بانک مرکزی در بخشنامه‌ای بانک‌ها را ملزم کرده که در زمان برداشت یا بستن حساب مشتریان اسکناس را به‌صورت ارز پرداخت کنند.
نظام بانکی برای جذب ارزهای در اختیار مردم راهکار‌هایی را در نظر گرفت تا از این طریق ارزهایی که مردم در خانه‌های خود نگه می‌دارند، به سوی نظام بانکی سوق داده شود؛ به‌ویژه اینکه این روزها با افزایش نرخ ارز حتی مردم عادی نیز مشتریان پر و پا قرص این آشفته بازار شده‌اند.
این در حالی است که مشتری ممکن است این ارز را به قیمتی بالاتر از بازار آزاد خریداری کرده باشد که در این حالت هیچ انگیزه‌ای برای مشتری ارزی بانک به‌منظور افتتاح حساب باقی نخواهد ماند و ترجیح می‌دهند ارز را نزد خود و در منازل نگه دارند تا شاید با افزایش دوباره قیمت سودی را نصیب خود کنند. اکنون بانک مرکزی در بخشنامه‌ای بانک‌های عامل را ملزم کرد تا براساس مقررات، در زمان برداشت یا بستن حساب مشتریان، اسکناس را به‌صورت ارز پردخت کنند؛ ضمن آنکه سود سپرده ارزی نقدی نیز باید به‌صورت نقدی (اسکناس ارز) پرداخت شود.
نیما امیرشکاری، کارشناس بانکی در مورد دلیل این تصمیم بانک مرکزی می‌گوید:«هدف بانک مرکزی این بوده که یک اطمینان‌خاطری برای سپرده‌گذاران ارزی ایجاد کند و خطرات نگهداری وجوه ارزی به‌صورت اسکناس را کاهش دهد.»
بانک مرکزی در بخشنامه‌ای بانک‌ها را ملزم کرده که در زمان برداشت یا بستن حساب مشتریان اسکناس را به‌صورت ارز پرداخت کنند. دلیل این تصمیم چه بوده است؟
این بخشنامه بانک مرکزی به شبکه بانکی در راستای ایجاد اطمینان برای سپرده‌گذاران ارزی در شبکه بانکی و ایجاد فرصت سپرده‌گذاری برای بانک‌ها نزد بانک مرکزی یا امکان معاوضه منابع بانک مرکزی ابلاغ شده است. هدف بانک مرکزی این بوده که یک اطمینان‌خاطری برای سپرده‌گذاران ارزی ایجاد کند و خطرات نگهداری وجوه ارزی به‌صورت اسکناس را کاهش دهد، چراکه قبلا در زمان تسویه افراد وجوه خود را در قالب ریالی دریافت می‌کردند و همین امر سبب شده بود اطمینانشان از شبکه بانکی سلب شود و اعتماد آنها متزلزل شود. در نتیجه انتظار می‌رود که این منابع در بانک‌ها سپرده‌گذاری شوند تا نه‌تنها شاهد این مساله باشیم که ریسک نگهداری فیزیکی ارز به حداقل ممکن رسیده است، بلکه بازده مطلوب و مناسبی به‌واسطه سپرده‌گذاری نزد بانک‌های عامل عاید سپرده‌گذاران شود. بر اساس این بخشنامه، بانک‌ها مکلف می‌شوند هنگام سپرده پذیری ارزی در رسید تحویلی به مشتری مواردی نظیر نوع ارز، نحوه وصول ارز از مشتری، تعهد به بازپرداخت به اسکناس و پرداخت سود به‌صورت اسکناس را قید کنند. این تصمیم را بانک مرکزی خیلی دیر، ولی در نهایت تشخیص داد و این را به‌عنوان بخشنامه ابلاغ کرده که اگر کسی قصد دارد حساب ارزی خود را ببندد یا برداشت کند، بانک‌ها حق ندارند معادل ریالی آن را انجام دهند، چرا که معادل ریالی آن در حال حاضر سه نرخ متفاوت دارد و بانک به‌نفع خودش این کار را انجام می‌دهد و با نرخی که پایین‌ترین حد را دارد، با مشتری تسویه می‌کند. بنابراین از بانک‌ها خواسته شده این را به‌صورت ارزی انجام دهند تا اعتماد به مشتریان بازگردد.
قبلا که به‌صورت ریال پرداخت می‌شد، چه تبعاتی داشت؟
یکی از ایراداتی که در سال گذشته وجود داشت و مشکلات ارزی در کشور به وجود آمد، این بود که بسیاری از مشتریان بانک‌ها حساب‌های ارزی باز کرده بودند و ارز خود را در آن حساب‌ها چه به‌صورت سرمایه‌گذاری، چه صادرات و واردات نگهداری می‌کردند. مشکلی که برای آنها در آن زمان به وجود آمد این بود که به‌واسطه نگهداری ارزها در حساب‌های خود زمان تسویه، بانک با آنها به‌صورت ریالی و با نرخ مرجع حساب می‌کرد. بنابراین سپرده‌گذاران به میزان بسیار زیادی متضرر می‌شدند. این باعث شد که اعتماد به حساب‌های ارزی از بین برود و نتیجه آن این بود که طی دو، سه سال گذشته مردم ترجیح می‌دهند ارز خود را در خانه و گاوصندوق‌های خود و محلی غیر از بانک‌ها نگهداری کنند.
همچنین تصمیم گرفته شده برای اینکه سپرده‌های ارزی بانک‌های سپرده‌پذیر بدون استفاده نباشد، هزینه جمع‌آوری و نگهداری سپرده را به حداقل برسانند. این عامل در بازگشت منابع ارزی بی‌‌‌مصرف نزد مردم به چرخه اقتصاد کشور چقدر موثر است؟
این موضوع قاعدتا زمان خواهد برد و به‌سرعت اتفاق نخواهد افتاد. هرچند که روش درستی است. ترجیح بر این است که منابع ارزی مردم نزد بانک‌ها باشد تا چرخه اقتصادی کشور بتواند حرکت کند نه اینکه راکد باشد و در خانه نگهداری شود، ولی به‌واسطه اقداماتی که بانک‌ها در شرایط بحران انجام می‌دهند اعتماد مردم از بین رفته و برای بازگشت اعتماد آنها نیاز به زمان است، چون هنوز مردم مطمئن نیستند که در شرایط بحران به‌نفع بانک مصادره انجام نشود. با توجه به اینکه میزان بسیار زیادی دلار و ارز خانگی وجود دارد، اگر بانک مرکزی بتواند برای جلب اعتماد مردم اقدام کند، قطعا این ذخایر ارزی می‌تواند دوباره به چرخه اقتصاد کشور بازگردد و در این زمینه تاثیرگذار باشد. این ذخایر ارزی می‌تواند به چرخه اقتصاد برگردد، اما هنوز این کار انجام نشده و باعث شده است که بخش بزرگی از سرمایه ارزی از بخش‌های مولد اقتصاد خارج شود؛ سرمایه برزگی که اگر وارد چرخه اقتصاد شود، می‌تواند تحولی جدی در تولید و صادرات به وجود آورد.