بر اساس گفته های رئیس کل بانک مرکزی، اولین حراج عملیات بازار باز امروز چهارشنبه دوم بهمن ماه انجام خواهد شد.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، با حضور در استودیوی برنامه گفتگوی ویژه خبری سیاست‌های پولی و ارزی دولت سیاست‌های پولی و ارزی این بانک را برای تقویت اقتصاد تشریح کرد و گفت: اولین حراج عملیات بازار باز چهارشنبه دوم بهمن ماه انجام خواهد شد؛ این در حالی است که بسیاری از کشورهای دنیا، کنترل نقدینگی و تورم را از طریق عملیات بازار باز انجام می‌دهند، در حالیکه در ایران نیز تلاش داریم تا تحت تأثیر عوامل اقتصادی، تورم انتظاری را پیش بینی کنیم، بنابراین هدف آن است که سود کوتاه مدت بانکی را هدفگذاری کرد و از طریق خرید و فروش اوراق خزانه‌داری کل کشور، بر بازار پول تأثیر بگذاریم.
اوراق خزانه بعد از ۴۰ سال قابل معامله می‌شود
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه ۴۰ سال است که عملیات بازار باز اجرایی نشده و بانک مرکزی فروش اوراق خزانه را انجام نداده است، تصریح کرد: اجرای سیاست عملیات بازار باز، نیاز به لوازم و پیش شرط‌هایی دارد؛ به نحوی که باید مجموعه شرایط به گونه‌ای پیش رود که بازار اوراق خزانه نباید کم عمق باشد؛ در حالیکه اکنون این بازار از عمق بالایی برخوردار نیست.
وی تصریح کرد: هنوز خرید و فروش و میزان اوراق خزانه در این بازار کم است و بدهی‌ها هنوز قابل نقد شدن نیست؛ این در حالی است که همه جای دنیا بدهی‌ها در بازار سرمایه خرید و فروش می‌شود و مواقعی نرخ این اوراق بر اقتصاد تأثیر گذار است؛ ضمن اینکه یکی دیگر از لوازم این است که بانک‌ها از ناترازی بیرون بیایند و از طریق خرید و فروش اوراق، شرایطی فراهم شود که بانک مرکزی با تهیه کانال نرخ سود که حاشیه بالا و پایینی هم دارد، نرخ سود هدف را جهت‌گیری نماید.
به گفته همتی، بانک مرکزی بالغ بر یکسال است که بر روی راه اندازی عملیات بازار باز متمرکز شده و کارشناسانی را به کشورهای هدف که این عملیات بازار باز را به خوبی انجام داده‌اند، اعزام کرده تا آموزش‌های لازم را ببینند؛ ضمن اینکه با سازمان بورس و اوراق بهادار نیز هماهنگی‌هایی به عمل آمده است.
وی با بیان اینکه اکنون سود بین بانکی حدود ۱۸.۵ درصد است و سال گذشته ۲۰.۵ درصد بوده است، گفت: این سیاست یک شبه اجرایی نشده و محصول یکسال تلاش است. به هر حال، فردا اولین حراج این اوراق را داریم و بانک‌ها پیشنهادات خود را به بانک مرکزی دادند و به تدریج بازار آگاهی پیدا می‌کند.
همتی گفت: نرخ این اوراق نباید بی جهت در بازار بالا برود و البته بانک مرکزی اجازه نمی‌دهد که نقدینگی بی‌جهت بالا برود.
بانک مرکزی اجازه خرید اوراق دولتی را ندارد
وی افزود: در حال حاضر نسبت بدهی‌های دولت به تولید ناخالص داخلی ۳۲ درصد است در حالیکه برخی از کشورها، این رقم را تا بالای ۱۰۰ درصد تجربه می‌کنند؛ پس باید دولت بدهی‌های خود را جایگزین کند و وقتی که شرایط دولت سخت است باید اوراق را به فروش رسانده و در زمانی که اوضاع دولت بهتر است، اوراق خریداری کند.
