداث می‌کنند و با پالاایش نفت خام، فراورده‌های آن را صادر کرده و حتی بعضا به کشورهای نفت‌خیز مانند ایران نیز می‌فروشند.
بنابراین توصیه می‌شود مسئولین وزارت نفت به جای تأکیدهای فراوان بر لزوم افزایش میزان صادرات نفت خام ایران، بر افزایش ظرفیت پالایش نفت در داخل کشور از طریق احداث پتروپالایشگاه‌ها تمرکز نمایند و از این طریق علاوه بر افزایش میزان تولید و فروش نفت به داخلی کشور، به مزایای دیگری همچون ایجاد اشتغال و افزایش ارزش افزوده دست یابند.