قیمت‌های پایه جدید در بورس کالا برای اغلب پلیمرها در روز گذشته کاهشی بود که خود نشان‌دهنده یک گام به پس در بازار آزاد پلیمرهاست. به نظر می‌رسد ثبات شکننده فعلی در بازار آزاد پلیمرها باز هم ادامه یابد که با تداوم آرامش قیمتی، پتانسیل فروش مواد اولیه افزایش یافته و جذابیت خرید و انبارکردن ملزومات مورد نیاز بیش از حالت طبیعی کاهش می‌یابد.

روز گذشته بازار محصولات پتروشیمی پس از چند روز افت قیمت‌، با جرقه‌های جدیدی از رشد نرخ روبه‌رو شد؛ اگرچه در پایان زمان فعالیت بازار باز هم می‌توان گفت که یک بازار کاهشی تجربه شد. رشد قیمت دلار در بازار غیررسمی مهم‌ترین دلیل این رشد نرخ قلمداد شد، ولی به نظر می‌رسد بازار توجه چندانی به تلاش برای رشد قیمت‌ها از خود نشان نمی‌دهد. این شرایط اگرچه با بالابودن موجودی انبارها و همچنین افزایش مداوم حجم معامله پلیمرها در بورس کالا همراه بوده ولی سختگیری‌های جدی در مسیر صادرات هم به این روند کلی کمک کرده است.

 بازار چندان هم از کشش رشد قیمت‌ها برخوردار نیست ولی نمی‌توان منکر برخی جرقه‌های رشد قیمتی به خصوص برای گریدهای جذاب بود. از سوی دیگر قیمت‌های پایه جدید در بورس کالا برای اغلب پلیمرها در روز گذشته کاهشی بود که خود نشان‌دهنده یک گام به پس در بازار آزاد پلیمرهاست. به نظر می‌رسد ثبات شکننده فعلی در بازار آزاد پلیمرها باز هم ادامه یابد که با تداوم آرامش قیمتی، پتانسیل فروش مواد اولیه افزایش یافته و جذابیت خرید و انبارکردن ملزومات مورد نیاز بیش از حالت طبیعی کاهش می‌یابد. این روند در نهایت به تداوم افت قیمت‌ها منجر خواهد شد ولی واقعیت‌های بازار زیر و بم بیشتری دارد که به آن می‌پردازیم.

 جریان کاهشی قیمت‌های پایه و حاشیه‌های آن

روز گذشته همچون سایر هفته‌ها قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی از سوی دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی پتروشیمی ایراناعلام شد که البته می‌توان گفت تمایل نوسان قیمت‌ها مخصوصا در بازار پلیمرها از کاهش نرخ حکایت دارد. نکته جالب توجه در این نرخ‌ها مبنای محاسبه قیمت دلار بود که نرخ ۴ هزار و ۳۱۱تومان برای هر دلار، ملاک قیمت‌ گذاری قرار گرفت. این وضعیت نشان می‌دهد هنوز هم مبنای قیمت‌گذاری چیزی شبیه به همان دلار ۴۲۰۰ تومانی است ولی به آرامی در مسیر رشد قرار گرفته است. البته افزایش قیمت دلار چند هفته است که ادامه داشته و احتمالا این روند افزایشی محدود باز هم ادامه خواهد یافت.

از سوی دیگر اختلاف نرخ بین بورس کالا و بازار آزاد به قدری زیاد است که این رشد آرام قیمت دلار به چشم نمی‌آید ولی شاید داده‌ای برای افزایش حجم عرضه‌ها در بورس کالا باشد که برای همه فعالان بازار جذاب خواهد بود. البته این داده تنها سیگنال مهم برای رشد حجم عرضه‌ها در بورس کالا نیست. شنیده‌ها حکایت از آن دارد که در جلسه ستاد تنظیم بازار گفت‌وگوهایی در این مورد صورت گرفته که شرکت‌هایی که کف عرضه در بورس کالا را رعایت نکنند اجازه صادرات نخواهند داشت. هنوز این مطلب به‌صورت رسمی تایید یا رد نشده است.

