جلیل قسامی درباره وضعیت کنونی بازار پتروشیمی معتقد است شرایط کاملا متاثر از سیاست های کلانی است که در بازار بین المللی بکار گرفته می شود و از آنجایی که بازار تا حدودی تحت تاثیر تحریم ها قرار گرفته و شرکت های ایرانی برای تصاحب مشتریان در بازار خارجی با یکدیگر رقابت می کنند باعث شده برخی از خریداران خارجی از شرایط سواستفاده کنند.
دولت در سال جاری توانسته نزدیک به 20 میلیارد دلار درآمد ارزی به سامانه نیما وارد کند، هر چند محل دریافت آن به طور کامل آشکار نشده، اما قابل پیش بینی است که بخش عمده آن از طریق صادراتپتروشیمی ها بدست آورده که به طور تقریبی 12 میلیارد دلار است.
از آنجایی که پیش از این جعفر ربیعی مدیرعامل پتروشیمی خلیج فارس در گفتگویی با خبرنگار خبرگزاری موج ضمن تاکید بر اینکه تحمیل تحریم علیه صنایع پتروشیمی موضوع تازه ای نیست و پیش از این نیز مدیریت شده گفته بود که در شرایط کنونی با وجود تشدید تحریم ها افزایش تولید و صادرات پتروشیمی در حال انجام بوده و در بلندمدت برنامه ریزی برای انجام پروژه های جدید است، از این رو حفظ صادرات موجود رویکرد کنونی تولیدکنندگان است.
در همین رابطه مسعود حسنی مدیرعامل پتروشیمی پارس نیز اعلام کرده در شش ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته تولید و صادرات محصولات مختلف بین 20 تا 60 درصد افزایش داشته است، البته این رشد 20 درصدی تولید و صادرات متناسب با شرایط تحریم است و اگر در کشور این مشکلات وجود نداشت به طور قطع صنعت پتروشیمی تا 80 درصد ظرفیت رشد می کرد.
او با بیان اینکه تنها 10 درصد از محصولات پتروشیمی در کشور ارزش افزوده می گیرد، افزود: در شرایط کنونی افزایش تاب آوری در صنایع تولیدی از اهمیت بالایی برخوردار است و اگر به گذشته، درست در زمانی که نفت بشکه ای 100 دلار به فروش می رفت نگاه کنید شاهد این هستیم که تاب آوری در مقابل تحریم ها افزایش یافته است.
ارز کالاهای غیرصادراتی از کجاست؟
در سال جاری میزان صادرات غیرنفتی کاهش یافته است و شاید بتوان گفت از 40 میلیارد دلار به 20 میلیارد دلار رسیده است، با این حال در شرایط کنونی برآورده شدن نیاز ارزی کشور از طریق صادرات کالاهای غیر نفتی ادعای صادرکننده های پتروشیمی را تایید می کند، تقی صانعی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج در پاسخ به این سوال که چطور ممکن است مجموع صادرات غیر نفتی ایران کاهش یافته باشد، اما در بخش پتروشیمی شاهد رشد تولید باشیم، اظهار کرد: افزایش تولید و صادرات محصولات ما یک واقعیت است، اما اینکه چطور ممکن است صادرات کالای غیر نفتی در سال جاری کاهش یافته و در مقابل صادرات ما افزایش یافته به عواملی بستگی دارد که به دلیل تحریم قادر به گفتن آن ها نیستم.
رسول اشرف زاده نیز با تاکید بر اینکه محصولات پتروشیمی مشتریان خاص خود را دارد، گفت: با توجه به اینکه در حال حاضر تقاضا برای پتروشیمی بیشتر از عرضه هست، ایجاد فشار بر مصرف کنندگان این محصولات از سوی دولت آمریکا چندان کارساز نیست.
وی با بیان اینکه صادرات پتروشیمی به کشورهای مختلف قابل رصد کردن نیست، افزود: پتروشیمی در تمام نقاط دنیا متقاضی دارد از این رو تحریم ها با افزایش فشار بر یک یا چند بازار نمی تواند محدودیت چندانی ایجاد کند و از سوی دیگر قابل حمل توسط هر کشتی هست، از این رو این محصول قابل صادرات با هر محصول دیگری است، بنابراین ایجاد محدودیت برای صادرات پتروشیمی کار ساده ای نیست و در حال حاضر تنها نقل و انتقالات مالی همکاری‌های ایران در بازارهای خارجی را با چالش مواجه کرده است.
در حال حاضر نباید از این واقعیت چشم پوشی کرد که بیش از 100 صنعت وابسته به محصولات پتروشیمی هستند و اگر کشورهای صنعتی مواد اولیه مورد نیاز خود از این بخش را تامین نکنند خسارت های جبران ناپذیری می بینند، از این رو در آن سوی معاملات همواره طرف های خارجی نیز یا به دنبال راهکاری برای دور زدن تحریم ها هستند یا با طرف آمریکایی مذاکراتی برای گرفتن معافیت از تحریم را دنبال می کنند، این مسئله به قدری جدی است که حتی برخی کشورهای منطقه نیز با وجود اینکه به سادگی می توانند از سایر کشورهای همسایه محصولات مورد نیاز خود را تامین کنند تمایل دارند بر سر محصولات پتروشیمی با ایرانی ها همکاری کنند. برای نمونه علی بن مسعود السئیدی وزیر صنایع و تجارت عمان در هجدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی ایران و عمان ضمن تاکید بر اینکه عمان در زمینه پتروشیمی توسعه خوبی داشته گفته بود« عمان می تواند در زمینه توسعه صادرات پتروشیمی همکاری ویژه ای داشته باشند که مناطق آزاد می تواند نقش مهمی برای دستیابی به این هدف داشته باشند.»
چالش های صنعت پتروشیمی
البته نباید فراموش کرد که فشار تحریم ها اگرچه نتوانتسته مانع از صادرات پتروشمی در ایران شود، اما چالش های دیگری پیش پای صادرکننده ها گذاشته است که دولت باید راهکارهای کلانی برای حل آن به اجرا بگذارد.
جلیل قسامی درباره وضعیت کنونی بازار پتروشیمی معتقد است شرایط کاملا متاثر از سیاست های کلانی است که در بازار بین المللی بکار گرفته می شود و از آنجایی که بازار تا حدودی تحت تاثیر تحریم ها قرار گرفته و شرکت های ایرانی برای تصاحب مشتریان در بازار خارجی با یکدیگر رقابت می کنند باعث شده برخی از خریداران خارجی از شرایط سواستفاده کنند و همواره تلاش می کنند تا صادرکننده های ایرانی را در مقابل هم قرار دهند و با کمترین قیمت خریدار محصولات پتروشیمی ایران شوند.
قسامی با بیان اینکه باید در بازار استراتژیک عمل کرد، افزود: در شرایطی که مشتریان خارجی به دنبال سواستفاده از تحریم ها هستند تولیدکننده ها و صادرکننده های پتروشیمی ایران باید یک هلدینگ راه اندازی کنند و محصولات خود را به صورت مشترک از طریق همان هلدینگ به بازار صادر کنند.