به گفته همتی، بانک مرکزی فقط از بازار ثانویه اوراق را خریداری می‌کند و حق خرید اوراق دولت را ندارد. بر این اساس، مطمئن باشید که اجازه نخواهیم داد که از این بابت به تورم و نقدینگی دامن بزنیم. در عین حال که دولت تلاش می‌کند که راههای جدیدی را در تحریم بگشاید، اما بانک مرکزی تلاش دارد تا راهکارهای جدیدی را در این رابطه به کار گیرد.
چرا بانک‌ها ساده پول را می‌گیرند و سخت وام می‌دهند؟
وی افزود: اینکه مشتریان در چارچوب بانک نمی‌توانند وام بگیرند با اینکه بانک‌ها وام نمی‌گیرند، متفاوت است؛ چراکه از ابتدای سال تا به حال ۶۲۶ هزار میلیارد تومان از سوی بانک‌ها به عنوان تسهیلات پرداخت شده است. اینکه همه این ارقام را دانه درشت‌ها گرفته باشند، صحت ندارد؛ چراکه ۸۵۰ هزار نفر ۲۴ هزار میلیارد تومان وام ازدواج از بانک‌ها گرفته اند؛ این در حالی است که در حوزه دانش بنیان، ۸,۳۰۰ میلیارد تومان به ۸۷۱ شرکت طی نه ماهه ابتدای امسال وام داده شده است.
همتی گفت: ۷۱ درصد از وام‌هایی که به بخش صنعت داده شده، به سرمایه در گردش پرداخت شده است، یعنی سر سال باید این منابع پس داده شده و دوباره وام گرفته شود. ما اکنون ۱۰ هزار میلیارد تومان برای اشتغال پایدار اختصاص داده شده و برای ۳۲۸ هزار نفر نیز شغل ایجاد شده است.
وی تصریح کرد: من می دانم که مردم تحت فشار هستند و شرایط تحریم مردم را کلافه کرده است و ما هم امیدواریم کاری برای مردم انجام دهیم. من اطلاعات و آمار دارم که بانک‌ها به مردم وام می‌دهند؛ چرا صادرات غیرنفتی کشور مثبت شده است، به خاطر این بود که تولید رونق یافته است.
همتی گفت: ما به تولید کمک می‌کنیم و وام داده ایم، این در حالی است که بانک‌ها نیز مشکل دار بوده و تخلف دارند؛ اما به هر حال همین اقتصادی که روی پای خود ایستاده و رشد اقتصادی غیرنفتی آن مثبت شده و تورم نزولی دارد، سیستم مالی، پولی و ارزی کشور آن را مورد پشتیبانی قرار داده است. اما ما با بانک‌های متخلف برخورد کرده ایم.
آیا بازار ارز همچنان قابل پیش بینی خواهد ماند؟
رئیس کل بانک مرکزی در خصوص بازار ارز گفت: یکسال و نیم پیش در اوج التهابات ارزی که دلار به بالای ۱۹ هزار تومان رسید، رسماً اعلام کردم که سیاست‌های جدیدی ارزی شروع شده و به مردم قول دادم که نرخ ارز را کنترل می‌کنم، اما به هر حال شوکی که تحریم ایجاد کرده را مهار کردیم. در این دوره یکسال و نیمه به کمک دولت، توانسته ایم که این توطئه را متوقف کرده و بازار ارز را به ثبات برسانیم.
همتی گفت: ثبات بازار ارز ناشی از اقدامات پیچیده‌ای در بخش نقل و انتقال ارز، تهاتر، اقدامات ریالی و ارزی بوده است و اکنون تجارت خارجی به ثبات رسیده است. در نه ماهه امسال بالغ بر ۳۱ میلیارد دلار رسیده است و ۱۰۰ میلیون دلار هم مازاد تجاری داریم، آن هم در کشوری که تحت سخت‌ترین تحریم است.