البته در هفته گذشته نیز چندین بار به این مطلب پرداختیم ولی تا زمانی که به‌صورت رسمی اعلام نشده یا در دستورالعمل‌های اجرایی لحاظ نشود، چنین رویکردی تنها در حد گمانه‌زنی و اظهارنظر باقی خواهد ماند. از سوی دیگر شاهد هستیم که در هفته‌های اخیر حجم عرضه‌ها در بورس کالا افزایش یافته که این سیگنال گمانه‌زنی در مورد محدودیت‌های صادراتی را تقویت می‌کند. در کل می‌توان گفت افزایش حجم عرضه‌ها در بورس کالا یک داده بسیار مهم و جذاب برای حمایت از صنایع تکمیلی است که در صورت اجرایی شدن آن و البته کاهش التهاب در بازار غیررسمی می‌توان روزهای بسیار جذابی را پیش‌روی صنایع تکمیلی پتروشیمی ترسیم کرد.

همان‌گونه که عنوان شد قیمت‌های پایه پلیمرها در بورس کالا میل به کاهش نرخ داشت، ولی در بازار محصولات شیمیایی دقیقا عکس آن یعنی تمایل به رشد قیمت‌ها مشاهده می‌شود. به‌عنوان مثال در بازار پلیمرها تنها گریدهای سنگین تزریقی، سنگین دورانی و PVC افزایش قیمت داشتند و سایر گریدهای پلیمری با افت نرخ روبه‌رو شدند. این در حالی بود که گریدهای سنگین اکستروژن و گریدهای لوله بیشترین کاهش قیمت‌ها را تجربه کردند که رقمی نزدیک به ۵ درصد بود. این نکته را نمی‌توان داده جذابی به شمار آورد، زیرا ناخودآگاه میل به عرضه را کاهش داده؛ هرچند در فرآیند تولید کم و زیاد شدن حجم تولید به دلیل نوسان نرخ پایه در بورس کالا تقریبا غیرممکن است و این موضوع برای برنامه‌ریزی تولید در آینده واحدهای تولیدی سیگنال جذابی محسوب نمی‌شود.

در گروه محصولات شیمیایی شاهد تمایل بازار به رشد نرخ بودیم ولی در برابر این ادعا شاهد هستیم که برخی از ترکیبات با کاهش نرخ‌های جدی روبه‌رو شده‌‌اند. به‌عنوان نمونه شاهد افت نزدیک به ۱۰ درصدی اسید استیک و تضعیف ۸ درصدی بهای سود کاستیک بودیم که شاید خبر خوشی برای مصرف‌کنندگان در این بازار باشد. از سوی دیگراستایرن منومر با ۲/ ۷ درصد، پارازایلین با ۵/ ۴ درصد و آمونیاک با رشدی نزدیک به ۸/ ۴ درصد مهم‌ترین‌ رشد نرخ‌های پایه در روز گذشته بود.

چیزی که از روال عمومی قیمت‌ها بر می‌آید تداوم رشد نرخ برای دلار مورد محاسبه در قیمت‌های پایه است که از ۴۲۰۰ تومان تا بیش از ۴هزار و ۳۰۰ تومان رشد کرده و احتمالا این رشد نرخ ادامه می‌یابد. این سیگنال به احتمال قوی باز هم ادامه می‌یابد یعنی نرخ‌های پایه ناخودآگاه از پتانسیل رشد نرخ بیشتری به نسبت نوسان قیمت‌های جهانی برخوردار خواهند بود که می‌تواند برای کاهش فاصله قیمتی بین بورس و بازار مفید واقع شود. البته این احتمال به هیچ عنوان به معنی فراموش کردن قیمت دلار با نرخ‌های موجود نیست و البته تمامی بررسی‌ها و گمانه‌زنی‌ها از تداوم این شیوه تعیین قیمت‌های پایه در بورس کالا حکایت دارد.

