افزایش چشمگیر قیمت مواد بازیافتی، به دلیل افزایش قیمت گریدهای پلیمری در بورس کالا ست، که این افزایش بیش از آنکه ناشی از بالا رفتن قیمت مواد خام باشد نشات گرفته از افزایش تقاضای بازار است.
بازیافت پلاستیک از جهت بهبود شرایط محیط زیستی در مصرف کمتر سوخت‌های فسیلی، جلوگیری از تجمع پلاستیک‌های دیرتخریب‌پذیر در محیط زیست و از منظر اقتصادی و سرمایه‌گذاری دارای مزایای بسیاری در جهان و ایران است. این در حالی است که به‌رغم سهم بزرگی که فرآیند بازیافت در تامین مواد اولیه صنعت پلاستیک دارد مورد غفلت ازسوی رسانه‌ها و سرمایه‌گذاران قرار گرفته است.
مهندس مسعود جمالی، نایب رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق اصفهان درخصوص این صنعت در کشور ما معتقد است: در کشور ما سازو کار به گونه‌ای است که از زمان پیدایش صنعت پتروشیمی و به دنبال آن زنجیره تامین این صنعت، توجه به سمت تولید مواد پتروشیمی بوده و این در حالی است که برخی کشورهای همسایه به دنبال واردات مواد بازیافتی ایرانی هستند که این امر تاثیر چشمگیری بر جریان قیمت مواد اولیه گذاشته که تولیدکنندگان داخلی را با چالش‌هایی رو‌به‌رو می‌سازد.
به گفته وی اگر به این مشکل به‌صورت جدی نگاه نشود و راهکاری اساسی برای رفع آن اتخاذ نشود، به‌طور حتم این مواد هم مانند مواد پتروشیمیایی بدون ایجاد ارزش افزوده لازم از کشور خارج می‌شود و در اختیار رقبای پایین‌دست در منطقه قرار می‌گیرد که قیمت تمام‌شده محصولاتی که این کشورها تولید می‌کنند ارقام کمتری را نسبت به محصولات ایرانی پیدا می‌کند و در این شرایط تولید‌کننده ایرانی توان رقابت را بیشتر از قبل از دست می‌دهد.
جمالی می‌گوید: در پی افزایش قیمت گریدهای پلیمری در بورس کالا قیمت مواد بازیافتی هم افزایش چشمگیری پیدا کرده است که این افزایش بیش از آنکه ناشی از بالا رفتن قیمت مواد خام باشد نشات گرفته از افزایش تقاضای بازار است. در این بین، برخی تولیدکنندگان به خاطر نگرانی از کاهش احتمالی قیمت‌هایی که بعضا تا ۲۵ درصد افزایش یافته‌اند و برخی به دلیل مشکل سرمایه در گردش تمایل بیشتری به مصرف مواد بازیافتی پیدا کرده‌اند.
نایب رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق اصفهان در ادامه افزود: البته در این میان هستند تولیدکنندگانی که برای جبران افزایش قیمت‌ها از مواد بازیافتی استفاده و کالاهای خود را با قیمت و کیفیت نامتعارف نه تنها در ایران، بلکه در بازارهای سنتی صادراتی همسایه عرضه می‌کنند. وی در ادامه اظهار کرد: به باور من بازنده همیشگی این موارد برند ایرانی، تولیدکنندگان و صادرکنندگان اخلاق‌مدار و دارای گردش مالی شفاف هستند. علت هم آن است که هیچ نظارتی بر عملکرد این واحدها وجود ندارد و ماموران سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در بازدیدها صرفا به دنبال کنترل مدارک خرید مواد بورسی بوده و بر این‌گونه موارد نظارتی ندارند.به گفته جمالی شاید یکی از وظایف انجمن‌های پلیمری ایجاد رویه‌های لازم در کنترل و رگولاتوری این موارد است که سبب شود روند درست مشخص، دردستور کار قرار گرفته و عملی شود.
وی درخصوص مشکلاتی که در صنعت بازیافت پلاستیک در ایران وجود دارد، گفت: صنعت بازیافت پلاستیک در ایران با وجود مزیت‌های ذکر شده دارای مشکلات زیادی نیز هست. با وجود اینکه در برخی کشورها امکانات تفکیک مواد بازیافتی مختلف (شیشه، پلاستیک، کاغذ و...) در محل دریافت از مصرف‌کنندگان ایجاد شده است، در ایران چنین ساز و کاری وجود ندارد و در بهترین حالت در برخی شهرها فقط زباله‌های خیس جدا می‌شوند که در کلان‌شهر تهران این هم اتفاق نمی‌افتد و مواد بازیافتی و زباله با هم جمع‌آوری می‌شود که این امر کیفیت مواد خام را کاهش می‌دهد.