وی افزود: این یک پیروزی بزرگ برای کشور است و اگرچه فشار خیلی زیاد است و به طبقات پایین جامعه آمده است، اما به هر حال مسئولان مشغول به کار هستند. الان اقتصاد ما پایدار است و قول می‌دهم که ثبات نرخ ارز را حتماً تضمین کنم. هنوز هم نرخ ارز ارزش ذاتی ارز نیست، ولی ثبات را فدای نرخ نخواهم کرد که نرخ را به یک نقطه برسانم ولی نوسان داشته باشد، پس من قول می‌دهم که اقتصاد ایران پیش بینی پذیر شود.
صادرکنندگان در بازگشت ارز خیلی خوب عمل کردند
همتی گفت: وظیفه بانک مرکزی این است که متغیرهای اقتصادی را برای فعالان اقتصادی پیش بینی پذیر کنیم.
وی با بیان اینکه میانگین هفت ماهه نرخ نیما نوسان خاصی نکرده است، گفت: من مرهون زحمات صادرکنندگان هستند و آنها کار مهمی را انجام داده اند، البته ما نیز تلاش کردیم که به آنها تسهیلات بدهیم و از ابتدای سال جاری نیز ۲۰ میلیارد دلار ارز صادرات در سامانه نیما عرضه شده است و ما توانستیم بیش از ۳۲ میلیارد دلار تأمین ارز واردات داشته باشیم. یعنی تا به امروز، ۳۲ میلیارد دلار تأمین مالی برای واردات داشته ایم و صادرکنندگان غیرنفتی ۲۰ میلیارد دلار ارز آورده اند و خوب عمل می‌کنند و اگر سود هم می‌برند نوش جان آنها باشد.
همتی گفت: صادرات ناشی از تولید است و تولیدکنندگان به آرامش بازار کمک کرده اند، این در حالی است که امسال تقویت تولید اولویت اول ما است و این مسیر را در تولید و صادرات به خوبی حمایت خواهیم کرد.
وی اظهار داشت: بی سابقه ترین تحریم بر علیه ایران وضع شده و بر کشورهای دوست و همسایه ما نیز فشار وارد می‌آورند که با ایران کار نکنند، پس اینکه ما فکر کنیم که ارز مورد نیاز همه واردکنندگان را مثل شرایط داخلی تأمین کنیم اشتباه است؛ پس ما تاکید بر داخلی سازی داریم.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه بخش قابل توجهی از داروی وارداتی در داخل تولید شده است، گفت: نیاز ارزی در این بخش کاهش یافته است؛ این در حالی است که باید در سایر بخش‌های نیز این گونه عمل کنیم؛ یعنی در زمانی که مواد اولیه و واسطه‌ای قابل تولید باشند، ارز برای واردات نخواهیم داد.
واردکنندگان خودرو ما را بیچاره کرده اند، اما من اجازه اختصاص ارز به آنها را نمی‌دهم
وی افزود: برخی ستادهایی درست کرده اند که تولید داخلی را رونق دهند؛ پس کم بودن ارز برای واردات بی رویه باعث شود که خلاقیت‌های داخلی رشد کند. به این معنا که برخی بانک مرکزی را بیچاره کرده اند و فشار می‌آورند که برخی از خودروها را بتوانند ترخیص کنند. ما یکبار برای همیشه باید محکم بایستیم و بگوییم که دولت تصمیم گرفته به خودرو اجازه واردات ندهد. من به اینها ارز نخواهم داد و واردات خودرو را آزاد نخواهم کرد.
همتی گفت: ما در مرداد سال ۹۷ مقرراتی را برای واردات خودرو گذاشتیم و اگر خارج از ضوابط واردات خودرو صورت گیرد من به عنوان بانک مرکزی با این واردات مخالفت خواهم کرد و ارز آن را تأمین نمی‌کنم. در شرایطی که مواد اولیه ما با مشکل تأمین ارز مواجه هستند، چرا باید خودرو وارد شود؛ حتی با واردات خودروهای هیبریدی هم موافق نیستم چراکه کارهای واجب تری داریم و باید برای سالهای آینده ذخیره ارزی داشته باشیم؛ ما به هر حال هنوز نمی‌دانیم شرایط تحریم در سالهای آینده چه خواهد شد.
