با تمام تغییرات و سیاست‌گذاری‌های اخیر در صنعت خودرو هنوز بازار این محصول آرام نگرفته و خریدارن و فروشندگان آن از ترس ضرر و زیان علاقه‌ای برای ورود به این بازار نشان نمی‌دهند. همچنین مشکلات موجود در این صنعت باعث شده تا تولید خودرو سواری طی پنج ماه نخست امسال با روند کاهشی همراه باشد. در این راستا، برخی فعالان این حوزه دو مانع اصلی رسیدن صنعت خودروسازی به بازاری متعادل را ممنوعیت واردات و نبود برنامه منسجم برای حل مشکلات این صنعت از سوی وزیر مربوطه می‌دانند. آنها بر این باورند که آزادسازی واردات خودرو می‌تواند شرایط بازار را رقابتی کند و همچنین ممنوعیت واردات خودرو تاثیر خود را در واردات خودروهای سنگین مانند اتوبوس، مینی‌بوس، ماشین‌آلات راهداری و معادن نیز می‌گذارد که در آینده به فاجعه‌ای بزرگ تبدیل خواهد شد. اما گمانه‌زنی‌ها بر این اساس است که دولت قصد دارد ممنوعیت واردات خودرو را از طریق مناطق آزاد بردارد؛ چراکه دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور چندی پیش به تایید طرح آزادسازی واردات خودرو از مناطق آزاد توسط وزارت صمت و گمرک اشاره کرده و گفته است که این طرح روی میز هیات دولت قرار دارد. اما همچنان وزیر صنعت، معدن و تجارت این موضوع را رد می‌کند و می‌گوید که واردات خودرو طبق مصوبه دولت ممنوع است و تنها خودروهای محدودی که در گمرکات وجود داشته‌اند و قبل از مصوبه ممنوعیت وارد شده‌اند از این طریق قابلیت ورود خواهند داشت.

آمارهای ارایه شده از سوی خودروسازان به بورس نشان می‌دهد، در پنج ماه نخست امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش تیراژ را در محصولات سواری تجربه کرده‌اند. بر اساس این داده‌ها مجموعا ۳۲۰ هزار و ۳۳۹ دستگاه انواع محصول سواری تا پایان مرداد امسال تولید شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهشی 27 درصدی را نشان می‌دهد؛ چراکه تولید 11 خودرو و گروه خودرویی با کاهش همراه بوده‌اند. در این میان آریو با کاهش 97 درصد سردمدار کاهش تولید بوده و پس از ‌آن سوزوکی ویتارا با کاهش 92.5 درصدی رتبه دوم کاهش تولید را به خود اختصاص داده است. در ادامه این روند تندر 90 با کاهش 85.5 درصد، دانگ فنگ با کاهش 80.6 درصد، هایما با کاهش 62.5 درصد، چانگان با کاهش 61.5 درصد، سراتو با کاهش 56 درصد، دنا با کاهش 40.5 درصد، گروه پژو با کاهش 28 درصد، سمند با کاهش 27.6 درصد و در نهایت تیبا با کاهش 10 درصد به ترتیب در مقام‌های سوم تا یازدهم کاهش رشد تولید قرار دارند. اما در بین خودروهای تولید سه خودرو با رشد تولید همراه بوده‌اند. بیشترین میزان تولید مربوط به رانا بوده که رشدی 60.2 درصدی را تجربه کرده است و پس از آن پژو 2008 با رشد 14 درصدی قرار دارد. در نهایت نیز پراید با رشد 5.4 درصدی آخرین خودرویی است که طی مدت زمان مورد نظر در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته خود رشد مثبت را در تولید تجربه کرده است.

آمارهای ارایه شده از میزان تیراژ خودروها در 5 ماه نخست امسال نشان می‌دهد، پراید با تولید 111 هزار و 671دستگاه در مقام اول تولید قرار دارد. گروه پژو توانسته است، 86 هزار و 774 دستگاه خودرو سواری تولید کند. در این مدت 64 هزار و 593 دستگاه تیبا، 15 هزار و 218 هزار دستگاه سمند، 11 هزار و 937 دستگاه دنا، 4 هزار و 109 دستگاه پژو 2008، 3 هزار و 360 دستگاه سراتو، 2 هزار و 497 دستگاه رانا، 4 هزار و 1 دستگاه تندر 90، 2 هزار و 131 دستگاه دانگ‌فنگ، 120 دستگاه سوزوکی ویتارا، 2 هزار و 480 دستگاه چانگان  و 2 هزار و 721 دستگاه هایما تولید شده است.