وی درخصوص نحوه جداسازی ضایعات پلاستیکی می‌گوید: وقتی ضایعات جامد به محل بازیابی انتقال داده می‌شوند پلاستیک‌های مختلف بر اساس ماهیت (بادی، تزریقی، پلی پروپیلن و...) جداسازی می‌شوند و به مرحله بعد می‌روند، این در حالی است که در کشور ما تفکیک ماهیتی در برخی شهرها از طریق شهرداری‌ها و حجم عمده آن در کارگاه‌های تفکیک پلاستیک و بیشتر از روی ظاهر و به دست کارگران کم‌سواد یا خارجی انجام می‌شود ولی درصد خلوص این جداسازی به خاطر نبود سیستم‌های کدگذاری بالا نیست که مرحله بعدی بازیافت را با مشکل مواجه ساخته و باعث می‌شود نتوانیم همچون کشورهای پیشرفته از فرآیند بازیافت در تولید محصولات پتروشیمی استفاده کنیم و پروژه‌های زیست محیطی را جلو ببریم.
وی درخصوص سیستم‌های کدگذاری می‌گوید: سیستم کدگذاری شناسایی رزین SPI می‌تواند جداسازی ماهیتی را بهبود بخشد. این سیستم مجموعه‌ای از نمادها است که روی اقلام پلاستیکی قرار می‌گیرند تا نوع رزین را مشخص کند که کالاها از چه مواد اولیه‌ای ساخته شده‌اند. این سیستم در سال ۱۹۸۸ از سوی انجمن صنایع پلاستیک (SPI) آمریکا که در سال ۱۹۳۷ برای اتصال زنجیره‌های تولید پلاستیک تاسیس شده بود با دو هدف توسعه یافت؛ اول اینکه استفاده از این کدها سبب می‌شود تولیدکنندگان از یک مجموعه ثابت و یکسان از نمادها در سراسر کشور استفاده کنند و دوم اینکه نمادها برای مصرف‌کنندگان و همین‌طور در فرآیند بازیافت قابل شناسایی و تفکیک خواهند بود.
جمالی می‌گوید: هر چند همه این مواد قابل بازیافت نیستند ولی استفاده از این سیستم در تولید مصنوعات پلیمری در ایران می‌تواند بسیار کارگشا باشد. وجود این نمادها می‌تواند به تفکیک بهتر و در نهایت به خلوص بیشتر مواد بازیافتی کمک کند.
وی در ادامه درخصوص دیگر مشکلات به آلودگی اشاره کرد: معمولا پلاستیک‌های جمع‌آوری شده دارای آلودگی‌های زیادی هستند. آسان‌ترین روش پاکسازی آنها از آلودگی‌ها، شست‌وشوی آنها در حوضچه‌های آب است. معمولا آلودگی‌های همراه ضایعات به‌صورت محلول یا نامحلول در آب هستند. آلودگی‌های نامحلول در آب، در ته حوضچه ته‌نشین می‌شوند و آلودگی‌های محلول با جریان آب از پلاستیک‌ها جدا می‌شوند در ایران این کار بیشتر به‌صورت سنتی و بدون استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته بازیافت انجام می‌شود که باعث افزایش میزان آب مصرف شده و عدم استفاده از مواد شوینده متناسب با سطح آلودگی است و در نتیجه کیفیت نهایی مطلوبیت بالایی ندارد.
وی درخصوص مورد آخر افزود: اما مورد آخر مشکل همیشگی صنعت ایران، ضعف در بسته‌بندی مناسب، همراه با علائم و نشانه‌های لازم در صنعت بازیافت است که با کمترین هزینه ممکن قابل اصلاح است.وی با اشاره به سازو کار کشورهای اروپایی که صنعت بازیافت آنها با بالاترین بازدهی در حال فعالیت است، افزود: صنعت بازیافت در این کشورها از جمله صنایع قوی و سودآور است که زباله‌های شهری را از یک تهدید ملی به فرصت تبدیل کرده است، اما هنوز در کشور ما صنعت بازیافت زباله، نه از سوی دولتی‌ها و نه از سوی بخش خصوصی جدی گرفته نمی‌شود. تخمین زده می‌شود در کشور ما روزانه حدود ۵۰ هزار تن زباله تولید شود، ولی در بهترین حالت، فقط حدود ۴ درصد از این زباله‌ها به مرحله بازیافت می‌رسد و قسمت عمده آن یا در دل خاک مدفون شده یا در طبیعت رها می‌شود.
<همکو : اخبار و تحلیل صنعت پلیمر>
قیمت مواد اولیه پلاستیک و پلیمر ، قیمت نفت و سوخت ، قیمت ارز و دلار