وی افزود: ذخایر اسکناسی ارز ما نسبت به یک دهه گذشته بی سابقه است، ولی من به خودم اجازه نمی‌دهم که آن را بی رویه در بازار بریزم. دلالان نمی‌توانند بر بازار اکنون اثرگذار باشند چراکه به خوبی می‌دانند اگر بانک مرکزی بخواهد یک شبه بازار را کنترل کند و ارز در بازار بریزد، حتماً دلالان را دچار مشکل خواهد کرد.
ادغام بانک‌ها در چه مرحله‌ای است
همتی با بیان اینکه گروه‌هایی از دادگستری مشغول ارزیابی اموال و دارایی‌های بانکی هستند گفت: دو بانک به زودی در بانک سپه ادغام شده و اکنون بیش از ۶۰ درصد سهام بانک‌ها به بانک سپه منتقل شده است و امکان ابقای آنها وجود ندارد و ظرف دو سه ماه آینده تابلوی بانک سپه بالای این شعب خواهد رفت.
همتی با بیان اینکه زیان بانک‌ها در سال ۹۷ معادل ۵۰ درصد کاهش یافته است، گفت: بانک حساس است و نمی‌تواند با آن تند برخورد کرد. این در حالی است که پله به پله کار را پیش خواهم برد. بخشی از این بانک‌ها قصد دارند که دارایی‌های خود را بفروشند، اما مشکل دارند؛ به هر حال من شک ندارم که
وی افزود: رئیس جمهور پیشنهاد داده است که شاید به این نتیجه برسیم که شرکتها را وکالتا به هلدینگی بدهیم که نیابتا اموال آنها را به فروش برسانند؛ ضمن اینکه بانک‌ها نیز بحث قیمتگذاری دارند که این را هم حل کردیم که قیمت آنها را منصفانه نرخگذاری کنند.
هیچ وامی از سیستم بانکی نگرفتم
وی با بیان اینکه بیست سال قبل وام هیأت علمی گرفته ام، گفت: من تا به حال از سیستم بانکی وام نگرفته ام؛ اما باید توجه داشت که ۲۲ هزار شعبه در نظام بانکی وجود دارد که ۷۵۸ هزار وام قرض الحسنه ازدواج داده شده اند؛ این در حالی است که اخلاق هر یک از شعب متفاوت است و بانک نیز باید مطمئن باشد که وام را به دست چه کسی می‌دهد.
همتی گفت: تشخیص نوع وثایق با رئیس شعب است و ممکن است که از هزار نفر ۹۹۹ رئیس شعبه خوش سلیقه باشد و همکاری کنند؛ این در حالی است که از بانک‌ها می‌خواهم که با وام گیرندگان ازدواج همکاری کنند.
وی در خصوص قدرت خرید مردم نیز گفت: من وارث یک مجموعه مشکلاتی هستم که فردی مثل ترامپ هم به آن اضافه شده است و با اقداماتی که شروع کرده است، مشکلات جدی برای کشور ایجاد شده؛ یعنی ارزش پول ملی چند برابر کم شده است و این قدرت خرید مردم را کم می‌کند و احیای آن زمان می‌خواهد.
همتی اظهار داشت: اگر حقوق را بخواهیم معادل تورم افزایش دهیم، یعنی پول باید چاپ شود و این در درازمدت قدرت خرید مردم را به دلیل افزایش تورم کم می‌کند؛ پس باید از این حالت رکود تورمی خارج شده و به سمت رونق با تورم کمتر پیش برویم چراکه تورم حذف شدنی نیست.
وی افزود: من مشکلات مردم را حس می‌کنم ولی در این شرایط، امکان جبران کاهش همه قدرت خرید مردم نیست؛ بلکه دولت کسری بودجه نیز دارد.