 زیرپوست بازار چندان آرام نیست

روز گذشته شاهد رشد قیمت دلار در بازار غیررسمی و کشورهای همسایه بودیم که همین نکته به معنی تزریق یک فاز التهاب جدید به بازار بود ولی چندان هم نیفتاد. رخداد قیمتی دیروز یعنی رشد قیمت دلار و عدم رشد جدی بهای پلیمرها در بازار آزاد را باید یک داده مهم تلقی کرد، اگرچه واقعیت‌های آن در روزهای آینده با شفافیت بیشتری در دسترس خواهد بود. به‌صورت دقیق‌تر می‌توان گفت که در روز گذشته که دلار گران شد، بسیاری از پلیمرها باز‌هم روال کاهشی پیشین خود را طی کردند، اگرچه چند جرقه رشد قیمتی جدید هم داشتیم. در ابتدا باید به این ادعا اشاره کرد که عنوان می‌شود بسیاری از مواد اولیه همچون گریدهای جذابی مثل پلی‌پرو‌پیلن‌ها آنقدر رشد قیمت‌های مستمر و مداومی را تجربه کرده‌اند که جای بیشتری برای رشد قیمت‌ها ندارند.

البته این ادعا که قیمت‌ها بسیار بالاست و دیگر جای بیشتری برای رشد قیمت‌ها وجود ندارد در ادبیات بازار منسوخ شده و همین نرخ‌های فعلی خود یکی از دلایل رد این ادعاست. از سوی دیگر قیمت‌های بالا خود دلیلی برای عقب‌نشینی تقاضا به‌شمار می‌رود ولی در شرایطی که ذهنیت افزایش نرخ در بازار وجود دارد، این شرایط دقیقا عکس عمل می‌کند و به افزایش جدی تقاضا منجر می‌شود. به‌صورت دقیق‌تر خریدار و حتی واحدهای تولیدی از ترس رشد بیشتر نرخ تلاش می‌کند که ماده اولیه بیشتری در انبار نگه‌داری کند که خود به معنی رشد تقاضا آن هم از سوی مصرف‌کننده نهایی است. تا اینجا باید گفت که هنوز هم پتانسیل رشد قیمت‌ها وجود دارد ولی این تمام ماجرا نیست و احتمالا رشد قیمت‌های روز گذشته پایدار نخواهد ماند.  رشد قیمت دلار به تنهایی نمی‌تواند به افزایش گسترده نرخ در بازار پلیمرها منجر شود؛ هرقدر هم که با رشد قیمت سکه، جو روانی افزایش نرخ به بازار تزریق شود. ولی چرا؟ در هفته‌های اخیر شاهد رشد مداوم حجم معامله پلیمرها در بورس کالا هستیم و به‌نظر می‌رسد این شرایط باز‌هم ادامه داشته باشد.

همین نکته به معنی افزایش تزریق کالا از بورس به بازار است؛ آن ‌هم در وضعیتی که جذابیت صادرات به عراق به‌شدت کاهش یافته و تنها تولیدکننده اصلی و یا نماینده آن می‌تواند به سادگی از این شرایط استفاده کنند.از سوی دیگر گمانه‌زنی‌ها در مورد الزام جدی‌تر به رعایت کف عرضه در بورس کالا خود به معنی تمایل بیشتر به عرضه در این بازار رسمی است، آن‌هم در وضعیتی که هنوز مشخص نیست که آینده ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی دقیقا چه خواهد شد ولی دولت با رعایت چارچوب‌های خود برای ارز حاصل از صادرات شرکت‌های پتروشیمی برنامه‌ریزی کرده است.

سامانه نیما هم اگرچه تاکنون آن‌گونه که باید و شاید شفاف‌سازی نشده ولی خود به معنی تغییر فاز بازار است. از سوی دیگر دولت شرکت‌های پتروشیمی را به حداکثر شدن عرضه‌ها در بورس کالا ترغیب و حتی تهدید کرده که این شرایط به معنی تقویت حجم عرضه‌ها در بورس کالا و البته در بازار داخلی است.

به‌نظر می‌رسد شرایط کلی در بازار پلیمرها پتانسیل رشد قیمت‌های چندانی ندارد ولی باز‌هم نمی‌توان از رفتار هیجانی در بازار چشم‌پوشی کرد یعنی ممکن است غول نقدینگی در بازار پلیمرها باز‌هم به حرکت درآید و رشد قیمت‌های مقطعی و جدیدی را به ثبت برساند ولی چندان قدرتمند نخواهد بود. تداوم رشد حجم عرضه‌ها در بورس کالا دلیل اصلی آرامش بازار خواهد بود اگرچه با فراز و فرود قیمت دلار تکانه‌های مقطعی به بازار تزریق خواهد شد.

