از سال ۹۴ به بعد طبق بخشنامه وزارت نفت خوراک پتروشیمی ها بر اساس ارز مبادله ای و قیمت گذاری محصولات پتروشیمی بر اساس ارز سامانه سنا انجام می شد، که این مکانیزم محاسبه قیمت خوراک و قیمت گذاری محصولات با نرخ های متفاوت ارز، باعث ایجاد یک رانت و یک حاشیه سود حداقل ۲۰ درصدی برای واحدهای پتروشیمی شده بود.
طی سال های گذشته و به خصوص از سال ۹۴ به بعد که فرمول محاسبه خوراک پتروشیمی ها توسط وزارت نفت به واحدهای پتروشیمی ابلاغ شد، بحث رانت در محاسبه خوراک پتروشیمی ها نیز مطرح شد. مساله از آنجا آغاز شد که طبق بخشنامه وزارت نفت خوراک پتروشیمی ها بر اساس ارز مبادله ای و قیمت گذاری محصولات پتروشیمی نیز بر اساس ارز سامانه سنا انجام می شد، که این مکانیزم محاسبه قیمت خوراک و قیمت گذاری محصولات با نرخ های متفاوت ارز، باعث ایجاد یک رانت و یک حاشیه سود حداقل ۲۰ درصدی برای واحدهای پتروشیمی که در مقایسه با دیگر صنایع کشور به لطف دریافت خوراک ارزان و عدم پرداخت مالیات از اقتصاد مطلوبی برخوردار بوده اند، شده بود.
از این رو کارشناسان حوزه پتروشیمی کشور، رسانه ها و نمایندگان مجلس بارها در خصوص این موضوع اعلام نظر کرده و خواستار حذف این رانت شدند.
محسن صالحی، کارشناس حوزه پتروشیمی با بیان اینکه تا قبل از تک نرخی شدن ارز توسط دولت، برای تمام کارشناسان این حوزه جای سوال بود که چرا وزارت نفت فرمول محاسبه خوراک را بر اساس ارز مبادله ای محاسبه می کند، گفت: این نوع محاسبه نرخ خوراک باعث کاهش ۲هزار میلیارد تومانی درآمد دولت در طی یک سال می شد، از طرفی بر کسی حاشیه سود بالای واحدهای پتروشیمی به ویژه واحدهای گازی که محصولات صادرات محور دارند پوشیده نبود و زمان آن رسیده بود که دولت در محاسبه خوراک این واحدها تجدید نظر کند.
وی ادامه داد: دولت پس از نوسانات شدید نرخ ارز که اخیرا شاهد آن بودیم، قیمت را به صورت تک نرخی برای کلیه مصارف اعلام کرد و تمام نرخ های گذشته شامل نرخ ارز مبادله ای، آزاد و سامانه سنا را حذف کرد.
به گفته این کارشناس صنعت پتروشیمی، این اقدام دولت گرچه با انتقادات فراوانی رو به رو شد اما عملا باعث از بین رفتن رانت در محاسبه خوراک واحدهای پتروشیمی شد و نرخ محاسبه خوراک واحدهای پتروشیمی و نرخ قیمت گذاری محصولات پتروشیمی در بورس کالا بر اساس ارز ۴۲۰۰ تومان محاسبه می شود و همچنین ارز حاصل از صادرات نیز طی فرایند بانکی و یا صرافی های مجاز بانک مرکزی و بر اساس ارز ۴۲۰۰ تومان قیمت گذاری می شود.
صالحی با بیان اینکه یکسان سازی نرخ ارز و برابری نرخ خرید خوراک و فروش فرآورده واحدهای پتروشیمی موجب کاهش قیمت محصولات پتروشیمی در بورس کالا نیز شده است زیرا طی هفته های گذشته فرمول محاسبه قیمت پایه محصولات پتروشیمی بر اساس سامانه سنا به ارزش حدود ۴۸۰۰ تومان محاسبه می شد که پس از اعلام تک نرخی شدن ارز قیمت گذاری بر اساس نرخ ۴۲۰۰ تومان محاسبه می شود.
به عقیده وی این اتفاق برای صنایع پایین دست پتروشیمی خوشایند است اما مطمئنا این شرایط مطلوب واحدهای پتروشیمی نیست زیرا چه در صورت صادرات و چه در صورت فروش در داخل کشور قیمت محصولات یا ارز حاصل از صادرات با نرخ ارزی پایین تر از گذشته محاسبه می شود.
این کارشناس صنعت پتروشیمی افزود: از جمله فواید این اقدام دولت حذف رانت در محاسبه خوراک پتروشیمی ها و همچنین برقراری عدالت در صنعت پتروشیمی کشور میان تمام بازیگران این صنعت (بالا دست، میان دست و پایین دست) است که قطعا به دلیل کاهش قیمت محصولات پتروشیمی در بورس کالا باعث توسعه و رونق کسب کار در در صنعت پایین دست پتروشیمی نیز می شود.