دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی گفت: لغو کامل طرح اخذ تاییدیه گواهی از مبدا محصولات صادراتی پتروشیمی و کاهش تعرفه چهار محصول پلیمری ایران به ترکیه انجام شده است.
بر اساس نامه ای که دوم مرداد سال جاری، ترکیه به پایانه‌های گمرکی خود فرستاد، از تاریخ ابلاغ، به این پایانه‌ها دستور رسید نسبت به اخذ اصل فاکتور تایید شده کنسولگری ترکیه برای تمام کالاها با منشأ ایران اعم از واردکننده‌ها و صادرکنندگان اقدام شود.
اما رایزنی‌ها و پیگیری‌های انجام شده واردکنندگان و اتحادیه‌های فعال در ترکیه باعث شد این نامه تا زمان توجیه کامل گمرکات ترکیه، از دستور کار گمرکات این کشور خارج شود. بر همین اساس، کالاهای ایرانی در گمرکات ترکیه تا اطلاع بعدی، اجازه ترخیص پیدا کرده‌اند.
اما این مشکل برای حل شدن ریشه ای به رایزنی نیاز داشت تا اینکه دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی «احمد مهدوی» (12 دی 1396) جزئیات توافق جدید پتروشیمیایی و تجاری ایران و ترکیه را بیان کرد و گفت: لغو کامل طرح اخذ تاییدیه گواهی از مبدا محصولات صادراتی پتروشیمی و کاهش تعرفه چهار محصول پلیمری ایران به ترکیه انجام شده است.
اما این موضوع چه تاثیری بر صنایع پایین دستی خواهد گذاشت؟
سعید ترکمان عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران در این‌باره گفت: کشور ترکیه اواسط سال 2017 قانون آنتی دامپینگ را برای شرکت های پتروشیمی ایران فعال کرد چرا که ما تنها کشوری هستیم که صادرات مواد خام را از مالیات معاف کردیم و این از نظر سازمان تجارت جهانی ممنوع است چرا که برای هم راستا بودن با کشورهای در صادرات هیچ کشوری نباید در این خصوص معافیت مالیاتی برای صادرات محصولات بخصوص در حوزه مواد اولیه ایجاد کند.
اما چون شرکت های پتروشیمی ایران از مالیات معاف هستند بنابراین واردات برای ترکیه می‌توانست قانون آنتی دامپینگ را در این کشور فعال کند و به همین دلیل ترکیه ممانعت ایجاد کرد.
ضمن اینکه شرکت‌های پتروشیمی به دلیل محدودیت‌های موجود برای اینکه دچار مشکلات نقل و انتقال پول نشوند ترجیح می دادند از طریق شرکت‌هایی های کاغذی که خارج از ایران ثبت کرده اند صادرات را انجام دهند و این یک مسئله دیگر برای ترکیه بود. بنابراین ترکیه اعلام کرد حتما شرکت‌ها گواهی مبدا صادره از ایران داشته باشند که این موضوع شرکت‌های ایرانی را دچار چالش کرد.
وی ادامه داد: فراموش نکنیم که ایران و ترکیه دو رقیب در حوزه صادرات محصولات پتروشیمی به بعضی کشورها از جمله عراق هستند و در حوزه صنایع تکمیلی پلیمری در عراق رقابت جدی دارند. ترکیه این مسئله را خیلی سریع حل کرد تا دچار مشکل نشود.
ترکمان با اشاره به اینکه ایران عضو سازمان تجارت جهانی WTO نیست و به همین دلیل مورد سوء استفاده ترکیه قرار گرفته، گفت: ترکیه مواد پتروشیمی را از چند کشور با تعرفه صفر یعنی کف تعرفه وارد می‌کرد ولی از آنجایی که ما عضو سازمان تجارت جهانی نیستم و توافق نامه ای نداشتیم عوارض اضافه هم می‌گرفت.
وی ادامه داد: عدم پیگیری ما تولید کنندگان پایین دست و نپرداختن مالیات از سوی شرکت‌های پتروشیمی در حوزه صادرات و اجرایی نشدن بسته پیشنهادی اتاق بازرگانی در خصوص اینکه مواد خام سرمایه کشور است و باید بر اساس قانون اقتصاد مقاومتی صادرات آن محدود شود باعث شد تا طرف ترک هم از این فرصت استفاده کند، به خصوص در برخی گریدها که در برای شرکت‌های پایین دستی داخلی خیلی مهم است.
مثلا گرید پلی پروپیلن که ما خودمان معضلات زیادی در این خصوص داریم یا در گرید PET هم در بعضی از فصول با کمبود مواجه هستیم.
ترکمان با اشاره به اینکه روزهای سختی برای تولید کنندهای ایرانی در پیش روست گفت: هر چند پتروشیمی ها مدعی هستند چیزی در حدود 10 درصد زیر قیمت عرض بورس مواد را صادر می کنند اما در اسناد سایت‌های گمرک، تخفیف بسیار بیشتر از این رقم است؛ مثلا اگر گریدی را در داخل ایران 95 درصد قیمت فوب خلیج فارس بدهند، قیمتی که در اظهارنامه گمرکی ثبت شده در مقایسه با آنچه می گویند بسیار متفاوت است و تخفیف 30 درصدی را نشان می دهد.
وی افزود: واقعیت این است حل این موضع در واقع برای ترکیه بوده و مشکل تولید کننده ترکیه را برطرف کرده اما برای شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه پلیمر محدودیت‍‌هایی را ایجاد خواهد کرد.
شرکت های پتروشیمی باید مازاد مصرف داخل را صادر کنند در صورتی که این اتفاق نمی‌افتد و مشکلات زیادی به وجود می آورد. ما 8000 واحد صنعتی بخش خصوصی داریم که به دلیل زیرساخت های پتروشیمی سرمایه گذاری کردند و مشتری عمده محصولات پتروشیمی بوده و هستند و کمک کردند تا پتروشیمی ها تنوع در گرید ایجاد کنند و دسترسی به بازارهای جهانی را برای انها راحت کرده‌اند بنابراین باید این صنایع و شرکت‌های پتروشیمی از کمک های همدیگر بهره ببرند.
وی با اشاره به اینکه 8000 واحد پلیمری موجود در ایران هر کدام شرایط خاص خود را دارند و نمی توان گفت کدام با مشکل مواجه خواهند شد، گفت: می‌توانم به طور قطع بگویم شرایط تولید کننده حوزه صنایع تکمیلی با توجه به اینکه صادرات مواد اولیه از گذشته بیشتر می‌شود، سخت تر خواهد شد.
رکوردی که این روزها در خرید مواد خام برای تولید کننده داخلی بوده را در 20 سال گذشته به یاد ندارم. رقیب ترک تولیدکننده ایرانی، به یک اعتبار 10 و به اعتباری دیگر، 30 درصد زیر قیمت، مواد اولیه ایرانی را خرید می کند؛ آن هم مواد خامی که متعلق به نسل‌های این کشور و متعلق به صاحبان صنعت و مهندسان این کشور برای ایجاد اشتغالشان است.