مشکلات پشت سر هم صنعت خودروسازی شرایط را در بازار آن با ابهام مواجه کرده است به قدری که روند کاهشی قیمت خودروها همراه با مشکلات سیاست‌گذاری‌ها در این صنعت باعث شده تا هم خریداران و هم فروشندگان در انتظار ثبات بازار از معامله سر باز می‌زنند. از این رو، وزیر صنعت، معدن و تجارت با اعمال سیاست‌های جدید صنعت خودرو و تغییرات مدیریتی در این حوزه امیدوارست تا بتواند شرایط را مدیریت کند. در این راستا، رضا رحمانی معتقد است که مردم باید تغییرات مدیریتی در ایران‌خودرو را حس کنند و امیدوار است که فصل جدیدی از فعالیت خودروسازان آغاز شود. اما برخی بر این باورند که تنها تغییرات اعمال شده توان ساماندهی به بازار خودرو را ندارد و باید واردات آن نیز آزاد شود.

همچنین صحبت‌های اخیر مرتضی بانک، دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور مبنی بر طرح آزادسازی واردات خودرو از مناطق آزاد در انتظار تایید هیات دولت است نیز شبهاتی در رابطه با کوتاه آمدن دولت در راستای این منع قانونی ایجاد کرد. اما رحمانی این خبر را رد می‌کند و می‌گوید که واردات خودرو طبق مصوبه دولت ممنوع است. خودروهای محدودی که در گمرکات وجود دارند، قبل از مصوبه ممنوعیت وارد شده‌اند، خودروهایی که هیچ مانعی ندارند، ترخیص می‌شوند. در مورد واردات خودرو ممنوعیت‌هایی وجود دارد، به عنوان مثال خودروهایی که بالای ۲۵۰۰ سی‌سی هستند یا امریکایی هستند یا برخی ضوابط فنی را رعایت نکرده‌اند ترخیص نشده‌اند. حدود ۱۳ هزار خودرو در گمرکات وجود دارد که بخش عمده آنها ترخیص شدند. برای تعدادی از این خودروها نیز حکم قضایی در دادگاه وجود داشته که پرونده‌های مفتوح داشتند و به خاطر این موانع قانونی، ترخیص نشده‌اند و خودروهایی که موانع قانونی برای ترخیص آنها وجود نداشته و تشریفات اداری هم برای آنها انجام شده است، ترخیص می‌شوند.

به اعتقاد برخی از مسوولان وارد نکردن خودروهای سنگین مانند اتوبوس، مینی‌بوس، ماشین‌آلات راهداری و معادن در آینده به فاجعه‌ای بزرگ تبدیل می‌شود. به همین دلیل است که مجلس در رابطه با ممنوعیت واردات خودرو با دولت مذاکراتی داشته است. عزیز اکبریان، رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی معتقد است که شاید بتوانیم به مردم بگوییم به جای تویوتا، پژو پارس سوار شوند اما عدم ورود خودروهای سنگین مانند اتوبوس، مینی‌بوس، ماشین‌آلات راهداری و معادن در آینده به فاجعه‌ای بزرگ تبدیل می‌شود.

بخش خصوصی نیز شرط رفع انحصار از بازار خودرو را آزادسازی واردات خودرو با تعرفه صفر می‌داند. در این راستا، دبیر انجمن قطعه‌سازان نیز می‌گوید: همیشه این بحث مطرح بوده که ما در بازار خودرو انحصار ایجاد می‌کنیم، حال می‌گوییم که آن انحصار را‌بردارید و هر خودرویی می‌خواهید با تعرفه صفر وارد کنید فقط تعرفه واردات مواد اولیه ما نیز به صفر برسد و شروط دیگر هم برقرار شود. مازیار بیگلو شرط برقراری رقابت در این بازار را آزادسازی واردات خودرو دانسته و معتقد است که تعیین شرط پرداخت یارانه در تامین مواد اولیه داخلی معنی ندارد. او شروطی را برای آزادسازی واردات خودرو بیان کرده و می‌گوید: بر اساس پیشنهادی که برای ارایه به وزیر صنعت، معدن و تجارت آماده شده، قطعه‌سازان با آزادسازی واردات خودرو با تعرفه صفر موافق هستند به شرطی که برای این کار، صفر شدن تعرفه واردات مواد اولیه، آزادسازی قیمت خودرو و اختصاص یارانه 40 درصدی بابت خرید مواد اولیه داخلی نیز لحاظ شود. در این مورد سه شرط را با مدیرعامل ایران خودرو مطرح کردیم بطوریکه شرایط واردات خودرو با تعرفه صفر مهیا شود، البته به شرطی که ما هم بتوانیم مواد اولیه مورد نیازمان را به با تعرفه صفر درصد وارد کنیم. همچنین قیمت خودرو آزاد شود و مواد اولیه داخلی نیز با یارانه 40درصدی به قطعه‌سازان ارایه شود.  اما برخی دیگر مشکلات این صنعت را علاوه چالش‌های گذشته نوعی بی‌برنامگی می‌دانند. سیده‌حمیده زرآبادی، عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی در این راستا می‌گوید: مشکلات صنعت ناشی از تحریم، سوء‌مدیریت و چالش‌های گذشته است وبه نظر می‌رسد وزارتخانه هم هیچ برنامه منسجمی برای حل مشکلات ندارد.

<همکو: اخبار و تحلیل صنعت پلیمر>