از کسری بودجه سال ۹۹ نگران هستم
همتی در خصوص کسری بودجه سال ۹۹ نیز گفت: ما کسری بودجه دولت را مدیریت می‌کنیم؛ بحث ما نیز همین است که باید مدیریت کنیم وضع کشور بدتر نشود؛ ما در شرایط ایده آل قرار نداریم که همه چیز سر جای خود باشد؛ پس شرایطی که از یک دفاع بسیار سنگین و مقاومت بسیار سنگین، اقتصاد کشور سر برآورده است باید مهلت داشته باشد تا احیا شود؛ تمام سعی دولت این است که ۴ دهک پایین را مورد حمایت قرار دهد تا شاخص‌های اصلی اقتصاد را احیا کنیم. اما اینکه شش ماه تا یکسال همه این موارد حل شود، امکان پذیر نیست؛ اما روند بهبود خواهد یافت.
وی افزود: نرخ رشد اقتصادی منفی است ولی رشد اقتصادی غیرنفتی نیم درصد مثبت است که کم است، ولی مثبت بودن آن برای ما خوب است چراکه سال گذشته ۴ درصد منفی بودیم؛ ضمن اینکه رشد اقتصادی صنعت و معدن و کشاورزی مثبت شده است اما خدمات نرخ رشد منفی را دارد. امروز نیز گزارش هشت ماهه از کارگاه‌های صنعتی بزرگ گرفتم مشاهده می‌شد که نرخ رشد منفی کارگاه‌های بزرگ به شدت در حال جبران است.
رئیس کل بانک مرکزی گفت: سال آینده رشد ما بهبود خواهد یافت و من هم نگران بودجه هستیم و نباید شک کنیم، ولی به هر حال در شرایط فعلی، بودجه‌ای که تزریق می‌شود، با مدیریت صورت گرفته، آثار منفی حداقلی خواهد داشت و شاید این بودجه نیز نعمتی باشد که اقتصاد غیرنفتی رشد بیشتری یابد؛ به هر حال وابستگی ما به نفت کمتر شده است.
اکنون زمان مناسبی برای حذف صفر از پول ملی است
وی در خصوص حذف صفر از پول ملی گفت: فوریت این طرح تصویب شده است و باید اجازه داد که کمیسیون‌های مجلس کار را پیش برند، اتفاقاً اکنون زمان مناسبی برای حذف صفر از پول ملی است. این در حالی است که ارزش پولی که چاپ کردیم، ۸۵ درصد ۵۰ تومان، ۱۰ هزار تومانی و ۵۰ هزار تومانی است و نقش پول‌های خرد از بین رفته است.
همتی تصریح کرد: به تدریج پول‌های خرد حذف شده است، این کار مثبتی است که صفرهای پول ملی حذف شود اما اگر تصویب هم شود، سه سال زمان نیاز دارد که اجرای کامل صورت گیرد.
تراکنش‌های کمتر از ۱۰۰ هزار تومان رمز پویا نمی‌خواهند
رئیس کل بانک مرکزی در خصوص رمز پویا گفت: ما بالاخره توانستیم رمز پویا را بر مبنای پیامک حل کنیم و از هشتم بهمن ماه، تک تک بانک‌ها ظرف یک هفته به این سامانه پیامکی وصل خواهند شد؛ این کار بسیار آسانی است که رمز پویا از طریق پیامک برای مشتریان ارسال خواهد شد. این در حالی است که اپلیکیشن‌های موبایلی نیز مشغول به کار هستند.
وی افزود: کل فیشینگ صورت گرفته در سال گذشته در مورد ۱۰۰ هزار تومان به پایین، معادل ۱,۵۰۰ تومان بوده است و رمز پویا برای این تراکنش‌ها اجباری نیست ولی از هشتم بهمن ماه حتماً مردم برای تراکنش‌های بالای صد هزار تومان، رمز پویا اجباری خواهد شد.
طرح گام از هفته آینده شروع خواهد شد
همتی گفت: تا ۷۰ هزار میلیارد تومان برای طرح گام به تولیدکنندگان اختصاص خواهد یافت و این طرح بسیار مهمی است؛ ضمن اینکه طرح پیشگام را شروع کرده ایم و در دی ماه ۱۵ هزار میلیارد تومان میزان تسهیلات نسبت به آبان ماه افزایش داشته است.
وی افزود: تلاش داریم که تولید بیشترین سهم را از منابع بانک مرکزی دریافت نماید.