به‌عنوان مثال در روز گذشته شاهد بودیم که بازار در ساعات ابتدایی فعالیت خود قیمت‌های بالایی را پیشنهاد کرده ولی با گذشت زمان و در اواخر فعالیت بازار شاهد آرامش بیشتر نرخ بودیم تا جایی که اغلب گریدها باز‌هم با کاهش نرخ روبه‌رو شدند. این شرایط خود نشان می‌دهد که بازار از پتانسیل رشد قیمت‌های چندانی برخوردار نیست. از سوی دیگر موجودی انبارها چه در فاز واسطه‌گری و چه برای تولیدکنندگان واقعی به‌شدت بالاست و همین نکته پتانسیل رشد قیمت‌های جدیدی را با ابهام مواجه ساخته، اگرچه هنوز از نرخ‌های بالای فعلی حمایت می‌شود. هنوز مالکان مواد اولیه به فروش در بازار آزاد ترغیب نشده و تا زمانی که این ذهنیت ایجاد نشود.، بازار ناخودآگاه در برابر افت نرخ مقاومت خواهد کرد.

 روند افزایشی حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا

در هفته‌های اخیر شاهد افزایش حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا هستیم که موجب شد حجم معاملات در هفته گذشته به نزدیکی ۷۳ هزار تن برسد که بیشترین رقم معاملات از اواسط اردیبهشت‌ماه سال‌جاری تاکنون است. این مطلب یعنی تداوم رشد حجم معامله کل پلیمرها در بورس کالا به معنی آن است که هم حجم تزریق کالا به بازار آزاد افزایش یافته و از آن مهم‌تر آرامش بیشتری بربازار حکمفرما خواهد شد. این داده در صورت تداوم؛ حداقل ریسک‌های معاملاتی را هم محدود ساخته و دلیلی برای التهاب نرخ باقی نمی‌گذارد زیرا بازار باور خواهد کرد که با عرضه کافی روبه‌روست. به‌عنوان مثال در هفته گذشته با ۵/ ۶ درصد رشد عرضه پلیمرها در بورس کالا، تقاضا بیش از ۳۲ درصد کاهش یافت که به صراحت نشان‌دهنده کاهش پتانسیل واسطه‌گری و سفته‌بازی در این بازارهاست.

از سوی دیگر هنوز هم می‌توان به افزایش بیشتر حجم عرضه‌ها در بورس کالا خوش‌بین بود زیرا شرکت‌های پتروشیمی می‌توانند به حجم تولید خود افزوده ولی عرضه‌های داخلی را هم افزایش دهند.این شرایط عمومی در اوضاعی خودنمایی می‌کند که قیمت دلار هم تنها یک جرقه رشد نرخ را تجربه کرده و اوج افزایش قیمت‌ها را می‌توان در بازار سکه رصد کرد. این شرایط نشان می‌دهد که چراغ‌راهنمای غول نقدینگی هم به‌صورت کامل و جامع فعال نشده است و پتانسیل التهاب از این مسیر نیز محدود خواهد بود.در بازار محصولات شیمیایی هم شاهد روند افزایشی حجم معاملات هستیم ولی در هفته گذشته این رقم استثنائا کاهشی بود. این در حالی است که ۳ هفته مداوم حجم معاملات در این گروه کالایی صعودی بوده و می‌توان به تداوم رشد حجم معاملات خوش‌بین بود. در بازار محصولات شیمیایی به دلیل ویژگی‌های فنی آن پتانسیل واسطه‌گری و سفته‌بازی کمتر است و می‌تواند به تقویت تولید در صنایع مصرف‌کننده این مواد اولیه کمک بیشتری کند.

<همکو: اخبار و تحلیل صنعت پلیمر>

 قیمت نفت و سوخت، قیمت مواد اولیه پلاستیک  و پلیمر، قیمت ارز و دلار