حمیدرضا مهرآور رئیس هیات‌مدیره کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار ایران سرمایه‌گذاری و کسب سود یکی از اساسی‌ترین دغدغه‌های علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در تمامی نقاط جهان است. در این راستا به بررسی بازارهای مختلف با هدف انتخاب بازاری که بیشترین بازدهی با کمترین ریسک را نسبت به سایر بازارهای هدف دارد،می پردازیم.
یکی از بازار‌هایی که می‌تواند برای سرمایه‌گذار جذاب باشد، «بازار مسکن» است؛ از آنجا که این بازار سال‌هاست که در شرایط مناسبی قرار نداشته و بازدهی مناسب برای سرمایه‌گذاران به همراه نداشته (به‌جز در چند ماه آخر سال 96) و همچنین رونق آن به‌شدت به شرایط اقتصادی جامعه بستگی داشته، طبیعتا در شرایط کنونی اقتصاد و رکود حاکم بر این بازار، نمی‌توان انتظار تامین بازدهی مناسبی برای سرمایه‌گذاران در این بخش را داشت. اما از آنجا که رونق مسکن سبب ایجاد رونق و اشتغال در بسیاری از بخش‌های اقتصادی می‌شود، به نظر می‌رسد یکی از بازار‌هایی است که می‌تواند با برنامه‌ریزی مناسب از سوی دولتمردان و نمایندگان مجلس با تحرک مطلوبی همراه شود.اما آنچه اهمیت دارد این است که حضور در بازار مسکن و ساخت‌وساز نیازمند مبالغ قابل‌توجهی برای سرمایه‌گذاری است و طبیعتا نمی‌توان انتظار بازدهی مناسب را از این بازار داشت. پس این حوزه می‌تواند برای قشر خاصی از جامعه جذابیت داشته باشد و پاسخگوی نیاز سرمایه‌گذاران خرد نیست.
دومین بازاری که می‌تواند در سال 1397 مورد توجه قرار گیرد، «بازار ارز و فلزات قیمتی » است. هر چند در چند ماه آخر سال 1396 قیمت دلار به شدت دچار نوسان شد، به‌طوری که قیمت دلار تا محدوده 5 هزار تومان نیز افزایش یافت، اما خوشبختانه با تمهیداتی که از سوی بانک مرکز ی اندیشیده شد، التهاب این بازار فروکش کرده و قیمت‌ها از ثبات نسبی برخوردار شد. اما از آنجا که این بازار با توجه به حجم بالای نقدینگی موجود در جامعه از پتانسیل رشد مناسبی برخوردار است، باید تمهیداتی اندیشیده شود که نقدینگی مازاد جامعه به‌جای ورود به این حوزه به سایر بازارها وارد شود.
سومین بازاری‌که سرمایه‌گذاران می‌توانند با هر میزان سرمایه‌ای که در اختیار دارند به آن مراجعه کنند «بازارسرمایه» است؛ این بازار هم برای افراد حرفه‌ای و هم برای افراد غیر حرفه‌ای مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری است. در تمام دنیا افراد حرفه‌ای با مراجعه مستقیم به بورس و از طریق کارگزاران اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند و آن دسته از افرادی که یا آشنایی کافی با بازار سرمایه ندارند یا زمان لازم برای شناخت و تحلیل اطلاعات مالی شرکت‌ها را ندارند، از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و همچنین مشارکت در توسعه اقتصادی کشور می‌پردازند. پس بازار سرمایه می‌تواند بازاری جذاب برای تمامی اقشار جامعه با هر میزان سرمایه مازادی باشد.در حال حاضر سوال اساسی بین سرمایه‌گذاران این است که برای سال 97 در کدام بازار سرمایه‌گذاری کنیم و کدام بازار دارای بازدهی مناسب نسبت به بقیه بازارها خواهد بود که در این نوشتار قصد داریم وضعیت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را مورد بررسی قرار دهیم.
بازار سرمایه در سال 97 متاثر از دو عامل یکی تغییرات قیمت ارز و دیگری نوسانات قیمت‌های جهانی خواهد بود. به‌طور کلی تغییرات نرخ ارز و اثرات آن بر بازار سرمایه می‌تواند دارای مزایا و معایبی باشد. برای برخی صنایع که محوریت آنها صادرات محصولات است و به قولی «صادرات‌محور» هستند، با فرض ثبات در نرخ‌های جهانی افزایش نرخ ارز در کشور می‌تواند موجب افزایش فروش و در نتیجه افزایش سود عملیاتی شرکت‌ها از این محل شود. به عنوان مثال برخی شرکت‌های پتروشیمی که در تولید محصولاتی مانند اوره یا متانول فعالیت دارند و بیش از 50 درصد محصولات آنها صادراتی است، افزایش نرخ ارز می‌تواند یک مزیت برای این شرکت‌ها به حساب آید. اما برای بسیاری از صنایع که «واردات‌محور» هستند و مجبور به تامین و واردات مواد اولیه از خارج هستند افزایش نرخ ارز می‌تواند مشکل‌ساز باشد. چرا که موجب افزایش بهای تمام‌شده مواد اولیه و از طرفی کاهش سود عملیاتی شده و این به زیان شرکت‌ها است.به‌عنوان مثال صنعت خودرو، صنعت دارو یا بسیاری از صنایع دیگر از جمله صنایعی هستند که از افزایش نرخ ارز در کشور سودی نمی‌برند و برای جبران هزینه‌ها مجبور به افزایش نرخ محصولات می‌شوند و همین می‌تواند موجب ایجاد تورم و از طرفی تحمیل فشار به مصرف‌کننده نهایی شود.
دومین عامل اثرگذار بر بازار سرمایه در سال 97 می‌تواند تغییرات قیمت در بازارهای کالای جهانی یا کامودیتی‌ها مانند مس، روی، بیلت فولادی، سنگ‌آهن و آلومینیوم باشد. با توجه به افزایش قیمت این محصولات در یک‌سال گذشته به نظر می‌رسد که در سال آینده باید در انتظار تثبیت قیمت یا حتی اصلاح قیمتی کامودیتی‌ها بود که می‌تواند زنگ خطری برای بازار سرمایه به حساب آید. چرا که میزان مصرف با رونق اقتصادی دومین اقتصاد بزرگ دنیا در ارتباط است و کاهش نرخ رشد اقتصادی چین در طول چند سال گذشته و انتظار برای کاهش نرخ رشد براساس عقیده کارشناسان، می‌تواند سیگنال منفی برای بازارهای کالایی باشد. در نتیجه این اتفاق می‌تواند یک عامل منفی برای بازار سرمایه به حساب آید. همچنین از آنجا که صنایع و سهم‌های بزرگ بازار بیشترین تاثیر را از قیمت‌های جهانی می‌برند؛ پس قیمت‌های جهانی می‌تواند عامل مهمی برای رشد یا نزول بازار سرمایه در سال 97 باشد.یکی دیگر از بازار‌هایی که برای بسیاری از سرمایه‌گذاران از محبوبیت بالایی برخوردار است، «بازار اوراق بدهی» است. علت محبوبیت این بازار هم عدم ایجاد ساختار مناسب اقتصادی در کشور برای ایجاد کسب و کار در یک فضای امن اقتصادی است. در بسیاری از اقتصاد‌های پیشرفته دنیا، دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ برای تامین مالی پروژه‌های خود به این بازار متوسل می‌شوند.پس با این رویه می‌توان به این نتیجه رسید که هنوز اوراق بدهی یا در واقع نرخ بازده بدون ریسک بهترین سرمایه‌گذاری در نوع خود به حساب می‌آید و نکته جالب اینکه نرخ بازدهی در حال حاضر 20 تا 23درصد است و با توجه به عدم رونق در کسب وکار، این بازدهی به مامن خوبی برای بسیاری از سرمایه‌گذاران تبدیل شده است.
این در حالی است که از شهریور سال 96 و همگام با کاهش نرخ سود بانکی به 15 درصد، زمزمه‌های کاهش نرخ سود بانکی همراه با کاهش تورم در کشور شنیده شد اما در اسفندماه 96 به وضوح دیدیم که به‌دلیل افزایش نرخ ارز در کشور، دولت به یکباره نرخ سود بانکی را افزایش داد تا بتواند با هدایت منابع به سمت بانک از افزایش نرخ ارز در کشور جلوگیری کند. به نظر می‌رسد دولت در کنترل نقدینگی درکشور موفق عمل نکرده و افزایش یکباره نرخ سود بانکی نیز دلیل این امر است. این موید این مطلب است که درسال 97 نیز باید شاهد همین نرخ سود در کشور باشیم و نرخ بازدهی 20 تا 25 درصد برای بسیاری از سرمایه‌گذاران هنوز می‌تواند جذابیت بالایی داشته باشد.با توجه به موضوعات مطرح شده درخصوص بازارها می‌توان به این نتیجه رسید که برای سال آینده بازدهی بازارها در یک سمت و یک جهت نخواهد بود و با توجه به میزان موفقیت دولت در مهار نقدینگی، شاهد گردش نقدینگی در بازارها و از طرفی بازدهی‌های متفاوت باشیم. یعنی یک بار سرمایه‌ها می‌تواند به سمت ارز رفته و همراه و همگام با آن به سمت بازار سرمایه حرکت کند. از سوی دیگر زمانی‌که دولت قادر به کنترل آن نباشد، مجدد نرخ سود بانکی را به‌عنوان مُسکنی برای کنترل بازارها انتخاب می‌کند.